Σε ηλικία 79 ετών πέθανε την περασμένη Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου, ο Αμερικανός «νονός» της εννοιολογικής τέχνης, διάσημος για τα έργα του που συνδυάζουν την εικόνα με την γλώσσα.
Ο Lawrence Weiner μετουσίωσε το αντικείμενο της τέχνης σε καθαρή γλώσσα. Στο έργο του, οι κομψές και χρηστικές γραμματοσειρές του (όπως η sans-serif) και οι εντυπωσιακές μονοχρωμίες του (συνήθως με στένσιλ) αμφισβητούν αναπόφευκτα το δεδομένο τους πλαίσιο και λειτουργούν τελικά ως γλυπτικές προτάσεις. Ο Weiner, μέσα από αυτά τα «κείμενα», επικοινωνεί το περιεχόμενο κάθε έργου χωρίς να προσδιορίζει καμία από τις φυσικές του ιδιότητες, καθιστώντας το έτσι αντικειμενικό, προσβάσιμο και χρήσιμο για ένα διαφορετικό κοινό. «Πολλοί άνθρωποι μπόρεσαν να αντιγράψουν αυτό που έκανα, και αυτό είναι καλό» έλεγε. «Γι’ αυτό είναι η τέχνη. Για να τη χρησιμοποιούν οι άνθρωποι».
Το όνομα του Weiner είναι συνυφασμένο με τις απαρχές της εννοιολογικής τέχνης της οποίας χαρακτηρίζεται «νονός». Το μανιφέστο «Statements» που έγραψε το 1969 συνοψίζει μέσα σε τρεις δηλώσεις (που δεν συμφωνούν απαραίτητα μεταξύ τους) την φιλοσοφία του: 1) Ο καλλιτέχνης μπορεί να κατασκευάσει το έργο, 2) Το έργο μπορεί να είναι κατασκευασμένο, 3) Το έργο δεν χρειάζεται να κατασκευαστεί. (χρησιμοποιώντας επίτηδες τρία διαφορετικά ρήματα: construct, fabricate, built). Ουσιαστικά, με τη δήλωση αυτή, κατέστησε ασταθή τη σύνδεση μεταξύ του καλλιτέχνη και του έργου. Δεν ήταν πλέον η σχέση «ένας προς έναν» αλλά τώρα συμμετείχαν στο αποτέλεσμα και άλλοι δημιουργοί και τα έργα μπορούσαν στην πραγματικότητα να γίνουν από οποιονδήποτε, ακόμα και από μη επαγγελματίες. Επιπλέον, ένα έργο είναι απλώς το τελικό αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που και η ίδια είναι μέρος του έργου.
Ο Weiner γεννήθηκε το 1942 στο Νότιο Μπρονξ της Νέας Υόρκης. Αν και έζησε μια δύσκολη ζωή ως παιδί, σπούδασε στο περίφημο Λύκειο Stuyvesant αλλά κάποια στιγμή, ως έφηβος, τα παράτησε και άρχισε να γυρίζει τη χώρα με ωτοστόπ ενώ για ένα μικρό διάστημα πέρασε και από την Αρκτική. Αναμίχθηκε στον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών, στις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο του Βιετνάμ και άρχισε να ζωγραφίζει «κακούς αφηρημένους εξπρεσιονιστικούς πίνακες» (σύμφωνα με διήγηση του ίδιου) πριν καταλήξει στην προσωπική του δημιουργική γλώσσα.
Παρ’ όλο που είναι γνωστός για τα «κειμενικά» του έργα ο Weiner εργάστηκε με μια μεγάλη ποικιλία μέσων όπως βίντεο, ταινίες, βιβλία, ηχητική τέχνη (χρησιμοποιώντας κασέτες) ήχου, περφόρμανς, εγκαταστάσεις και γραφιστική. Έχει παρουσιάσει έργα σε τρεις Documenta, στην Μπιενάλε της Βενετίας (2005), στη Μπιενάλε του Σαο Πάολο (2006), έχει εκθέσει στην Tate Gallery, στο Guggenheim του Βερολίνου, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φραντσίσκο, στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια, στο Whitney Museum, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Λος Άντζελες και σε πλήθος άλλους χώρους. Το 2017 είδαμε έργα του στην Αθήνα, στην κοινή του έκθεση με τον Peter Gordon στην Gagosian Athens.
Κεντρική φωτογραφία: Installation view της έκθεσης του Lawrence Weiner «On View» στη Regen Projects του Λος Άντζελες το 2020. Courtesy Regen Projects.
ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ GREECE
