Το Famagusta New Museum [FNM] ξεκίνησε από τον Γιάννη Τουμαζή το 2016. Πρόκειται για μια ενεργή πλατφόρμα, η οποία μέσα από διάφορα προγράμματα και δραστηριότητες επιδιώκει να προτείνει μια συνολική επανεκκίνηση του Βαρωσιού, μια αναπαράσταση και μια ενεργοποίηση σε κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό πεδίο. Αποστολή του FNM είναι να προάγει τη ζωή και όχι τον θάνατο, αναδεικνύοντας τη ματαιότητα κάθε ανθρώπινης θηριωδίας. Ενισχυμένο από το σύνθημά του: «Καταλαβαίνω και συγχωρώ το παρελθόν, αγαπώ και δημιουργώ το μέλλον», το FNM στοχεύει σε μια δυνητική αφύπνιση των πολιτών, επιτρέποντας τον δημόσιο διάλογο και δημιουργώντας καλλιτεχνικές συμμετοχικές δράσεις και ακτιβιστικές αλληλεπιδράσεις σε όλους τους τομείς. Μιλήσαμε με την ομάδα αυτού του εναλλακτικού μουσείου που αποτελούν οι Nurtane Karagil, Eralp Kortach, Hasan Kayiplar και Μαρία Ευσταθίου.

Ποιοι είναι οι στόχοι του FNM;

Το έργο στοχεύει σε μια δυνητική αφύπνιση των πολιτών επιτρέποντας τον δημόσιο διάλογο και δημιουργώντας καλλιτεχνικές συμμετοχικές δράσεις και ακτιβιστικές αλληλεπιδράσεις στο μήκος της πράσινης γραμμής. Η ομάδα του FNM υλοποιεί επί του παρόντος εργαστήρια για την παραγωγή ηχητικών περιπάτων που θα συμπεριληφθούν στον ιστότοπό μας και στην εφαρμογή ECHOES - προγραμματίζουμε επίσης μια κατασκήνωση για τη νεολαία στα τέλη Ιουλίου 2023 και ένα διήμερο φεστιβάλ.

Γιατί το ονομάζετε μουσείο και όχι πλατφόρμα ή διαδικτυακό ψηφιακό αρχείο;

Ο όρος «μουσείο» σε αυτήν την περίπτωση λειτουργεί ως καυστική δήλωση για τα στρατιωτικά μουσεία και άλλα τέτοια ιδρύματα που μπορεί κανείς να δει, τα οποία μιλούν για την ιστορία από μια πιο στείρα και καθοδηγούμενη σκοπιά. Είναι ένα λογοπαίγνιο για εμάς και είναι επίσης σημαντικό να δείξουμε τι πραγματικά πρέπει να επιτυγχάνουν τα μουσεία. Το FNM έρχεται να επανεξετάσει αυτά τα παραδοσιακά μουσεία, να επανεκτιμήσει και να επαναπροσδιορίσει τον όρο. Πρόκειται για ένα εναλλακτικό μουσειακό μοντέλο που στοχεύει στο να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με τα μουσεία και στις δύο κοινότητες (της Κύπρου) που ασχολούνται με τη σύγκρουση, και μέσω αυτού του διαλόγου να συνδιαμορφώσουν το περιεχόμενο και την ουσία του μουσείου. Εξάλλου, τα μουσεία είναι ο τόπος όπου κάποιος μαθαίνει για την ιστορία και την κληρονομιά του, είναι οι χώροι οι οποίοι τον οδηγούν προς το μέλλον μέσα από την κριτική σκέψη, την ελπίδα και την εκπαίδευση.

Ποιες είναι οι προκλήσεις ενός τέτοιου μουσείου;

Λόγω της μάλλον καλά μελετημένης ανθρωπιστικής προσέγγισης στη δημιουργία και το περιεχόμενο, αυτού του είδους τα μουσεία συνήθως βρίσκουν πολύ εύκολα το κοινό τους. Συνδέουν τους ανθρώπους με τους χώρους στους οποίους στεγάζονται - νοιάζονται για τα συναισθήματά τους και τους βοηθούν να θεραπευτούν. Δεν βλέπουμε καμία πρόκληση, εκτός ίσως από την αντιπάθεια των ανθρώπων που αγαπούν να μισούν περισσότερο απ' ό,τι αγαπούν. Το FNM βασίζεται στην κοινότητα, είναι πραγματικό, ασχολείται με πραγματικά προβλήματα. Δημιουργήθηκε επειδή το χρειαζόμασταν. Η πραγματική πρόκληση ήταν να βρούμε την κατάλληλη στιγμή για να το δημιουργήσουμε - χρειάστηκε χρόνος.

Πώς υπεισέρχονται άλλοι δημιουργικοί κλάδοι στις δραστηριότητες του μουσείου;

Είμαστε ενθουσιασμένοι που συνδεόμαστε και δουλεύουμε με ερευνητές, εκπαιδευτικούς και άλλες ΜΚΟ. Για παράδειγμα, για την κατασκήνωση νέων, η οποία θα πραγματοποιηθεί στον Κορμακίτη στα τέλη Ιουλίου 2023 και η οποία θα ανακοινωθεί τον επόμενο μήνα, συνδεθήκαμε με την κοινότητα, τον χώρο του Σπιτιού της Συνεργασίας (H4C), μια ειδικό σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και με τον Όμιλο Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας (AHDR) για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το όλο εγχείρημα στήνεται συνδέοντας διαφορετικούς κλάδους και ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο, μια έννοια την οποία καλλιεργούμε.

«Κατανοώ και συγχωρώ το παρελθόν, αγαπώ και δημιουργώ το μέλλον» είναι το σύνθημα του μουσείου. Πώς το ερμηνεύετε; Πώς αντιμετωπίζετε τυχόν αντιδράσεις στο πολιτικό πλαίσιο του μουσείου;

Είχαμε κάποια εποικοδομητική κριτική, η οποία δημιουργεί έναν διάλογο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Δεχτήκαμε τα σχόλια και τα συζητήσαμε ως ομάδα. Το σύνθημα είναι περισσότερο μια δήλωση για τις κοινότητες του νησιού και τη συνεργασία τους προς έναν κοινό σκοπό. Μέσα από το αρχείο του FNM θέλουμε να δείξουμε ότι όλοι έχουμε επίγνωση του τι συνέβη και ταυτόχρονα να δηλώσουμε πού στεκόμαστε. Το FNM θα γεμίσει με αναμνήσεις. Η πράξη του να κατανοεί κανείς το παρελθόν είναι μάλλον ενδυναμωτική, πόσω μάλλον το να συγχωρείς - αν, φυσικά, μπορείς. Και πάνω απ' όλα θέλουμε να εργαστούμε προς το μέλλον και να το δημιουργήσουμε αυτό μέσω του εναλλακτικού μουσειακού μοντέλου που προτείνουμε.

Έχουν ήδη διοργανωθεί πολλές συμμετοχικές δραστηριότητες από το FNM. Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου;

Κατά τη διάρκεια των αρχικών ακουστικών περιπάτων, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες συγκινήθηκαν αφού είχαν μια ευκαιρία να μπουν σε αυτή τη ζώνη και πάλι με νόμιμο τρόπο, με δικαιοσύνη, για έναν σκοπό που δεν ήταν πολιτικός αλλά κοινωνικός και για τους ανθρώπους της πόλης. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο αυτή η δραστηριότητα τους έδωσε το έναυσμα προκειμένου να εισέλθουν και να μην αισθάνονται ότι ήταν μια πολιτική πράξη, αλλά μια συναισθηματική. Είδαμε την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και τη σύνδεση μέσω της ίδιας ιστορίας. Οι συμμετέχοντες ενθουσιάστηκαν επίσης επειδή ενδιαφερθήκαμε για τις αναμνήσεις τους. Οι Αμμοχωστιανοί αισθάνονται επίσης ότι προστατεύουμε τις μνήμες τους, δείχνουμε σεβασμό και αυτό είναι που χρειάζονται οι άνθρωποι. Μέσω αυτής της διαδικασίας είχαμε επίσης την ευκαιρία να συνδεθούμε με καλλιτεχνικά κέντρα της Λετονίας και της Νορβηγίας και να προσεγγίσουμε διεθνείς καλλιτέχνες, αλλά και διεθνείς καλλιτέχνες να προσεγγίσουν εμάς.

Το έργο έχει διάρκεια 20 μηνών. Ποιο θα είναι το μέλλον του μουσείου μετά από αυτήν περίοδο;

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που χτίζεται από το μηδέν. Και θα είναι πάντα εκεί, επειδή οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί, οι ερευνητές, οι εκπαιδευτικοί και οι κοινότητες το χρειάζονται. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε συνεργασίες και ιδέες. Η συμμετοχή των ανθρώπων θα δημιουργήσει το μέλλον. Η συμμετοχή και η συμβολή των ανθρώπων (στο αρχείο, η ανταλλαγή σκέψεων και αναμνήσεων κ.ο.κ.) είναι σημαντικές για τη συνέχιση του έργου και τη σύνδεση των ανθρώπων. Το να μοιράζεται κανείς πράγματα που μπορεί να γνωρίζει θα δημιουργήσει ένα καλύτερο μέλλον για το FNM. Πρόκειται για ένα οργανικό έργο και ως εκ τούτου οι δυνατότητες είναι ατελείωτες.

*Το «Famagusta New Museum» επωφελείται από επιχορήγηση στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund Cyprus, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λίχτενσταϊν και τη Νορβηγία μέσω των EEA και Norway Grants 2014-2021. | https://famagustanewmuseum.com/

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μαρίκα Ιωάννου