Κάμποσες φορές σας έχω μιλήσει για τη σκούπα ρομπότ μου με αρκετό ενθουσιασμό. Ο οποίος έσκασε σαν μπαλόνι μετά από αυτά που διάβασα στο «MIT review».

Ας κάνουμε όμως πρώτα μια αναδρομή. Το πρώτο μοντέλο ρομποτικής σκούπας, το σουηδικής κατασκευής Electrolux Trilobite, κυκλοφόρησε στην αγορά το 2001. Χρησιμοποιούσε αισθητήρες υπερήχων για να εντοπίζει τους τοίχους και να σχεδιάζει μοτίβα καθαρισμού. Αλλά οι αισθητήρες ήταν προβληματικοί, με αποτέλεσμα το ρομπότ να χάνει ορισμένες περιοχές ή να επαναλαμβάνει άλλες. Το αποτέλεσμα ήταν ημιτελείς και μη ικανοποιητικές εργασίες καθαρισμού.

Την επόμενη χρονιά, η iRobot κυκλοφόρησε την πρώτη γενιά Roomba, η οποία βασιζόταν σε παρόμοιους βασικούς αισθητήρες πρόσκρουσης και στροφής. Πολύ φθηνότερη από τον ανταγωνιστή της, έγινε η πρώτη εμπορικά επιτυχημένη ρομποτική σκούπα.

Τα πιο φθηνά μοντέλα λειτουργούν ακόμα και σήμερα με παρόμοιο τρόπο, ενώ τα μεσαίας κατηγορίας ρομπότ ενσωματώνουν καλύτερους αισθητήρες και νέες τεχνικές πλοήγησης. Οι συσκευές ανώτερης κατηγορίας, όμως, έχουν υιοθετήσει την όραση υπολογιστή, μια υποκατηγορία της τεχνητής νοημοσύνης που προσεγγίζει την ανθρώπινη όραση εκπαιδεύοντας αλγορίθμους για την εξαγωγή πληροφοριών από εικόνες και βίντεο. Δώδεκα εταιρείες έχουν ενσωματώσει τέτοιες κάμερες στις ρομποτικές σκούπες τους. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι τρεις κορυφαίοι κατασκευαστές ρομποτικών σκουπών με βάση το μερίδιο αγοράς: η iRobot, η οποία κατέχει το 30% της αγοράς και έχει πουλήσει πάνω από 40 εκατομμύρια συσκευές από το 2002 -η Ecovacs, με περίπου 15%- και η Roborock, η οποία έχει άλλο ένα 15%. Περιλαμβάνονται επίσης και γνωστοί κατασκευαστές οικιακών συσκευών, όπως η Samsung, η LG και η Dyson, μεταξύ άλλων. Συνολικά, περίπου 23,4 εκατομμύρια ρομποτικές ηλεκτρικές σκούπες πωλήθηκαν στην Ευρώπη και την Αμερική μόνο το 2021.

Από την αρχή, η iRobot χρησιμοποίησε την όραση υπολογιστή και η πρώτη συσκευή με τέτοιες δυνατότητες, η Roomba 980, έκανε το ντεμπούτο της το 2015. Ήταν επίσης η πρώτη από τις συσκευές της iRobot με δυνατότητα σύνδεσης στο Wi-Fi, καθώς και η πρώτη που μπορούσε να χαρτογραφήσει ένα σπίτι, να προσαρμόσει τη στρατηγική καθαρισμού της βάσει του μεγέθους του δωματίου και να εντοπίσει βασικά εμπόδια προς αποφυγή.

Αλλά για να λειτουργήσει πραγματικά η όραση υπολογιστή στις ρομποτικές σκούπες, οι κατασκευαστές πρέπει να την εκπαιδεύσουν με υψηλής ποιότητας, ποικίλα σύνολα δεδομένων που αντικατοπτρίζουν το τεράστιο εύρος των όσων μπορεί να συναντήσουν. Έτσι, οι εταιρείες χρειάζεται να συλλέξουν τεράστιο αριθμό δεδομένων. Στην περίπτωση της iRobot, πάνω από το 95% των δεδομένων αυτών προέρχεται από πραγματικά σπίτια, οι κάτοικοι των οποίων είναι είτε υπάλληλοι της iRobot είτε «εθελοντές». Άλλες εταιρείες, όπως η Dyson, χρησιμοποιούν δεδομένα που συλλέγουν στα σπίτια τους οι υπάλληλοι αλλά και εικόνες που παράγονται από υπολογιστή με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης.

Πριν από τρία χρόνια όμως, το φθινόπωρο του 2020, διέρρευσε στο διαδίκτυο μια σειρά από εικόνες αποτυπωμένες από χαμηλή γωνία, σαν αυτήν που θα είχε μία σκούπα. Χαρακτηριστική ήταν η φωτογραφία μιας γυναίκας που καθόταν στη λεκάνη της τουαλέτας. Σε μια άλλη εικόνα, ένα αγόρι που φαίνεται να είναι οκτώ ή εννέα ετών, και του οποίου το πρόσωπο είναι ευδιάκριτο, είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα στο πάτωμα ενός διαδρόμου και κοιτάζει το αντικείμενο που τον καταγράφει.

Τα υπόλοιπα πλάνα δείχνουν δωμάτια από σπίτια σε όλο τον κόσμο. Τα έπιπλα, η διακόσμηση και τα αντικείμενα που βρίσκονται ψηλά στους τοίχους και τα ταβάνια έχουν ταμπέλες όπως «τηλεόραση», «φυτό_ή_λουλούδι» ή «φως οροφής».

Η iRobot, ο μεγαλύτερος πωλητής ρομποτικών σκουπών στον κόσμο, την οποία η Amazon εξαγόρασε πρόσφατα έναντι 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επιβεβαίωσε ότι οι εικόνες αυτές τραβήχτηκαν από τις σκούπες της το 2020. Όλες προέρχονται από «ειδικά ρομπότ ανάπτυξης με τροποποιήσεις υλικού και λογισμικού που δεν υπάρχουν και δεν υπήρχαν ποτέ σε καταναλωτικά προϊόντα της iRobot προς αγορά», ανέφερε η εταιρεία σε ανακοίνωσή της. Δόθηκαν σε «αμειβόμενους συλλέκτες και υπαλλήλους», οι οποίοι υπέγραψαν γραπτές συμφωνίες που αναγνώριζαν ότι έστελναν ροές δεδομένων, συμπεριλαμβανομένου βίντεο, στην εταιρεία για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι συσκευές διέθεταν ένα φωτεινό πράσινο αυτοκόλλητο με την επισήμανση «καταγραφή βίντεο σε εξέλιξη» και εναπόκειτο στους εν λόγω αμειβόμενους συλλέκτες δεδομένων να «απομακρύνουν οτιδήποτε θεωρούν ευαίσθητο από οποιονδήποτε χώρο στον οποίο λειτουργεί το ρομπότ, συμπεριλαμβανομένων των… παιδιών».

Συμπέρασμα: Οι σκούπες μας δεν μας παρακολουθούν υποχρεωτικά αλλά ποιος βάζει το χέρι του στη φωτιά;