Το 6o Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού, Εθνογραφικού και Ιστορικού Ντοκιμαντέρ Κύπρου επιστρέφει και φέτος την εβδομάδα που μπαίνει με 37 ταινίες από 14 χώρες που θα προβληθούν στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου στη Λευκωσία. Όπως κάθε χρόνο στόχος του φεστιβάλ είναι η ανάδειξη του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου της Κύπρου και των άλλων συμμετεχουσών χωρών, μέσω της τέχνης του ντοκιμαντέρ, με θεματολογία που εμπίπτει στο τρίπτυχο αρχαιολογία-εθνογραφία-ιστορία. Επίσης μέσα από τις παράλληλες δράσεις ανάμεσά τους και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές και φοιτητές ΣΥΝeΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ενθαρρύνει τον κινηματογραφικό γραμματισμό και συμβάλλει στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης και της κινηματογραφικής παιδείας των νέων της Κύπρου.

Από φέτος το φεστιβάλ καθίσταται διεθνές και διαγωνιστικό, προνοεί δηλαδή χρηματικά έπαθλα στα διαγωνιζόμενα ντοκιμαντέρ έπειτα από αξιολόγηση των μελών της διεθνούς κριτικής επιτροπής την οποία απαρτίζουν οι δρ Pedro Olalla, συγγραφέας, καθηγητής ιστορίας και σκηνοθέτης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανιών Ματθαίος Φραντζεσκάκης, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αρχαιολογικού Ντοκιμαντέρ Φώκαιας Deborah Semel Demirtaş, ο σκηνοθέτης και καθηγητής κινηματογράφου David Hands και η Κύπρια σκηνοθέτιδα και καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Μικρού Μήκους Ταινιών Πάφου, Σύλβια Νικολαΐδου.

Συγκεντρώσαμε τα δέκα ντοκιμαντέρ με θέμα την Κύπρο που θα προβληθούν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.

ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ | 27' | Περιβάλλον - Κοινωνία

Σκηνοθεσία: Γιώργος Στυλιανού

Προβολή: Τρίτη 18 Ιουλίου, 19.30μ.μ.

Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι της κυπριακής υπαίθρου που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παραγωγής τροφίμων. Παρουσιάζει τις δυσκολίες, τις επιδιώξεις και τις ελπίδες τους ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν και να επιβιώσουν στον τόπο τους. Νέοι από αστικές και αγροτικές περιοχές εκφράζουν τις απόψεις τους για την παραγωγή, διάθεση και κατανάλωση των τροφίμων στη χώρα τους και την επιθυμία τους για ισότιμη πρόσβαση όλων των κατοίκων του νησιού σε ποιοτικά, τοπικά προϊόντα.

OVERCOMING | 63' | Ιστορία - Κοινωνία

Σκηνοθεσία: Μπεσιρἐ Παραλίκ (she/they)

Προβολή: Πέμπτη 20 Ιουλίου, 18.40μ.μ.

Με αφορμή την 20ή επέτειο από το άνοιγμα των σημείων διέλευσης, το OVERCOMING αφηγείται την εμπνευσμένη ιστορία Κύπριων γυναικών, queers και αντιμιλιταριστών ανδρών που αμφισβητούν τον μιλιταρισμό και τις έμφυλες νόρμες. Μέσα από ποικίλες συνεντεύξεις, η ταινία διερευνά πώς το άνοιγμα και το κλείσιμο των σημείων ελέγχου, ως μοναδικές διόδους μεταξύ Βορρά και Νότου, έχουν επηρεάσει τις ζωές των Κυπρίων, ενώ αποκαλύπτει τους αγώνες τους ενάντια στη συνεχιζόμενη διαίρεση του νησιού και τις προσπάθειές τους για ένα πιο ενωμένο μέλλον.

ΟΛΙΒΙΑ | 34' |Ιστορία - Κοινωνία

Σκηνοθεσία: Μινέ Μπαλμάν

Προβολή: Πέμπτη 20 Ιουλίου, 20.15μ.μ.

«Ολίβια» συμβολίζει την ειρήνη. Η ιστορία της Κύπρου είναι γεμάτη πόνο. Η «Ολίβια» είναι η ιστορία τριών γενεών γυναικών που έχουν υποφέρει από συγκρούσεις και μετασυγκρουσιακές καταστάσεις. Η πρώτη γενιά αγωνίζεται να επουλώσει τις απώλειες του πολέμου, τον πόνο των αγνοουμένων συγγενών και της απώλειας του σπιτιού. Η δεύτερη γενιά αγωνίζεται να ξεπεράσει το συναίσθημα προσκόλλησης στο μισό του νησιού. Η τρίτη γενιά παλεύει με την όρασή της. Το «Ολίβια» είναι μια γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Είναι η ελπίδα να επουλώσει τις πληγές του παρελθόντος και τις μελλοντικές γενιές των κυπριακών κοινοτήτων για ένα ενιαίο και ειρηνικό μέλλον.

ΣΥΝΟΡΑ, ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΦΙΛΙΕΣ | 35' | Ιστορία

Σκηνοθεσία: Τζεμάλ Γιλντιρίμ

Προβολή: Πέμπτη 20 Ιουλίου, 21.10μ.μ.

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τη φιλία του Ελληνοκύπριου Ανδρέα Φτερακίδη και του Τουρκοκύπριου Βεϊσί Σογιέρ. Ο Ανδρέας ήταν ένας από τους πρώτους Ελληνοκύπριους που πέρασαν από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας. Συμμετείχε ενεργά στις δικοινοτικές δραστηριότητες. Αφού ξεκίνησαν οι διελεύσεις, γνώρισε τον Βεϊσί Σογιέρ. Ο Βεϊσί είναι ακτιβιστής και φωτογράφος. Κατά την επιστροφή τους σε ένα από τα ταξίδια τους κατάλαβαν ότι μεταξύ 1969 και 1970, μπορεί να είχαν συναντηθεί σε αυτή την περιοχή. Έμειναν έκπληκτοι όταν συνειδητοποίησαν τις κοινές τους αναμνήσεις. Το ντοκιμαντέρ θα αφηγηθεί την ιστορία δύο Κύπριων που κυνηγούν ένα άγνωστο κοινό παρελθόν.

Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ | 15' |Ιστορία - Κοινωνία - Περιβάλλον

Σκηνοθεσία: Χριστίνα Χατζηζαχαρίου

Προβολή: Πέμπτη 20 Ιουλίου, 22.10μ.μ.

Ένας φίλος αρχιτέκτονας, μια ξαδέρφη του και εγώ επισκεπτόμαστε την περίκλειστη Αμμόχωστο. Ταξίδι σε ένα παγιδευμένο παρελθόν στο μετέωρο παρόν. Κάποιες σκέψεις, μνήμες και συναισθήματα δεν κρύβονται πια στην άμμο της πόλης όπου γεννηθήκαμε κι οι τρεις και όπου οι δύο φίλοι μου πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ ΣΤΗ ΛΕΤΥΜΠΟΥ | 70' | Εθνογραφία

Σκηνοθεσία: Πασχάλης Παπαπέτρου

Προβολή: Παρασκευή 21 Ιουλίου, 21.10μ.μ.

Ο γάμος παλαιότερα στην Κύπρο δεν αποτελούσε απλώς μια κοινωνική εκδήλωση, αλλά ένα μεγάλο πολιτιστικό γεγονός. Τα δε έθιμα του κυπριακού παραδοσιακού γάμου αποτελούσαν ένα συνονθύλευμα στοιχείων άρρηκτα συνδεδεμένων με την πολιτιστική ταυτότητα του Κύπριου. Με το ντοκιμαντέρ αυτό επιχειρούμε, στο μέτρο του δυνατού, μία παρουσίαση του παραδοσιακού γάμου όπως αυτός γινόταν τον περασμένο αιώνα στη Λετύμπου.

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑ | 27' | Ιστορία

Σκηνοθεσία: Πασχάλης Παπαπέτρου

Προβολή: Σάββατο 22 Ιουλίου, 21.30μ.μ.

Η μετατροπή του Στροβόλου από ένα σύμπλεγμα αγροκτημάτων σε έναν εύπορο οικισμό του 19ου αιώνα είναι αποτέλεσμα μιας οικογένειας - αυτής του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Χέρι με χέρι μαζί με τον ξάδελφό του, Χατζησάββα Κυριακού, αναβάθμισαν τον παλιό πυρήνα του Στροβόλου, θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια των Οθωμανικών πογκρόμ του Ιουλίου του 1821 και μαρτύρησαν «υπέρ πίστεως και πατρίδος».

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ | 65' | Ιστορία

Σκηνοθεσία: Πανίκος Χρυσάνθου

Προβολή: Δευτέρα 17 Ιουλίου, 20.30μ.μ.

Η ταινία «Λεπτομέρεια στην Κύπρο» είναι μια ελπιδοφόρα σκιαγράφηση της Κύπρου όπως ήταν κάποτε και όπως θα μπορούσε να είναι, εάν οι δυνάμεις του μίσους δεν είχαν καταστρέψει αυτό το κομμάτι του παλιού πολιτισμού... Η ταινία είναι γεμάτη ποίηση, ιστορία και ανθρωπιά… - Stephen Locke, Journal 26.02.1987. Μια γυναίκα επισκέπτεται μαζί με το κοριτσάκι της ένα εγκαταλειμμένο χωριό που βρίσκεται στη μέση του κυπριακού κάμπου. Η παρουσία τους ελκύει τους παλιούς κατοίκους του χωριού, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, που έρχονται μέσα στα ερείπια κι ο καθένας αφηγείται μια προσωπική ιστορία του πολέμου. Η σύγκρουση που έγινε το 1964, μετέτρεψε το ειρηνικό, μεικτό χωριό σε μια ερημωμένη περιοχή.

Αφιέρωμα στον σκηνοθέτη Πανίκο Χρυσάνθου

Κάθε χρόνο οι διοργανωτές του AEI Film Festival βραβεύουν έναν Κύπριο σκηνοθέτη ο οποίος μέσα από την τέχνη του ντοκιμαντέρ αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά, αρχαιολογία και ιστορία της Κύπρου. Το 6ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ΑΕΙ θα απονείμει τιμητικό βραβείο στον σκηνοθέτη Πανίκο Χρυσάνθου για τη συνεισφορά του στην καταγραφή της ιστορίας και του πολιτισμού της Κύπρου μέσα από την τέχνη του κινηματογράφου.

Ο Πανίκος Χρυσάνθου γεννήθηκε στην Κυθρέα το 1951. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε εξάσκηση σε κινηματογραφικά αρχεία της Γερμανίας. Έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος και διετέλεσε υπεύθυνος της Κυπριακής Λέσχης Λευκωσίας και της Κυπριακής Ταινιοθήκης, καθώς και διευθυντής του κινηματογράφου τέχνης «Στούντιο» στη Λευκωσία. Το 1987 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία, με τίτλο «Λεπτομέρεια στην Κύπρο». Το 1998 γύρισε την ταινία «Παθκιές της Αφροδίτης». Γύρισε επίσης δύο ντοκιμαντέρ με τη συνεργασία Τουρκοκυπρίων: «Το τείχος μας» (1993, με τον Νιαζί Κιζίλγιουρεκ) στον οποίο απονεμήθη το Βραβείο Ειρήνης Αμπντί Ιπεκτσί και «Τα παράλληλα μονοπάτια» (2004 με τον Ντερβίς Ζαΐμ). Το 2005 ο Πανίκος Χρυσάνθου σκηνοθέτησε την ταινία «Ακάμας. Η ταινία προβλήθηκε το 2006 στο πρόγραμμα «Ορίζοντες» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του κυπριακού κινηματογράφου που μια ταινία γυρισμένη στην Κύπρο, με Κυπρίους ηθοποιούς προβλήθηκε σε ένα φημισμένο διεθνές φεστιβάλ. Η πιο πρόσφατή του παραγωγή αποτελεί το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ: «Λουλούδια και Σφαίρες» που σκηνοθέτησε μαζί με τον ευρωβουλευτή-ακαδημαϊκό Νιαζί Κιζίλγιουρεκ.

Η XOΡΟΕΣΠΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ «ΕΛΛΑΣ» ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ (31 Οκτωβρίου, 1959) | 8' | Κοινωνία

Σκηνοθεσία: Χρύσανθος Χρυσάνθου

Προβολή: Δευτέρα 17 Ιουλίου, 21.30μ.μ.

Ο Μίκης Ζεβλάρης, ιδρυτής και ιδιοκτήτης του κινηματογράφου «ΕΛΛΑΣ» Στροβόλου, δημιούργησε οκτάλεπτο φιλμάκι χωρίς ήχο, με μονταρισμένα πλάνα από τη χοροεσπερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 31/10/1959 στην αίθουσα του κινηματοθεάτρου, καθώς επίσης με εξωτερικά πλάνα σε δρόμους του Στροβόλου. Η χοροεσπερίδα περιελάβανε τραγούδι, χορό, διαγωνισμό καλλιστείων και κλήρωση λαχνών. Στην ταινία παρελαύνουν, ανάμεσα σε άλλους, παράγοντες και γνωστές προσωπικότητες της κοινωνίας του Στροβόλου, αλλά και ευρύτερα της Λευκωσίας. Ακολουθεί παρουσίαση με θέμα: Η άνοδος και η πτώση του στροβολιώτικου κινηματοθέατρου CINE EΛΛΑΣ όπου ο συγγραφέας ερευνητής Χρύσανθος Χρυσάνθου θα παρουσιάσει μέσα από διαφάνειες το ιστορικό της ίδρυσης του κινηματογράφου «ΕΛΛΑΣ» Στροβόλου μέχρι το κλείσιμο και την κατεδάφισή του, καθώς επίσης τη ζωή και το έργο του οραματιστή δημιουργού του κινηματοθεάτρου, Μίκη Ζεβλάρη. Κατά τη διάρκεια προβολής του σπάνιου οπτικοακουστικού υλικού, ο ομιλητής θα κάνει διά ζώσης σχολιασμό. (H παρουσίαση θα είναι στην ελληνική γλώσσα).

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ | 24' | Κοινωνία

Σκηνοθεσία: Τζον Λάρκιν

Προβολή: Κυριακή 23 Ιουλίου, 18.30μ.μ.

Ένα ντοκιμαντέρ γυρισμένο το 1989 που περιγράφει τη δράση του κινήματος «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» το οποίο σκηνοθέτησε ο Τζον Λάρκιν σε παραγωγή Transvideo LTD. Θα ακολουθήσει συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα την αντιμετώπιση του κινήματος Γυναίκες Επιστρέφουν από την κυπριακή κοινωνία. Η συζήτηση θα είναι στην ελληνική γλώσσα. Εκπρόσωποι του κινήματος, ιστορικοί ερευνητές, ακαδημαϊκοί και παλαίμαχοι δημοσιογράφοι πλαισιώνουν το πάνελ και επιδιώκουν να ιχνογραφήσουν τη σύσταση και τους σκοπούς δημιουργίας του κινήματος, την αντιμετώπιση που έλαβε από την κυπριακή κοινωνία και τους λόγους που δημιούργησαν αυτή την πολλαπλότητα των αντικρουόμενων λόγων. - Τη συζήτηση θα συντονίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου, δρ Μιράντα Χρίστου.

Παράλληλες δράσεις

Κατά τη διεξαγωγή του Φεστιβάλ, στους χώρους του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Κύπρου, θα διαδραματίζονται παράλληλες δράσεις που θα απευθύνονται σε διάφορες ομάδες ανθρώπων με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα. Θα πραγματοποιηθεί φωτογραφική έκθεση που θα προβάλει στιγμιότυπα από τα φετινά εργαστήρια κινηματογραφικής/οπτικοακουστικής παιδείας που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος «ΣΥΝeΚΠΑΙΔΕΥΣΗ», και βεβαίως τα πολύ δημοφιλή βιωματικά εργαστήρια για παιδιά ηλικίας 6 μέχρι 12 χρονών με θεματολογία γεωλογικού, αρχαιολογικού και αστρονομικού περιεχομένου. Το φεστιβάλ θα ολοκληρωθεί την Κυριακή 23 Ιουλίου, με την απονομή των βραβείων και με ένα μουσικό πρόγραμμα που θα διεξαχθεί από το κυπριακό χορωδιακό σχήμα AMALGAMATION Choir.

* 6ο Φεστιβάλ Α.Ε.Ι., 17-23 Ιουλίου 2023 | Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, οδός Φανερωμένης 68-90, Παλιά Λευκωσία | Το ολοκληρωμένο πρόγραμμα του φεστιβάλ και επιπρόσθετες πληροφορίες στο www.aei-filmfestival.org όπως και στις σελίδες του φεστιβάλ στα ΜΚΔ όπως Facebook και Instagram.