Δύο άνδρες, ένα φορτηγό και μόλις 50 δευτερόλεπτα. Αυτό ήταν το μόνο που χρειάστηκε για να κλαπεί ένας από τους πιο διάσημους πίνακες στην ιστορία.

Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την κλοπή του «The Scream» του Edvard Munch που εξόργισε και καθήλωσε τη Νορβηγία και τους λάτρεις της τέχνης σε όλο τον κόσμο.

Αυτό που ακολούθησε ήταν μια μακρά επιχείρηση της αστυνομίας, απαιτήσεις για λύτρα και μια προσπάθεια ανάκτησης του έργου με εξειδικευμένα τμήματα κλοπής έργων τέχνης και πολλαπλές αστυνομικές δυνάμεις.

Πώς εκτυλίχθηκε

Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1994, το Εθνικό Μουσείο της Νορβηγίας μετέφερε την πρώτη εκδοχή του «The Scream» από τη συνηθισμένη του θέση σε μια γκαλερί στο ισόγειο του μουσείου. Εκ των υστέρων, αυτό ερμηνεύτηκε ως αμφιλεγόμενη κίνηση. Πολλοί θεωρούν ότι το ισόγειο των μουσείων είναι το πιο δύσκολο να ασφαλιστεί:

Tα ισόγεια είναι σίγουρα τα πιο πολυσύχναστα, είναι πιο κοντά στις εξόδους και τα παράθυρά τους είναι προσβάσιμα. Έτσι, η Πινακοθήκη θεώρησε ότι οι κάμερες ασφαλείας και το σύστημα συναγερμού επαρκούν για την προστασία των εθνικών τους θησαυρών. Δυστυχώς έκαναν λάθος.

Στις 6:30 π.μ. στις 12 Φεβρουαρίου 1994, την ίδια μέρα με την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, χτύπησε ο συναγερμός του μουσείου. Ο συναγερμός ειδοποίησε αμέσως έναν φρουρό που κάλεσε την αστυνομία. Αν και η αστυνομία έφτασε μέσα σε λίγα λεπτά, άργησε πολύ.

Πλάνα από κάμερα ασφαλείας έδειξαν δύο άνδρες να σκαρφαλώνουν μια σκάλα, να σπάνε ένα παράθυρο, να κόβουν το έργο από τον τοίχο με εργαλεία και στη συνέχεια να φεύγουν με τον πίνακα. Η ληστεία κράτησε μόλις 50 δευτερόλεπτα.

Οι κλέφτες άφησαν πίσω τους μια καρτ ποστάλ στη γκαλερί. Έγραφε «Ευχαριστώ για την κακή ασφάλεια».

Μόνο λίγες ώρες αργότερα, ο διευθυντής του μουσείου Knut Berg μίλησε στον Τύπο δηλώνοντας ότι το «The Scream» ήταν «το πιο πολύτιμο έργο της Νορβηγίας, το πιο διάσημο του Munch και θα ήταν αδύνατο να πουληθεί». Πράγματι, παρά τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζονται οι ληστείες έργων τέχνης στον κινηματογράφο, οι ειδικοί γνωρίζουν ότι οι κλεμμένοι πίνακες είναι δύσκολο να πωληθούν.

Μια νόμιμη έκδοση του «The Scream» θα κοστίζει δεκάδες εκατομμύρια στην αγορά τέχνης, αλλά μια κλεμμένη έκδοση είναι σχεδόν άχρηστη: περισσότερος κόπος από ό,τι αξίζει. Όλοι γνωρίζουν ότι το «The Scream» ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας και όλοι γνώριζαν ότι είχε κλαπεί. Ποιος θα το αγόραζε;

Επειδή δεν υπάρχει αγορά μεταπώλησης για ένα κλεμμένο έργο τόσο διάσημο και επειδή η κλοπή συνέβη φαινομενικά σε συνδυασμό με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, πολλοί υπέθεσαν ότι η κλοπή ήταν κάποιου είδους διαφημιστικό κόλπο. Μια ριζοσπαστική ομάδα κατά των αμβλώσεων ανέλαβε την ευθύνη για την κλοπή, αλλά απορρίφθηκαν από την αστυνομία ως αιτούντες την προσοχή του κόσμου.

Ένα μήνα μετά την κλοπή, η Εθνική Πινακοθήκη έλαβε κάτι που ισοδυναμούσε με επιστολή αξίωσης λύτρων που έφταναν τις 250.000 δολάρια. Τελικά ο πίνακας ανακτήθηκε σε ένα ξενοδοχείο, όπου οι κλέφτες είχαν συμφωνήσει με τις αρχές. Η συμμορία πιάστηκε μετά από λίγο καιρό.

Επικεφαλής της συμμορίας ήταν ο Pål Enger, ο οποίος καταδικάστηκε σε 6 χρόνια και τρεις μήνες φυλάκιση. Ο Enger δεν ήταν ξένος στην κλοπή έργων τέχνης: είχε ήδη περάσει τέσσερα χρόνια στη φυλακή στα τέλη της δεκαετίας του 1980 για την κλοπή ενός άλλου έργου τέχνης του Munch, του «Βαμπίρ».