Η μοναξιά είναι χειρότερη από τον καπιταλισμό

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Το ψώνιο μου το έχετε μάθει πια, όπου βρω μελέτη -ακαδημαϊκή, εταιρειών κλπ- για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέφτω πάνω της. Κυρίως γιατί προσπαθώ να καταλάβω γιατί πρέπει ν’ αποδείξει κανείς το αυτονόητο. Για παράδειγμα η τελευταία που διάβασα, η οποία υποστηρίζει ότι το αίσθημα μεγαλύτερης κοινωνικής απομόνωσης σχετίζεται τόσο με τον συνολικό χρόνο online, όσο και με τη συχνότητα με την οποία κανείς “μπαίνει” στα social media. Σώωωωπα!
Η έρευνα έγινε από ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, με επικεφαλής τον καθηγητή Μπράιαν Πρίμακ, διευθυντή του Κέντρου Ερευνών για τα Μέσα, την Τεχνολογία και την Υγεία, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό προληπτικής ιατρικής “American Journal of Preventive Medicine”, αναλύοντας στοιχεία για περίπου 1.800 άτομα ηλικίας 19 έως 32 ετών [http://bit.ly/2nXLrP8].

Η ομάδα διερεύνησε χρόνο που οι χρήστες αφιερώνουν στα δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως Facebook, YouTube, Twitter, Google Plus, Instagram, Snapchat, Reddit, Tumblr, Pinterest, Vine και LinkedIn. Στη συνέχεια, μέσω ενός ψυχολογικού τεστ, αξιολογήθηκε ο βαθμός κοινωνικής απομόνωσης που ένιωθε κάθε χρήστης.
Διαπίστωσαν, έτσι, ότι όσοι περνούσαν πάνω από δύο ώρες τη μέρα στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα, είχαν διπλάσια πιθανότητα να νιώθουν κοινωνική απομόνωση, σε σχέση με όσους δεν έμεναν στα ίδια δίκτυα για πάνω από μισή ώρα καθημερινά. Επίσης, όσοι επισκέπτονταν τις διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πάνω από 58 φορές την εβδομάδα [τουλάχιστον οκτώ φορές τη μέρα κατά μέσο όρο], είχαν τριπλάσια πιθανότητα να νιώθουν κοινωνικά απομονωμένοι, σε σχέση με όσους έκαναν λιγότερες από εννέα επισκέψεις την εβδομάδα.

“Δεν γνωρίζουμε με σιγουριά ποιο έρχεται πρώτο: η χρήση των κοινωνικών μέσων ή το αίσθημα κοινωνικής απομόνωσης. Είναι πιθανό ότι ορισμένοι νέοι ενήλικες που ήδη νιώθουν κοινωνική απομόνωση, στρέφονται στα κοινωνικά μέσα. Ή, αντίστροφα, μπορεί η αυξημένη χρήση των κοινωνικών μέσων με κάποιο τρόπο να οδηγεί κάποιον να νιώθει απομονωμένος από τον κόσμο. Μπορεί ακόμη να πρόκειται για ένα συνδυασμό και των δύο. Όμως ακόμη και αν η κοινωνική απομόνωση ήλθε πρώτη, δεν φαίνεται το πρόβλημά της να λύθηκε, παρά τις τόσες ώρες ενασχόλησης με τα κοινωνικά μέσα”, σχολιάζει η ερευνήτρια Ελίζαμπεθ Μίλερ, καθηγήτρια παιδιατρικής και επικεφαλής του Τμήματος Εφηβικής Ιατρικής του Νοσοκομείου Παίδων του Πίτσμπουργκ.

Όσο για τον Πρίμακ, πρόσθεσε στην παρουσίαση της έρευνας ότι “μολονότι φαίνεται πως τα κοινωνικά μέσα παρέχουν τις ευκαιρίες για να γεμίσουν το κοινωνικό κενό της σύγχρονης ζωής και να μας φέρουν πιο κοντά, τελικά, όπως δείχνει η νέα μελέτη, μάλλον αυτή δεν είναι λύση που οι άνθρωποι προσδοκούν”.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες υπάρχουν πολλές διαφορετικές εξηγήσεις για ένα τέτοιο φαινόμενο. Μπορεί η χρήση των κοινωνικών μέσων να αντικαθιστά τις πιο αυθεντικές και πρόσωπο-με-πρόσωπο εμπειρίες ή μπορεί κάποιος να ζηλεύει που βλέπει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γεγονότα στα οποία ο ίδιος δεν συμμετείχε ή δεν προσκλήθηκε. Ένα ανάλογο αίσθημα γεννά επίσης η σύγκριση με τα άκρως εξιδανικευμένα προφίλ αρκετών χρηστών, πράγμα που κάνει τους άλλους να νιώθουν ότι ζουν μια μίζερη ζωή. Και αναρωτιέται κανείς, δεν έτυχε ποτέ να συναντήσουν μια από τις “θεές” που κυκλοφορούν στο Facebook και να δει το πραγματικό τους πρόσωπο για να καταλάβει μια για πάντα την απάτη;

Έχουμε χάσει πια το μέτρημα πόσες είναι οι έρευνες που δείχνουν ότι μια υγιής κοινωνική ζωή σπάνια συνδέεται με την υπέρμετρη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Κι όμως καθημερινά η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιείται για κατάπλασμα της μοναξιάς μας. Πόσες φορές να το πούμε πια. Αλλά όπως έλεγε και ένα παλιό σύνθημα: “η μοναξιά είναι χειρότερη από τον καπιταλισμό”.