Η παράσταση «TIFL» βυθίζεται στην τρικυμία της προσφυγικής κρίσης και ο σκηνοθέτης της παράστασης Στέλιος Θεοχάρους μιλά στο «Π» για τις ιδιαιτερότητες του έργου, το οποίο ανεβαίνει για άλλες τρεις παραστάσεις σε έναν νεοσύστατο χώρο πειραματικών τεχνών, το «ΚΤΗΡΙΟΝ 53», στην εντός των τειχών Λευκωσία.

Ο σκηνοθέτης Στέλιος Θεοχάρους

Πες μας λίγα λόγια για το συμβάν που αγγίζει η παράσταση.

Η παράσταση αγγίζει τα γεγονότα που συνέβησαν τον Αύγουστο του 2022 και αφορούν μια ομάδα 38 μεταναστών που εγκλωβίστηκαν για μέρες σε νησίδα του Έβρου, στην προσπάθειά τους να περάσουν τον ποταμό. Στις 15 Αυγούστου, οι ελληνικές αρχές είχαν επιβεβαιώσει τον εντοπισμό τους. Οι άνθρωποι αυτοί, όμως, βρίσκονταν εκεί, στο κρύο, βρεγμένοι και χωρίς φαγητό και δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι, διότι δεν μπορούσαν να περάσουν αλλά ούτε και να πάνε πίσω.

Πώς ήρθε το κείμενο στα χέρια σου;

Το έργο το έγραψε ο Βαγγέλης Γέττος τις μέρες των γεγονότων. 15 Αυγούστου 2022, ήταν διακοπές και είδε το δελτίο ειδήσεων. Ωστόσο, δεν μπορούσε να κοιμηθεί τη νύχτα… σκεφτόταν το τι βίωναν οι άνθρωποι εκεί. Έτσι, κάθισε και έγραψε το έργο. Τις επόμενες μέρες έκανε μικρές διορθώσεις όσον αφορά το στήσιμο του κειμένου και στη συνέχεια με πήρε τηλέφωνο για να μου πει πως θα μου στείλει κάτι. Το διαβάζω λοιπόν, και αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για ένα από αυτά τα έργα που λέω πως είναι ο λόγος για να κάνω θέατρο. Αυτά τα κείμενα που ψάχνουμε και έχουν να πουν κάτι. Έχοντας λοιπόν στα χέρια μου το έργο, επικοινώνησα με τον Βαγγέλη, τον ευχαρίστησα και του ανέφερα πως πρέπει να γίνει θεατρική παραγωγή.

Πώς στήθηκε η παράσταση;

Να πούμε ότι ο Βαγγέλης έγραψε το έργο σαν σκηνοθετικές οδηγίες. Άρα πιάσαμε το κείμενο, δεν κάναμε αλλαγές σε αυτό, αλλά αρχίσαμε τη δραματουργία μαζί με τους ηθοποιούς και την κινησιολόγο μας, η οποία είναι η Γεωργία Ανδρέου. Ο Βαγγέλης, με το κείμενό του, δημιούργησε επίσης μια πολύ έξυπνη δομή, στην οποία η παράσταση αρχίζει με τους ηθοποιούς να απευθύνονται στο κοινό ως ένορκους της δίκης, καθώς το θέατρο μετατρέπεται σε δικαστήριο. Οι θεατές, λοιπόν, από την πρώτη στιγμή βρίσκονται στη θέση του ενόρκου και παρακολουθούν αναπαραστάσεις, οι οποίες συμβαίνουν ακριβώς όπως λαμβάνουν χώρα σε ένα πραγματικό δικαστήριο. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια αποτύπωση του σκηνικού του συμβάντος αλλά για μια περιγραφική και λεκτική αναπαράσταση η οποία διατηρεί στοιχεία και αντικείμενα που δημιουργούν εικόνες και συμβολισμούς. Έτσι, η παράσταση, με αυτήν την προσέγγιση στήνεται με τέτοιον τρόπο που ο θεατής εμπλέκεται στην υπόθεση και παίρνει θέση καθώς βρίσκεται σε εγρήγορση για το τι θα συμβεί.

Γιατί είναι σημαντικό να ανεβαίνουν τέτοιου είδους παραστάσεις;

Είναι μια παράσταση που μιλά για τη βαθιά μεταναστευτική κρίση και τις ευθύνες της πολιτείας. Δύσκολα βρίσκεις αυτές τις θεματολογίες να βγαίνουν προς τα έξω. Πριν από λίγες μέρες είδαμε τον κόσμο να πηγαίνει στην πορεία για να στηρίξει την Παλαιστίνη και την ανάγκη για εκεχειρία… Εμείς διαλέξαμε να μιλήσουμε γι' αυτά και να τα αναδείξουμε μέσα από το θέατρο, διότι ως καλλιτέχνες θεωρώ ότι πρέπει να παίρνουμε θέση για τα θέματα που συμβαίνουν γύρω μας. Κάνουμε πολιτικό θέατρο και λέμε τα πράγματα ως έχουν. Ξέρεις, όμως, κάπου έχουμε συγχύσει την εσωτερική καλλιέργεια με τα likes στο Instagram, τη μασημένη τροφή και τις εύκολες απαντήσεις. Συμβαίνουν τόσα πολλά γύρω μας… τέτοιου είδους παραστάσεις, είναι ένας άλλος τρόπος να «ξεθυμάνεις», ίσως και πιο ρομαντικός. Η παράσταση επιχειρεί να βάλει τον θεατή να κοιτάξει την πλευρά των μεταναστών και ταυτόχρονα να αναλογιστεί μέσα από τις δικές του εμπειρίες. Δεν είναι σίγουρα μια παράσταση που θα τη δεις και θα σε προσπεράσει, θα σε απασχολήσει και θα σε προβληματίσει… και αναλόγως των δικών σου βιωμάτων θα σε προσεγγίσει και θα αναδυθεί το ανάλογο συναίσθημα, είτε είναι θυμός, κλάμα ή συγκίνηση.

Κατάλληλη και για εφηβικό κοινό…

Ναι, η σκηνοθεσία και η δραματουργία έχουν κινηθεί προς αυτό το πλαίσιο για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι διότι πιστεύουμε πως το θέατρο αποτελεί ένα μέσο το οποίο μπορεί να μιλήσει στη νέα γενιά χωρίς να της επιβάλει κάτι. Μέσα από την παράσταση όμως επιχειρούμε να τους γνωρίσουν μια άλλη οπτική και, ίσως, μέσα από το έργο να αρχίσουν να σέβονται, να κατανοούν ακόμη και να παίρνουν θέση. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να έχουν κριτική σκέψη και κρίση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο γι' αυτά τα θέματα. Και ο δεύτερος λόγος είναι ότι συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχει ανάγκη, στην Κύπρο, να ενταχθεί το θέατρο ως μια ποιοτική έξοδος των παιδιών με τους γονείς τους. Σημαντικό να πούμε ότι η αναφορά σε εφηβική παράσταση και κατ' επέκταση θέατρο δεν υποβιβάζει την ποιότητα του έργου. Η παράσταση είναι κτισμένη με τέτοιο τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον και των ενηλίκων. Ήμασταν πολύ προσεκτικοί με τους συμβολισμούς που θέλαμε να δώσουμε μέσα από τη σκηνοθετική προσέγγιση του έργου.

Έρχονται οι έφηβοι στο θέατρο; Υπάρχει αυτό που λέμε «πολιτιστική παιδεία»;

Αυτό επιχειρούμε, επενδύουμε στο εφηβικό κοινό για να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα θεάτρου στην Κύπρο. Στην Ελλάδα, αυτό υπάρχει, υπάρχει το θέατρο στην κουλτούρα τους. Το έχουν στο μυαλό τους ως μια επιλογή για τις εξόδους τους. Ξέρεις, έχουμε πάρα πολλούς αξιόλογους καλλιτέχνες, ηθοποιούς, σκηνοθέτες αλλά και προτάσεις. Θεωρώ πως έχουν γίνει άλματα, ειδικά την τελευταία δεκαετία στο κυπριακό θέατρο. Νιώθω ότι έχουμε τη δυνατότητα με πολλή υπερηφάνεια πια να στείλουμε και τις δικές μας προτάσεις στο εξωτερικό και να εξαγάγουμε πολιτισμό. Γενικά, θεωρώ ότι η μερίδα που πάει θέατρο, ειδικά στη Λευκωσία, είναι περιορισμένη… Ωστόσο, με μια γραμμή που ακολουθεί το υφυπουργείο και διάφορες άλλες δράσεις, βλέπω ότι τα τελευταία χρόνια ο κόσμος αυξάνεται σιγά-σιγά και πηγαίνει σε θεατρικές παραστάσεις. Για παράδειγμα, το θεατρικό Φεστιβάλ «Αντί-Σκηνο», το οποίο διεξάγεται στην άλλη άκρη της Κύπρου, στον Κάτω Πύργο. Εκεί συναντήσαμε κόσμο που μοιράστηκε μαζί μας πως δεν είχε πάει ξανά σε θεατρική παράσταση αλλά όταν ήρθε στο φεστιβάλ μας είπε πως τους άρεσε και ήρθαν και την επόμενη χρονιά και παράλληλα ήταν και η αφορμή ή ο μοχλός για να αρχίσουν να πηγαίνουν σε διάφορες θεατρικές παραστάσεις που μπορεί να ανεβαίνουν από θεατρικές ομάδες που είδαν στο «Αντί-Σκηνο». Μπορώ να πω πως πραγματοποιούνται εργαστήρια, διαλέξεις και παράλληλα πολλοί νέοι ασχολούνται με το ερασιτεχνικό θέατρο. Είναι ένας πολύ δυνατός πυρήνας και ίσως και να αποτελούν τους επόμενους φαν του θεάτρου μετά τους ηθοποιούς. Γενικά υπάρχει μια αυξητική πορεία στους αριθμούς των θεατρόφιλων της Κύπρου, χρειάζονται υπομονή και επιμονή. Ωστόσο, πιστεύω στον έφηβο, διότι είναι το παιδί που θα κάνει το κλικ και θα αρχίσει να ενδιαφέρεται για το θέατρο. Δεν είναι το νήπιο ή το μικρό παιδάκι, αν και δημιουργείται μια κουλτούρα στην παιδική ηλικία. Αυτή θα διατηρηθεί κατά την εφηβική ηλικία. Ο έφηβος έχει την αντίληψη να κατανοήσει καλύτερα τι συμβαίνει στο θέατρο.

Η παράσταση ανεβαίνει σε έναν νεοσύστατο χώρο, μίλησέ μας για το «ΚΤΗΡΙΟΝ 53».

Βρίσκεται στη Χρυσαλινιώτισσα, σε μία από τις γραφικότερες περιοχές της εντός των τειχών Λευκωσίας, που πηγάζει από πολιτισμό και βρίσκεται επίσης δίπλα από την πράσινη γραμμή. Για χρόνια στέγαζε το ατελιέ του καλλιτέχνη κ. Κίκου Λανίτη, το Εργαστήριο Ξυλογλυπτικής του κ. Σάββα Ισαάκ, καθώς και το Καφενείο «Γωνίας Πατρόκλου» του κ. Παύλου Γεωργίου. Τώρα, ο υπόγειος χώρος άνοιξε ανεπίσημα και θα φιλοξενήσει μόνο την παράσταση «TIFL», διότι ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Υπάρχουν όμως όλες οι αναγκαίες εγκαταστάσεις της πειραματικής και αποτελεί studio art. Δεν πρόκειται για θεατρική σκηνή αλλά για έναν εναλλακτικό χώρο - καλλιτεχνείον. Με την ολοκλήρωση των παραστάσεων θα κλείσει ξανά για να προχωρήσει σε ολική ανακαίνιση η οποία, αν όλα πάνε καλά, θα τελειώσει τον Μάρτιο του 2024, για να φιλοξενήσει τον νέο κύκλο προγραμμάτων του έτους.

Τι θα φιλοξενεί;

Το «ΚΤΗΡΙΟΝ 53» θα φιλοξενήσει στον καφενειακό και εργαστηριακούς χώρους του σύγχρονες αναζητήσεις, νέες καλλιτεχνικές συμπεριφορές, εκπαιδευτικές τέχνες και διαπολιτισμικούς διαλόγους, εθελοντές, συνεργασίες με νέους, δράσεις ανάπτυξης κοινού, εργαστήρια, σεμινάρια, θεατρικά και μουσικά δρώμενα. Θα αποτελεί ένα βήμα έκφρασης και δημιουργίας και έναν χώρο για πειραματικές τέχνες, έρευνα, εκπαιδευτικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, προβολές, κ.ά. Κοινό όραμα να στηρίξει όλ@, να ενώσει και να αναδείξει τη συνύπαρξη αυτών των δημιουργικών ανθρώπων με αποτέλεσμα την πραγματοποίηση διαχρονικών πολιτιστικών συμπράξεων. Σε πρώτη φάση στον χώρο στεγάζονται: Οι «Αντί-Σκηνο Performing Arts», «OMNIA Research Sustainability Innovations», «Αλμύρας Πολιτιστικό και Περιβαλλοντικό Εργαστήρι» και «Together Cyprus».

INFO:
17, 23 & 24 Δεκεμβρίου 2023, ώρα 18.00
Γενική είσοδος: €12,00
Εισιτήρια: https://shorturl.at/jqxA9 ή www.more.com
Διεύθυνση: Λεωφόρος Αθήνας 25-27, Χρυσαλινιώτισσα, 1017, Λευκωσία
Περισσότερες πληροφορίες: 0035797680073