Στο πλαίσιο της φετινής διοργάνωσης «Πάμε Καϊμακλί» από τους Urban Gorillas, με τίτλο «Ιστορίες άλλως φως», ένα διαδραστικό θεατρικό δρώμενο καταλαμβάνει τα στενά δρομάκια του Καϊμακλιού. Στις 23 Σεπτεμβρίου, το ερευνητικό project προφορικής ιστορίας «People of Cyprus» και η θεατρική ομάδα «Κορνίζα», καλούν το κοινό να συμμετάσχει σε έναν διαδραστικό περίπατο σε μορφή θεατρικής παράστασης, ο οποίος θα αφηγηθεί τις μικρές, καθημερινές στιγμές του πυρήνα της γειτονιάς του Καϊμακλιού. Συναντήσαμε λοιπόν, στο καφενείο της περιοχής, την ερευνήτρια Ιλιάνα Κουλαφέτη και την ηθοποιό Πωλίνα Ματθαίου και μας «περιπλάνησαν» στην ιδέα και στις ιστορίες των ανθρώπων του Καϊμακλιού.

«Τις ιστορίες που ξεκινούν από την αυλή και καταλήγουν σε παραθύρια, εκείνες που δίνουν ραντεβού στην εκκλησία και άλλες που εν τέλει βρήκαν καταφύγιο στην καρδιά της Λευκωσίας» όπως αναφέρουν οι συντελεστές. «Πρόκειται για έναν περίπατο που θα διαρκέσει μία ώρα περίπου με στάσεις φυσικά και σε αυτόν επιδιώκουμε οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες να νιώσουν τον τόπο, την κοινότητα και το πώς παρελθοντικές και παροντικές φωνές μπλέκονται και δημιουργούν το αίσθημα της συνύπαρξης. Οι ιστορίες βασίζονται σε μία σειρά συνεντεύξεων που πήραμε από ανθρώπους του Καϊμακλιού με στόχο να διαχυθούν στον κόσμο· δεν θέλουμε να παραμείνουν κλεισμένες σε ένα συρτάρι αρχείων. Γι' αυτό συμβάλλουν άτομα από διαφορετικά πεδία στο πρότζεκτ και συγκεκριμένα ο ηθοποιός Γιάννης Μίνως, ο δημοσιογράφος Χρήστος Μιχάλαρος και η γραφίστρια Ελευθερία Ξενοφώντος» μας είπε η Ιλιάνα (Ι).

Η ίδια πρόσθεσε πως «θα δημιουργηθεί ένας χάρτης σε βιβλιαράκι ο οποίος θα δοθεί στην πρεμιέρα του περιπάτου και ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί, στον δικό του χρόνο, να σκανάρει QR codes και να βρίσκει τις ιστορίες του Καϊμακλιού. Εδώ έρχεται και η Ελευθερία, η γραφίστρια. Σκοπός είναι η διατήρηση των ιστοριών και της αίσθησης της συμμετοχής σε μία ξενάγηση, η οποία θα αναδεικνύει αθέατες στιγμές των σημείων και των ανθρώπων του Καϊμακλιού».

Μιλώντας για την ιδέα, η Πωλίνα (Π) μας είπε «ήξερα ότι η Ιλιάνα και το 'People of Cyprus' μαζεύουν αυτές τις ιστορίες και εγώ ήθελα αυτές να ζωντανέψουν μέσα από την τέχνη της υποκριτικής και να τις παρουσιάσουμε σε έναν δημόσιο χώρο όπου θα μπορεί όλος ο κόσμος να έρθει να το παρακολουθήσει και να μπλεχτεί και αυτός στον χώρο που 'γέννησε' αυτές τις ιστορίες. Η ιδέα προϋπήρχε βέβαια, τη συζητήσαμε πάρα πολλές φορές και στο δικό μου μυαλό βρισκόταν χρόνια».

«Ένα χωριό στο κέντρο της Λευκωσίας»

«Το Καϊμακλί είναι μέσα στο αστικό κέντρο της πρωτεύουσας αλλά είναι ένα χωριό. Μια περιοχή που θα μπορούσε να βιώσει πολλές αρχιτεκτονικές μεταμορφώσεις και αλλοτρίωση. Ωστόσο, δεν έχει βιώσει τίποτα από αυτά. Υπάρχει ο καθαρά ιστορικός πυρήνας της περιοχής που διατηρεί ακέραια τον αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα. Βλέπεις δηλαδή τα κτήρια να είναι συντηρημένα και διατηρητέα με την πουρόπετρα. Νέοι άνθρωποι μάλιστα, ενδιαφέρονται να διατηρήσουν αυτό τον χαρακτήρα χωρίς να τον αλλοιώσουν και παράλληλα βλέπεις αυτό που συμβαίνει τώρα: Ένα πρωινό στον καφενέ του χωριού, όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, όποιος περάσει θα τον καλημερίσουν και θα τον κεράσουν κάτι. Δεν ακούς να περνάνε συχνά αυτοκίνητα... ενώ οι δρόμοι είναι ανοικτοί και βρισκόμαστε, επί της ουσίας, στο κέντρο» ανέφερε η Ιλιάνα.

Η Πωλίνα, ωστόσο, που μεγάλωσε εκεί διακρίνει μερικές αλλαγές αλλά ακόμη θεωρεί πως είναι ένας τόπος που έχει να δώσει αγάπη και έχει ιστορίες να πει. «Όταν περπατώ στους δρόμους του Καϊμακλιού νιώθω ανακούφιση, έχει μια αλλιώτικη ομορφιά και κάθε δρόμος έχει κάτι να σου πει. Διατηρείται το κομμάτι του 'απλού ανθρώπου', ο οποίος θα σε χαιρετήσει, θα σου μιλήσει και θα δοθεί. Θα ήθελα μάλιστα να ήταν ζωντανή η γιαγιά μου και να ήταν εδώ να μοιραστεί όλες τις ιστορίες που μου έλεγε εμένα. Θυμάμαι ότι ήταν σαν να βρίσκεσαι στο χωριό, πηγαίναμε στη γειτόνισσα για νερό, ακόμη και για φαγητό… για να μην ανεβαίνουμε στον επάνω όροφο που έμενε η γιαγιά, υπήρχε πολλή αγάπη. Ωστόσο, είναι μια περιοχή η οποία καλείται να αντιμετωπίσει διάφορες καταστάσεις του σήμερα, όπως γίνεται και στις υπόλοιπες περιοχές. Για παράδειγμα, τώρα με ενοχλεί που δεν είναι ασφαλές να περπατήσω τη νύχτα μόνη μου. Είναι βέβαια κάτι που δυστυχώς συμβαίνει παντού...» τόνισε.

«Πρέπει να πούμε ότι δεν υπάρχουν εξιδανικευμένες περιοχές βέβαια, ο κίνδυνος υπάρχει παντού. Δεν ξέρουμε αν ο κίνδυνος είναι διαφορετικός σήμερα από ό,τι ήταν στο παρελθόν. Δεν ξέρουμε αν εμείς κιόλας, ως παιδιά, δεν αντιλαμβανόμασταν τον κίνδυνο με τον τρόπο που τον αντιλαμβάνονταν οι γονείς μας. Σίγουρα όμως, πιστεύω ότι, ευρύτερα οι γειτονιές του '90 και του 2000 ήταν πιο ζωντανές από τώρα για πάρα πολλούς λόγους. Όχι απαραίτητα επειδή τώρα έχουμε κινητά· αν τα κινητά ήταν τόσο φτηνά και προσβάσιμα όσο τότε, μάλλον και τότε δεν θα ήταν τόσο ζωντανές. Οι καταστάσεις εξελίσσονται, πάντα θα ακούς κάποιον να λέει 'εμείς τον τζιαιρό σας...' Οι γειτονιές είναι πιο ήσυχες πια και αυτό είναι ίσως που δημιουργεί το αίσθημα του κινδύνου. Το Καϊμακλί λοιπόν πιστεύω ότι κρατάει -σε ένα ποσοστό- περισσότερα χαρακτηριστικά γειτονιάς και χωριού από άλλες περιοχές, όπως η Ακρόπολη στον Στροβόλο.» επισήμανε η Ιλιάνα.

Η Πωλίνα Ματθαίου και η Ιλιάνα Κουλαφέτη μαζί με κατοίκους του Καϊμακλιού.Φωτ.: Χριστοθέα Ιακώβου

Η έννοια του «κοπιάστε»

Οι συντελεστές του πρότζεκτ μίλησαν με πολλούς ανθρώπους και εντόπισαν μερικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων της περιοχής. Οι δύο τους μοιράστηκαν μαζί μας μερικά από τα ευρήματα.

Π: «Εντοπίσαμε κόσμο που έχει ανάγκη, θέλει να μιλήσει και μιλά με πάθος για τη ζωή του, για όσα έχτισε και πέρασε. Κάθονται στην αυλή τους και πηγαίναμε, δύο άγνωστες, τους μιλούσαμε και αυτοί μας καλούσαν στο σπίτι τους. Χωρίς καμία άμυνα και καχυποψία… Πόση ανάγκη έχουν για παρέα και πόσο διαφορετικά έχουν στο μυαλό τους τους περαστικούς... καλωσορίζουν κάθε άγνωστο στο σπίτι τους. Δεν έχουν τις δικές μας άμυνες, η δική μας γενιά φοβάται, το βρίσκει περίεργο…».

Ι: «Στο Καϊμακλί, εντοπίσαμε άκρατη φιλοξενία και επιθυμία για συνομιλία, να μοιραστεί ιστορίες. Κυριαρχεί μέσα τους το 'κοπιάστε' σε αντίθεση με τη δική μας γενιά, βέβαια δεν πιστεύω ότι το κάνουν με αφέλεια. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, όταν μία φορά έκανα νόημα σε ένα παιδί ότι ξεφούσκωσε το λάστιχό του και νόμιζε πως του έκανα παρατήρηση στον δρόμο και ότι τον ενοχλώ. Είμαστε έτοιμοι για καβγά και επίθεση, να διώξουμε τον άλλο αντί να τον καλωσορίσουμε. Προσωπικά, προσπαθώ να υπερβώ τον φόβο του άγνωστου ανθρώπου και σπιτιού διότι κερδίζουμε μέσα από αυτό. Μαθαίνουμε ιστορίες και παράλληλα μαθαίνουμε να μην είμαστε καχύποπτες, να χαιρετάμε τον κόσμο, να λέμε καλημέρα από όπου και αν περνάμε. Το να μην είσαι καχύποπτος δεν σημαίνει ότι έχεις άγνοια κινδύνου. Είσαι απλά πιο ελεύθερος, πιο γειωμένος στο τι συμβαίνει γύρω σου».

Φως στις ιστορίες των απλών ανθρώπων

«Ως ομάδα, όπως και στο 'People of Cyprus' θεωρούμε πως αυτές οι ιστορίες είναι ένα ακόμα κομμάτι της κυπριακής τοπικής και κοινωνικής ιστορίας και δεν πρέπει να μένουν στα δικά μας αρχεία. Προσθέτουν στο αφήγημα και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον χώρο που ζούμε, στην ενσυναίσθηση αλλά και στη μείωση της αλλοτρίωσης που βιώνουμε γύρω μας. Η εποχή γύρω μας είναι σκοτεινή, ποιος μπορεί να το αμφισβητήσει; Το μόνο που μπορεί να μας σώσει είναι η αλληλεγγύη. Οπότε θεωρούμε ότι τα αρχεία προφορικής ιστορίας έχουν πάρα πολλούς λειτουργικούς ρόλους. Καταγράφουν την ιστορία του τόπου μας από τα κάτω στρώματα και όχι από τις ελίτ, όχι από αυτούς δηλαδή που έχουν τη δυνατότητα να γράψουν την ιστορία τους σε εφημερίδες, κρατικά αρχεία, σχολικά εγχειρίδια. Έρχεται η φωνή των κάτω στρωμάτων να μιλήσει για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται καταστάσεις, στιγμές και γενικότερα το πώς βίωσε ιστορικά γεγονότα αλλά και ευρύτερα τη ζωή. Έρχεται να γκρεμίσει στερεότυπα και αφηγήματα που έχουν καθιερωθεί και κατ' επέκταση δημιουργεί κοινωνικούς δεσμούς, εκδημοκρατίζει την όλη διαδικασία του αφηγήματος» ανέφερε η Ιλιάνα.

Από την πλευρά του θεάτρου, η Πωλίνα μας μίλησε για τη νεοσύστατη ομάδα που έστησε, θέλοντας όλα όσα ανέφερε η Ιλιάνα να τα παρουσιάσει στο θέατρο και παράλληλα να γνωρίσει το θέατρο στον κόσμο φέρνοντάς το εκτός σκηνής, σε δημόσιους χώρους. Συγκεκριμένα, μας είπε «το θέατρο 'Κορνίζα' είναι ένα καινούργιο εγχείρημα που προϋπήρχε στο μυαλό μου εδώ και καιρό. Στην ουσία, ψάχνω νέους ανθρώπους με τους οποίους θα συνεργαζόμαστε για να παρουσιάζουμε πράγματα που έχουν να πουν και να δώσουν στον θεατή. Να κάνει ανθρώπους που ίσως δεν παρακολούθησαν ξανά θέατρο, να έρθουν κοντά σε αυτό και να το αγκαλιάσουν. Γι' αυτό, επιδιώκουμε να γίνεται και με διάφορους τρόπους, π.χ. στον δρόμο όπως ο θεατρικός περίπατος, από όπου ξεκινάμε κιόλας».

Συντελεστές: Ιλιάνα Κουλαφέτη, Πωλίνα Ματθαίου, Γιάννης Μίνως, Χρήστος Μιχάλαρος, Ελευθερία Ξενοφώντος.

Πληροφορίες:

- Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου, μεταξύ των ωρών 20.40-21.40
Απαραίτητη εγγραφή εδώ.