H οικογένεια Davila της Κύπρου μετά τον πόλεμο 1570-1571

Γράφει η Νάσα Παταπίου

Τι διαδρομές αλήθεια ακολούθησαν οι Davila μετά την απώλεια της πατρίδας τους και κυρίως της Λευκωσίας, αφού ως φεουδάρχες και τιτλούχοι είχαν τα μέγαρά τους στην πρωτεύουσα και κατοικούσαν σ’ αυτήν;

Αναζητήσαμε στοιχεία για τα μέλη της οικογένειας Davila, και τι απέγιναν μετά τον πόλεμο της Κύπρου 1570-1571 και την κατάληψή της από τους Οθωμανούς. Τι διαδρομές αλήθεια ακολούθησαν οι Davila μετά την απώλεια της πατρίδας τους και κυρίως της Λευκωσίας, αφού ως φεουδάρχες και τιτλούχοι είχαν τα μέγαρά τους στην πρωτεύουσα και κατοικούσαν σ’ αυτήν; Ποια ήταν η τύχη των μελών της οικογένειας αυτής, όταν έχασε τα περιουσιακά της στοιχεία και τα φέουδά της ενώ προηγουμένως ζούσε, όπως μαρτυρούν οι πηγές, στην πολυτέλεια; Η αρχειακή έρευνα για πολλοστή φορά έφερε στο φως τις περιπέτειές τους στην Ευρώπη και πώς έζησαν ως πρόσφυγες ξένοι στην αλλοδαπή. Η οικογένεια αυτή, με απώτερη καταγωγή από την Καταλανία, εγκαταστάθηκε στην Κύπρο κατά τον 15ο αιώνα και άφησε εδώ τα ίχνη της.

Όλοι που κατοικούμε σ’ αυτή την πόλη γνωρίζουμε τον προμαχώνα Davila, που οικοδόμησε ο τελευταίος κοντόσταβλος της Κύπρου και φεουδάρχης Αντώνιος Davila καλύπτοντας τις δαπάνες της οικοδόμησής του. Πόσα όμως στοιχεία γνωρίζουμε για τον ίδιο, όταν πρόσφυγας πλέον υπέβαλλε αιτήματα και έγραφε επιστολές σε άρχοντες και τιτλούχους στην Ιταλία, ώστε να τον ενισχύσουν οικονομικά, να του προσφέρουν μία εργασία ή να εργοδοτήσουν κάποια από τα παιδιά του, για να μπορέσει η πολυμελής οικογένειά του να αντεπεξέλθει;

Πριν την άλωση της Λευκωσίας

Η ζωή της πανίσχυρης αυτής οικογένειας πριν το 1570 κυλούσε ήρεμα και τα μέλη της απολάμβαναν μια ζωή πλουσιοπάροχη με τα φέουδά τους, με το εμπόριο το οποίο διενεργούσαν και τους τίτλους τους. Επίσης, ταξίδευαν συχνά στη Βενετία, φιλοξενούσαν στα αρχοντικά τους ξένους υψηλούς επισκέπτες που έφθαναν στη μεγαλόνησο και συνδέονταν μ’ επιγαμίες όχι μόνο με άλλες ισχυρές κυπριακές οικογένειες, αλλά και με οικογένειες Βενετών πατρικίων. Οι γάμοι τους εορτάζονταν στα αρχοντικά τους με μεγαλοπρέπεια. Ο Φραγκίσκος Davila, γιος του γενάρχη της οικογένειας στην Κύπρο Πέτρου και της Αγνής Φλάτρο, νυμφεύθηκε τη Μαργαρίτα Δενόρες, αλλά και οι τέσσερις θυγατέρες του, καθώς και οι δυο γιοι του, τέλεσαν γάμους με μέλη σημαντικών οικογενειών της Κύπρου και της Βενετίας.

Στο μέγαρο του κοντόσταβλου Φραγκίσκου Davila, στη Λευκωσία, εορτάστηκαν με μεγάλη επισημότητα οι γάμοι της Κορνηλίας, μιας από τις τέσσερις θυγατέρες του, με τον Βενετό πατρίκιο Ιωάννη, γιο του Λουκά Pesaro. Μάρτυρες στην τελετή του γάμου ήταν οι μεγαλοφεουδάρχες Ευγένιος Συγκλητικός, κόμης Rochas, Ηρακλής Ποδοκάθαρος, Πέτρος Δενόρες -πατέρας του Ιάσονα, μετέπειτα καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας- και Φίλιππος Συγκλητικός. Η Μαρία, η άλλη θυγατέρα του Φραγκίσκου Davila, παντρεύτηκε έναν άλλο Βενετό πατρίκιο, τον Benetto Memo, και ο αδελφός της είχε υποθηκεύσει κάποια φέουδά του για να προσφέρει στον γαμπρό ένα μεγάλο ποσό χρημάτων ως προίκα. Επίσης, η Αννέζα, η τρίτη θυγατέρα του Φραγκίσκου Davila, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Αλβίζε Da Mosto, έναν άλλο Βενετό πατρίκιο. Τέλος, η τέταρτη θυγατέρα του, η Ελιζαμπέττα, παντρεύτηκε τον Πέτρο Παύλο Συγκλητικό, γιο του Πέτρου και ανεψιό του κόμη Rochas Ευγένιου Συγκλητικού. Ο Αντώνιος, ο κτήτορας του ομώνυμου προμαχώνα και πρωτότοκος γιος του Φραγκίσκου και της Αγνής, νυμφεύθηκε τη Φιορέντζα Συγκλητικού, εγγονή του κόμη Rochas Ευγένιου Συγκλητικού, ενώ ο άλλος γιος του Φραγκίσκου, ο Αλβίζε, την Ούρσουλα, θυγατέρα του φεουδάρχη Benedetti.

Ο Αντώνιος Davila είχε σπεύσει πρώτος το 1567 να προσφέρει οικονομική ενίσχυση για την οικοδόμηση στη Λευκωσία του προμαχώνα που φέρει το όνομά του. Η ενίσχυση αυτή συνίστατο σε πολύτιμα κοσμήματα και ασημικά (gioielli e argenterie), τα οποία ο Αντώνιος Davila παρέδωσε στο Δημόσιο Ταμείο της Κύπρου. Ο Βενετός τοποτηρητής Κύπρου Νικόλαος Querini με τους συνεργάτες του κατέγραψαν και εκτίμησαν τα κοσμήματα και τα ασημικά, των οποίων η αξία ανερχόταν στις δέκα χιλιάδες δουκάτα, ποσό με το οποίο είχαν καλυφθεί οι δαπάνες για την οικοδόμηση του προμαχώνα. Ας σημειωθεί ότι το μέγαρο του Αντωνίου Davila ήταν οικοδομημένο πλησίον του προμαχώνα, που είχε οικοδομήσει ο Αντώνιος Davila για την άμυνα όχι μόνο της οικίας και της οικογένειάς του, αλλά και ολόκληρης της πόλης.

Ένα αίτημα στον σουλτάνο

Το 1570, η Λευκωσία, ωστόσο, είχε κυριευθεί από τους Οθωμανούς και ο Αντώνιος Davila είχε χάσει τα πάντα αφού για να σώσει τη ζωή του, αλλά και τη ζωή των μελών της οικογένειάς του, είχε παραδώσει τα υπάρχοντά του στους εχθρούς, κινητά και ακίνητα. Ήδη κατά τα τέλη του 1571, με επιστολή του ευχαριστεί ένα συγγενή του μαρκήσιο που ζει στην Ιταλία, για την υλική αλλά και ηθική ενίσχυση που του προσέφερε, γιατί ζούσε σε μεγάλη δυστυχία. Οι επιστολές απόγνωσης προς ισχυρούς ηγεμόνες της Δύσης βοήθησαν ώστε ο Αντώνιος Davila να εγκαταλείψει με την οικογένειά του την Κύπρο και να μεταβεί στην Ιταλία. Αρκετές συστατικές επιστολές απευθύνονται σε μαρκησίους και δούκες για εργοδότησή του. Ο βασιλιάς της Γαλλίας το 1573 γράφει στον πρέσβη του στη Ρώμη και του αναφέρει να φροντίσει μέσω του πάπα, να ενισχυθεί ο πρόσφυγας Davila με την οικογένειά του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο βασιλιάς της Γαλλίας για χάρη του Αντωνίου Davila απέστειλε ακόμη και επιστολή στον σουλτάνο Σελίμ Β΄ ζητώντας του να επιτρέψει στον Αντώνιο να πάρει πίσω κάποια από τα περιουσιακά του στοιχεία στην Κύπρο, γιατί κατάντησε πάμπτωχος και δεν μπορούσε να συντηρήσει την οικογένειά του και επιπρόσθετα είχε να παντρέψει και τέσσερις θυγατέρες. Ο ίδιος ο Αντώνιος με αίτημά του στη βενετική Γερουσία υπενθύμιζε τις ευεργεσίες που είχε προσφέρει στην πατρίδα του Κύπρο και ζητούσε κάποια εργασία για τους τέσσερις γιους του. Τελικά, η οικογένεια Davila εγκαταστάθηκε στο Piove di Sacco, μια κωμόπολη στην περιοχή της Πάδοβας. Εκεί, γεννήθηκε και βαπτίστηκε και το τελευταίο παιδί του Αντώνιου και της Φιορέντζας, ο Ερρίκος Κατερίνος Davila, που αργότερα διέπρεψε ως στρατιωτικός και ιστορικός και είχε ένα τραγικό θάνατο.

Τον Ιούλιο του 1599 ο Pellegrino, ένας άλλος γιος του Αντώνιου Davila, πληροφορούσε με επιστολή του τον πεθερό του για το μεγάλο πένθος στο οποίο βυθίστηκαν. Ο πατέρας του, όπως έγραφε, είχε σκοτωθεί πέφτοντας από ένα μπαλκόνι, ίσως γιατί δεν άντεχε μια βαριά ασθένεια που τον είχε κτυπήσει… Ή, μάλλον, γιατί οι ταλαιπωρίες και η πτώση από μια πλουσιοπάροχη ζωή στη φτώχια τού είχε θολώσει το μυαλό…

ΛΕΖΑΝΤΑ: Άποψη του Piove di Sacco, κωμόπολης στην περιοχή της Πάδοβας, όπου είχε εγκατασταθεί ο Αντώνιος Davila μετά την απώλεια της Κύπρου.