Έπεσαν όλοι να φάνε τον Μιχάλη Χατζηγιάννη γιατί διορίστηκε από τον Νίκο Χριστοδουλίδη νέος υφυπουργός Πολιτισμού. Περισσότερο έχω την εντύπωση φώναξαν κάτι βαρύγδουποι, οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως οι άνθρωποι του πολιτισμού: «Από πού κι ως τα πού να διοριστεί ένας τραγουδιστής ποπ στη θέση του επικεφαλής του πολιτισμού της χώρας μας»;

Κάποιοι διαχώρισαν τη θέση τους; Δεν αξίζουμε άραγε όλοι μια ευκαιρία; Μάλλον όχι. Είναι γνωστό ότι η Κύπρος παράγει υψηλού επιπέδου πολιτισμό, οπότε ο κ. Μιχάλης Χατζηγιάννης προφανώς μας πέφτει πολύ λίγος. Τι να σου κάνουν, άνθρωπέ μου, ένα πτυχίο της Μουσικής Ακαδημίας Λονδίνου (Royal College Of London), ένα πτυχίο πιάνου και κιθάρας και κάτι χιτάκια του στιλ «Χέρια Ψηλά» και «Αν μου τηλεφωνούσες». Φαντάζομαι ότι η Κύπρος για να καλύψει τη θέση του υφυπουργού με ένα όνομα αντάξιο του πολιτισμού που παράγει, θα έπρεπε να διορίσει κάποιον του εκτοπίσματος και των προσόντων -τουλάχιστον- του Μίκη Θεοδωράκη για να μην πάμε και στον νομπελίστα, τον Μπομπ Ντίλαν.

Τυπικά προσόντα

Θα επανέλθουμε στα προσόντα αλλά ας μου επιτραπεί αρχικά μια παρέκβαση σε σχέση με τους υπόλοιπους διορισμούς του Νίκου Χριστοδουλίδη σε άλλα υφυπουργεία. Ας δούμε χωρίς καμιά κακεντρέχεια κάποιες άλλες επιλογές υφυπουργών.

1. Ειρήνη Πική: υφυπουργός παρά τω Προέδρω - Με αρμοδιότητα τον συντονισμό και την επιτήρηση της υλοποίησης του κυβερνητικού έργου: Η κ. Πική έχει σπουδές στην οικονομία. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχει στο χέρι την επιτυχία της ως υφυπουργού. Θα κριθεί.

2. Μαρία Χατζημανώλη: υφυπουργός Ναυτιλίας παρά τω Προέδρω: Είναι νομικός. Καμία σχέση με τα πλοία. Κι αυτή θα κριθεί με βάση το έργο της.

3. Κώστας Κουμής: υφυπουργός Τουρισμού παρά τω Προέδρω: Έχει σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων. Αυτό το πτυχίο τον κάνει ειδικό σε θέματα τουρισμού;

4. Φίλιππος Χατζηζαχαρία: υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής παρά τω Προέδρω. Απέκτησε πτυχίο Λογιστικής στο Birmingham. Ποια σχέση έχει η λογιστική με την καινοτομία, ο καιρός θα δείξει.

5. Μαριλένα Ευαγγέλου: υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας παρά τω Προέδρω: Σπούδασε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Επικοινωνία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Επειδή είναι δημοσιογράφος, νομίζετε ότι τα ξέρει όλα;

6. Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης: κυβερνητικός εκπρόσωπος. Είναι κάτοχος πτυχίου Αρχιτέκτονα Μηχανικού από την Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σίγουρα μπορεί να μας ενημερώσει για τους σεισμούς στην Τουρκία. Απ' εκεί και πέρα, πρέπει να διαβάζει καθημερινά.

Αποδιοπομπαίος

Αν κάποιοι έχουν πρόβλημα με τον Χατζηγιάννη -στη λογική των τυπικών προσόντων- οι περισσότεροι υφυπουργοί μάλλον είναι άσχετοι με το αντικείμενο του υφυπουργείου στο οποίο διορίστηκαν. Αν θέλουμε δε να είμαστε και ολίγον αντικειμενικοί, ο πιο σχετικός είναι ο Μιχάλης Χατζηγιάννης. Είναι καλλιτέχνης και έχει και κάποια πτυχία μουσικής. Από την άλλη, δεν διορίστηκε για να δίνει συναυλίες, ούτε για να εργαστεί ως διευθυντής σε ωδείο. Θα κριθεί από την πολιτική οργάνωση ενός νέου υφυπουργείου με χίλια δυο ανοικτά θέματα και, πιστέψτε με, θα κριθεί πολύ σκληρά. Οπότε, αυτή η κριτική κάποιων σνομπ μάλλον είναι εκ του περισσού.

Αναρωτιέται κανείς μήπως ο Χατζηγιάννης πληρώνει το τίμημα της δημοφιλίας του; Μήπως ο Χατζηγιάννης τελικά λειτούργησε ως αποδιοπομπαίος τράγος για τις υπόλοιπες επιλογές Χριστοδουλίδη; Έχουμε την εντύπωση ότι αυτό βόλεψε ακόμα και τον νέο Πρόεδρο, ο οποίος δεν βγήκε να πει μια καλή κουβέντα για την επιλογή του, αφήνοντάς τον μόνο εκεί στον λάκκο των λεόντων.

Η μουσική, ακόμα και η ποπ, αν δεν κάνουμε λάθος, εξακολουθεί να αποτελεί μέρος του πολιτισμού και μάλιστα αυτού που είναι ...popular. Δηλαδή η αποδοχή της είναι μαζική και αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Κάτι τύποι όπως ο Χατζηγιάννης, για να ακριβολογούμε, μπορούν να σου γεμίσουν ένα στάδιο με 50.000 κόσμο στο πιτς φυτίλι. Όσοι δηλαδή Κύπριοι πάνε στο θέατρο σε έναν χρόνο. Με λίγα λόγια, όσο οι Χατζηγιάννηδες και οι ποδοσφαιρικές ομάδες γεμίζουν τα στάδια με κόσμο, δεν απειλείται με κατάρρευση ο δυτικός πολιτισμός.

Πόσες φορές ο ΘΟΚ ανέβασε τον Γλάρο; Ακόμα τόσες να τον ξανανεβάσει, το μήνυμα ότι «όλα μοιάζουν σαν να υπάρχουν στην τέχνη προτού υπάρξουν στη ζωή», δεν θα φτάσει σε πολλούς και κυρίως στους νέους, ακόμα κι αν ο Χριστοδουλίδης έβαζε υπουργό Πολιτισμού τον Αντόν Τσέχωφ.

Το επίπεδο

Αυτοί που αυτοπροσδιορίζονται ως οι άνθρωποι του πολιτισμού στην Κύπρο, έχουμε την εντύπωση ότι θα διαφωνήσουν. Ο πολιτισμός, λένε, στην πραγματικότητα αφορά τους λίγους και όχι τους πολλούς. Πόσους θεατρόφιλους έχει η Κύπρος; Δεν πιστεύω να ξεπερνούν τις 2-3.000 άτομα παγκύπρια. Ο ΘΟΚ για να εξυπηρετεί αυτά τα άτομα έχει έναν προϋπολογισμό κοντά στα 10 εκατ. ευρώ. Για το 2023, ο προϋπολογισμός του Υφυπουργείου Πολιτισμού θα είναι κοντά στα 30 εκατ. ευρώ. Πού θα πάνε αυτά τα λεφτά; Πόσα θα δοθούν σε εικαστικά events, πόσα σε ενίσχυση συγγραφέων και άλλων καλλιτεχνών; Για τον κυπριακό κινηματογράφο πάντως, θα δοθούν €2.650.000. Τεράστια ποσά που στην πραγματικότητα αφορούν πολύ λίγους.

Γιατί έχουμε καταντήσει να βλέπουμε τόσο λίγοι τις τραγωδίες και τις κωμωδίες του Σοφοκλή και του Αριστοφάνη; Γιατί ακόμα πιο λίγοι βλέπουν άλλα σύγχρονα θέατρα και ελάχιστοι παρακολουθούν εικαστικά δρώμενα;

Μάλλον, μέσα από την παρέλευση του χρόνου, κάτι αλλάζει. Κάτι δεν πάει καλά ή μήπως σήμερα οι λεγόμενοι πνευματικοί άνθρωποι εισπράττουν την εκδίκηση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων; Πριν μερικές εκατοντάδες χρόνια, ο Σοφοκλής και ο Αριστοφάνης ήταν οι λαϊκοί καλλιτέχνες των αρχαίων. Τους οποίους έβλεπαν σε ολοήμερες παραστάσεις κατά τα μεγάλα εν άστει ή τα μικρά εν Αγροίς Διονύσια όλοι οι πολίτες, ηλικιωμένοι και παιδιά.

Γκρίνιαζαν, βέβαια, όπως πάντα κάποιοι βαρύγδουποι της πολιτικής και του πολιτισμού. Ο Πλάτωνας, για παράδειγμα, θεωρούσε κάτι ποιητές και δραματουργούς ολίγον τι ελαφρούς. Ποπ δηλαδή. Πίστευε ο μέγας φιλόσοφος ότι η δραματική ποίηση δεν ήταν καλή και όλοι αυτοί οι τύποι που έγραφαν τέτοια μπασκλάς έργα, όπως ο Ευριπίδης, θα έπρεπε να εξοριστούν από την πολιτεία του. Ο Πλάτων όταν έβλεπε μια ιστορία δολοφονίας, αιμομιξίας, μίσους και σκληρότητας (Οιδίπους), θεωρούσε ότι δεν ανταποκρινόταν στην ηθική ορθότητα της κοινωνίας του. Ήθελε οι πολίτες να ζουν ανάμεσα σε έργα που είναι «ωραία και χαριτωμένα», θεωρώντας ότι η ομορφιά και η καλοσύνη συμπίπτουν, ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι καλό και άσχημο, όμορφο και κακό: Καλή ομιλία, καλή φόρμα και καλός ρυθμός ακολουθούν την καλοσύνη του χαρακτήρα, έλεγε ο Πλάτωνας για να ακούν και να μαθαίνουν οι σύγχρονοι Έλληνες.

Με λίγα λόγια, αν ο Πλάτωνας είχε να επιλέξει μεταξύ μιας χαρούμενης συναυλίας του Χατζηγιάννη και της Τραγωδίας του Οιδίποδα, θα επέλεγε σίγουρα Χατζηγιάννη.

Εμείς δεν λέμε ακριβώς αυτό. Απλώς θέλουμε να υπενθυμίσουμε αυτό που είπε κάποτε ο Μάνος Χατζηδάκης: «Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός».