Η Μαρία Β. Αλιόχινα ήρθε για πρώτη φορά στην προσοχή των ρωσικών αρχών —και του κόσμου— όταν το πανκ συγκρότημα της Pussy Riot οργάνωσαν μια διαμαρτυρία κατά του Προέδρου Βλαντιμίρ Β. Πούτιν στον Καθεδρικό Ναό Χριστού Σωτήρος της Μόσχας.

Για εκείνη την πράξη της εξέγερσης το 2012, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση για «χουλιγκανισμό». Παρέμεινε αποφασισμένη να πολεμήσει το σύστημα καταστολής του κ. Πούτιν, ακόμη και αφού φυλακίστηκε άλλες έξι φορές από το περασμένο καλοκαίρι, κάθε φορά για 15 ημέρες, πάντα με πλαστές κατηγορίες που είχαν στόχο να καταπνίξουν τον πολιτικό της ακτιβισμό.

Όμως, τον Απρίλιο, καθώς ο κ. Πούτιν επέβαλε σκληρότερη καταστολή για να καταπνίξει κάθε κριτική για τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι αρχές ανακοίνωσαν ότι ο εν ενεργεία κατ' οίκον περιορισμός της θα μετατραπεί σε 21 ημέρες σε σωφρονιστική αποικία. Αποφάσισε ότι ήταν καιρός να εγκαταλείψει τη Ρωσία —τουλάχιστον προσωρινά— και μεταμφιέστηκε σε ταχυμεταφορέα τροφίμων για να αποφύγει την αστυνομία της Μόσχας που παρακολουθούσε το διαμέρισμα της φίλης όπου διέμενε. Άφησε το κινητό της πίσω ως αντιπερισπασμό και για να αποφύγει τον εντοπισμό της.

Μια φίλη την οδήγησε στα σύνορα με τη Λευκορωσία και της πήρε μια εβδομάδα για να περάσει στη Λιθουανία. Σε ένα διαμέρισμα στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της Λιθουανίας, συμφώνησε σε μια συνέντευξη για να περιγράψει την οδυνηρή απόδραση ενός αντιφρονούντα από τη Ρωσία του κ. Πούτιν.

Η κ.Αλιόχινα, αριστερά, και η κοπέλα της, Λούσι Στάιν, δοκιμάζουν τις στολές διανομέα φαγητού στη Μόσχα

Η κ. Αλιόχινα , 33, έχει περάσει ολόκληρη την ενήλικη ζωή της παλεύοντας για να σεβαστεί η χώρα της το δικό της Σύνταγμα και τα πιο βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ελευθερία της έκφρασης. Αφού απελευθερώθηκε πρόωρα από τη φυλακή τον Δεκέμβριο του 2013, μαζί με ένα άλλο μέλος των Pussy Riot ίδρυσαν το Mediazona, ένα ανεξάρτητο ειδησεογραφικό μέσο που επικεντρώνεται στο έγκλημα και την τιμωρία στη Ρωσία.

Έγραψε επίσης απομνημονεύματα, το «Riot Days» και ταξίδεψε διεθνώς παρουσιάζοντας μια παράσταση βασισμένη στο βιβλίο. Αν και το όνειρό της ήταν να περιοδεύσει με την παράσταση στη Ρωσία, μόνο τρεις χώροι συμφώνησαν να φιλοξενήσουν την παράσταση και όλοι αντιμετώπισαν επιπτώσεις για αυτό.

Η κ.Αλιόχινα δεσμεύτηκε να παραμείνει στη Ρωσία παρά την τακτική παρακολούθηση και την πίεση από τις αρχές. Αλλά τώρα έχει ενταχθεί στους δεκάδες χιλιάδες Ρώσους που έχουν τραπεί σε φυγή μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Η κ. Αλιόχινα , την οποίας οι φίλοι φωνάζουν Μάσα, είχε δαγκώσει τα νύχια της μέχρι την ρίζα και ρουφούσε σχεδόν ασταμάτητα ένα ηλεκτρικό τσιγάρο ή Marlboro Lights. Έκανε το ταξίδι με ένα ζευγάρι μαύρες πλατφόρμες τριών ιντσών χωρίς κορδόνια - ένα νεύμα για τις πολλές θητείες της στη φυλακή, όπου κατασχέθηκαν τα κορδόνια των παπουτσιών.

Στη φυλακή, αυτή και άλλοι πέρασαν υγρές πετσέτες στις οπές των παπουτσιών τους στη θέση των κορδονιών. Ως δήλωση, αυτή και άλλα μέλη των Pussy Riot θα τα φορέσουν ενώ θα εμφανιστούν κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας, που ξεκινά στις 12 Μαΐου στο Βερολίνο, για να συγκεντρώσουν χρήματα για την Ουκρανία.

Τα παπούτσια της κ. Αλιόχινα. Όπως πολλές στη φυλακή, όπου κατασχέθηκαν τα κορδόνια των παπουτσιών, στη θέση τους χρησιμοποίησε υγρά μαντηλάκια . Φωτογραφία Emile Ducke για τους New York Times

Όταν ξεκίνησαν για πρώτη φορά πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, οι Pussy Riot φαινόταν τόσο διαφημιστικό κόλπο όσο και πολιτικός ακτιβισμός. Αλλά αν η διαμαρτυρία τους στον καθεδρικό ναό της Μόσχας -όπου τραγούδησαν μια «Πανκ Προσευχή» γελοιοποιώντας τη συμβίωση που είχε αναπτυχθεί μεταξύ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και του Κρεμλίνου- φαινόταν υπερβολική εκείνη την εποχή, σήμερα φαίνεται προφητική.

Ο ηγέτης της εκκλησίας, ο Πατριάρχης Κύριλλος, ευλόγησε πρόσφατα τα ρωσικά στρατεύματα που πήγαιναν στην Ουκρανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε το όνομά του σε μια προτεινόμενη λίστα ατόμων που θα τους επιβληθούν κυρώσεις.

Ακριβώς 10 χρόνια από την επομένη της διαδήλωσης στον καθεδρικό ναό, ο κ. Πούτιν εκφώνησε μια ομιλία χαζοχαρούμενη στην οποία αποκάλεσε την Ουκρανία μια χώρα «δημιουργημένη από τη Ρωσία», θέτοντας τις βάσεις για την εισβολή του.

Η κ. Αλιόχινα άκουσε την ομιλία στο ραδιόφωνο από ένα κελί της φυλακής. Η εισβολή, είπε, είχε αλλάξει τα πάντα, όχι μόνο για εκείνη, αλλά και για τη χώρα της.

«Δεν νομίζω ότι η Ρωσία έχει το δικαίωμα να υπάρχει πλέον», είπε. «Ακόμη και πριν, υπήρχαν ερωτήματα για το πώς είναι ενωμένη, με ποιες αξίες είναι ενωμένη και πού πορεύει. Αλλά τώρα δεν νομίζω ότι αυτό είναι πλέον θέμα».

Οι Pussy Riot, με την κα Alyokhina στο άκρο δεξιά, σε παράσταση στον Καθεδρικό Ναό του Χριστού Σωτήρος στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 2012. Φωτογραφία Sergey Ponomarev/Associated Press

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ήταν περιτρυγιρισμένη από άλλα μέλη της ομάδας, τώρα μια κολλεκτίβα με περίπου μια ντουζίνα μέλη. Οι περισσότερες από αυτές είχαν επίσης εγκαταλείψει πρόσφατα τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της κοπέλας της, Λούσι Στάιν.

Η κ. Στάιν είχε επιλέξει να φύγει από τη Ρωσία έναν μήνα πριν, ξεγλυστρώντας επίσης τον κατοίκον περιορισμό της βγαίνοντας κρυφά έξω με μια στολή υπηρεσίας παράδοσης φαγητού. Η απόφασή της ήρθε αφού κάποιος ανάρτησε μια ταμπέλα στην πόρτα του διαμερίσματος που μοιραζόταν με την κ. Αλιόχινα κατηγορώντας τις ως προδότες.

Η κ. Αλιόχινα και η κα Στάιν φυλακίστηκαν μια φορά για αναρτήσεις στο Instagram που ζητούσαν την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων στη Ρωσία. Τον Φεβρουάριο, η κ. Αλιόχινακαταδικάστηκε σε 15 ημέρες για «προπαγάνδα του ναζιστικού συμβολισμού» λόγω μιας άλλης ανάρτησης στο Instagram, αυτή του 2015, η οποία επέκρινε τον σύμμαχο του κ. Πούτιν, τον Λευκορώσο δικτάτορα Αλεξάντερ Γκ. Λουκασένκο. Η κ.Στάιν κρατήθηκε την ίδια ώρα με παρόμοιες κατηγορίες.

«Φοβούνται γιατί δεν μπορούν να μας ελέγξουν», είπε η κ. Αλιόχινα.

Όταν έφτασε στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λιθουανία, είχε μια λιθουανική βίζα που προσπάθησε να χρησιμοποιήσει με το ρωσικό δελτίο ταυτότητας της, καθώς η Ρωσία είχε κατασχέσει το διαβατήριό της. Μέχρι τότε είχε ήδη μπει στη λίστα των «καταζητούμενων» της Ρωσίας.

Η κ. Alyokhina ποζάρει για την κυρία Shtein με μπαλακλάβα, που χρησιμοποιείται συχνά στις παραστάσεις των Pussy Riot, στο Βίλνιους την περασμένη εβδομάδα. Φωτογραφία Emile Ducke για τους New York Times

Στην πρώτη της προσπάθεια να περάσει, η κ.Αλιόχινα κρατήθηκε από Λευκορώσους συνοριοφύλακες για έξι ώρες προτού την στείλουν πίσω. Στη δεύτερη προσπάθειά της, ο δύσπιστος αξιωματικός της υπηρεσίας μόλις την έδιωξε.

Αλλά στην τρίτη προσπάθεια, τα κατάφερε. Η κ.Αλιόχινα είχε συμμάχους εκτός της χώρας που εργάζονταν για να της βρουν έναν δρόμο προς την ελευθερία. Ο ένας ήταν ο Ισλανδός καλλιτέχνης περφόρμανς Ράγκναρ Κάρτανσόν, ένας φίλος που έπεισε μια ευρωπαϊκή χώρα να εκδώσει στην κα Αλιόχινα ένα ταξιδιωτικό έγγραφο που ουσιαστικά της έδινε το ίδιο καθεστώς ως πολίτης της Ε.Ε. Οι αξιωματούχοι της χώρας ζήτησαν να μην κατονομαστεί.

Το έγγραφο μεταφέρθηκε λαθραία στη Λευκορωσία για να το χρησιμοποιήσει η κ. Αλιόχινα. Ενώ βρισκόταν εκεί, απέφευγε τα ξενοδοχεία ή οπουδήποτε θα χρειαζόταν να επιδείξει αποδεικτικό ταυτότητας, κάτι που θα μπορούσε να την προδώσει στους ανθρώπους που την αναζητούσαν.

Η κ.Αλιόχινα τελικά επιβιβάστηκε σε ένα λεωφορείο για τη Λιθουανία με το έγγραφο στο χέρι. Γέλασε όταν περιέγραψε πόσο καλύτερα της φέρθηκαν οι συνοριοφύλακες όταν τη θεωρούσαν «Ευρωπαία» και όχι Ρωσίδα.

«Συνέβη κάτι μαγικό την περασμένη εβδομάδα», είπε. «Ακούγεται σαν κατασκοπευτικό μυθιστόρημα».

Το γεγονός ότι κατάφερε να φύγει από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία ήταν αντανάκλαση, είπε, της χαοτικής ρωσικής επιβολής του νόμου.

«Από εδώ μοιάζει με μεγάλο δαίμονα, αλλά είναι πολύ αποδιοργανωμένος αν τον κοιτάξεις από μέσα», είπε. «Το δεξί χέρι δεν ξέρει τι κάνει το αριστερό».

Η κ. Αλιόχινα λέει ότι ελπίζει να επιστρέψει στη Ρωσία. Αλλά κανείς δεν έχει ιδέα πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό, όταν ακόμη και οι πιο αφοσιωμένοι ακτιβιστές φυλακίζονται ή εξαναγκάζονται σε εξορία.

Η κ. Alyokhina σε μια διαδήλωση υπέρ της Ουκρανίας μπροστά από το Ρωσικό Προξενείο στο Ρέικιαβικ. Φωτογραφία Misha Friedman για τους New York Times

Κάθε μέρα στο Βίλνιους, νέα μέλη του γκρουπ έφταναν, έφευγαν από τη Ρωσία και έρχονταν για πρόβες για την ευρωπαϊκή περιοδεία.

Μετά από λίγες μέρες, η κ. Αλιόχινα ταξίδεψε στην Ισλανδία με κάποια άλλα μέλη της ομάδας για να επισκεφτούν τον κ.Κάρτανσον, ο οποίος φρόντισε να κάνουν πρόβα στο κτίριο που κάποτε στέγαζε το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

Η κ. Αλιόχινα ζήτησε από τον κ. Κάρτανσον και την Bjork, συγγενή του, να εμφανιστούν σε παράλληλες εκδηλώσεις που οργανώθηκαν από φιλο-Ουκρανούς ακτιβιστές όταν οι Pussy Riot θα κάνουν συναυλίες στην Ισλανδία. Η απάντηση, είπε ο κ. Κάρτανσον, ήταν ένα ηχηρό «Ναι!».

Στο Βίλνιους, το τηλέφωνο της κ.Αλιόχινα βούιζε από μηνύματα υποστήριξης και ανακούφισης ότι ήταν πλέον «ασφαλής» μετά το εβδομαδιαίο ταξίδι. Η κ. Αλιόχινα συγκινήθηκε με αυτές τις καλοπροαίρετες εκφράσεις, που είπε ότι ήταν απροσδόκητες.

«Αν η καρδιά σου είναι ελεύθερη», είπε, «δεν έχει σημασία πού βρίσκεσαι».

ΠΗΓΗ : The New York Times