Τέσσερεις γυναίκες, ταγμένες η κάθε μία στην τέχνη της. Τέσσερεις φωνές γίνονται μία, δυνατή και στεντόρεια που εκπροσωπεί και την γυναίκα που η φωνή της ακόμα είναι φιμωμένη, την κάθε γυναίκα λογοτέχνη, εικαστικό, ηθοποιό, ερμηνεύτρια…Την γυναίκα που είναι στην πρώτη γραμμή και πολεμά στο δικό της μετερίζι για όλες, ανεξαρτήτου, φυλής, θρησκείας, ηλικίας.

Τέσσερεις γυναίκες του πολιτισμού, η ηθοποιός, Πόπη Αβραάμ, η λογοτέχνης και εκπαιδευτικός, Αγγέλα Καϊμακλιώτη, η εικαστικός, Λία Λαπίθη και η ερμηνεύτρια και συνθέτης, Βάκια Σταύρου, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, μιλούν στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (KYΠΕ) για την σημασία της 8ης Μαρτίου, για τον διαρκή αγώνα της γυναίκας καλλιτέχνη για εδραίωση και ισότητα και στέλνουν το δικό τους μήνυμα προς κάθε γυναίκα.

Πόπη Αβραάμ | Ηθοποιός

Η ηθοποιός Πόπη Αβραάμ δήλωσε ότι «πέρα από τα ιδιαίτερα προβλήματα που πιθανόν να έχουν οι γυναίκες - και έχουν στο χώρο του πολιτισμού αυτή τη στιγμή, και αυτό είναι καταγγελία - ο πολιτισμός πραγματικά αργοπεθαίνει».

Πρόσθεσε ότι «στο χώρο του θεάτρου τουλάχιστον, που έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα προς το χειρότερο, αυτή τη στιγμή γύρω στα 250 άτομα όσον αφορά το 1ο εξάμηνο του 2024 είναι άνεργοι».

«Μείναμε άνεργοι γιατί οι επιχορηγήσεις που δόθηκαν από το Υφυπουργείο Πολιτισμού είναι μηδαμινές και έτσι τα θέατρα αναγκάστηκαν να ακυρώσουν 16 παραγωγές», είπε η κ. Αβραάμ.

Σημείωσε ότι «στην Κύπρο δεν είναι κατοχυρωμένο το καθεστώς του καλλιτέχνη που να μας προστατεύει ενώ επιπλέον, στην Ευρώπη, είμαστε η χώρα με την πιο μικρή κρατική οικονομική συνεισφορά στον τομέα του θεάτρου».

Όπως είπε η Πόπη Αβραάμ «ως γυναίκες έχουμε και τα ιδιαίτερα μας προβλήματα, με το θέατρο να είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας κάτι που σημαίνει ότι όλους αυτούς τους αιώνες οι άντρες συγγραφείς - γιατί μόνο άντρες συγγραφείς υπήρχαν μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα - έγραφαν για άντρες».

Επίσης, συνέχισε, «τα πλείστα κλασικά έργα, αν είναι 10 άτομα οι ηθοποιοί πάνω στη σκηνή, οι δύο είναι γυναίκες κατά μέσο όρο και οι υπόλοιποι είναι άντρες, όμως στις Δραματικές Σχολές συμβαίνει κάτι δυσανάλογο».

Εξήγησε ότι «εάν δηλαδή σε μια τάξη είναι δέκα μαθητές, οι οκτώ είναι γυναίκες και οι δύο είναι άντρες. Και επειδή και παρακολουθώ τα όσα γίνονται και διδάσκω η ίδια, έμαθα ότι το 1ο έτος που θα διδάξω του χρόνου έχει μόνο γυναίκες και δεν είναι η 1η χρονιά που μου τυχαίνει».

Όπως είπε η Κύπρια ηθοποιός «αυτό μας καταδικάζει σε μεγαλύτερη ανεργία εμάς τις γυναίκες» ενώ αναφέρθηκε και σε έναν «ηλικιακό ρατσισμό» τον οποίο απέδωσε στο γεγονός ότι «οι γυναίκες για να παίξουν στο θέατρο, επειδή συνήθως κάνουν την ερωμένη, την κοπελίτσα που θα ερωτευτεί, τη σύζυγο, οι πλείστες πρέπει να είναι νεαρές και όμορφες».

«Εχετε δει καμιά άσχημη γυναίκα να πρωταγωνιστεί ποτέ;» διερωτήθηκε για να προσθέσει ότι όλοι μας όμως έχουμε δει «αμέτρητους άσχημους άντρες, ταλαντούχους βεβαίως, οπότε έχουμε και αυτά τα θέματα».

Η κατάσταση ωστόσο θεωρείται βελτιωμένη γιατί, όπως είπε η κ. Αβραάμ, «τώρα γράφουν πλέον γυναίκες και γράφουν και για γυναίκες. Αλλά επειδή υπάρχει σε όλο τον κόσμο μια οικονομική στένωση γράφονται έργα με πολύ λίγους ηθοποιούς άρα και πάλι θα δουλεύουν λίγοι, ενώ τα πολυπρόσωπα είναι αυτά που είναι γραμμένα από άντρες και στα οποία παίζουν άντρες». Έτσι, κατέληξε, το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι υπαρκτό.

Αγγέλα Καϊμακλιώτη | Λογοτέχνιδα

Η λογοτέχνης Αγγέλα Καϊμακλιώτη δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι 8η Μαρτίου «είναι μέρα μνήμης όλων αυτών των γυναικών και των όσων έχουν υποστεί λόγω των κοινωνικών στερεοτύπων και της πατριαρχικής αντίληψης αλλά είναι και μέρα γιορτής γιατί πετύχαμε πάρα πολλά».

Πρόσθεσε ότι «είναι μια μέρα που μπορούμε να γιορτάσουμε τα επιτεύγματά μας γιατί οι αγώνες δεν πήγαν χαμένοι παρόλο που ο δρόμος προς την ισότητα είναι ακόμα πολύ μακρύς και θέλει πολλές προσπάθειες».

Όπως είπε η λογοτέχνης, «συνέχεια υπάρχουν στάδια στα οποία παλινδρομούμε και επιστρέφουμε πίσω σε παλαιότερες εποχές ανισότητας, εκμετάλλευσης και μιας κοινωνίας που δεν αντιμετωπίζει όλους τους πολίτες, άντρες και γυναίκες, με ίσα κριτήρια. Γι' αυτό ναι μεν είναι μνήμη και αγώνας, είναι όμως και εορτασμός η 8η Μαρτίου, αφορά δηλαδή και τα τρία».

Σημείωσε ότι «υπάρχουν γυναίκες που περνούν φρικτά βασανιστήρια είτε στη βάση πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων είτε λόγω φτώχειας, προσφυγιάς ή πολεμικών συγκρούσεων, άρα η γυναικεία καταπίεση υπάρχει και παίρνοντας αυτό ως ένα τρίπτυχο και θυμόμαστε και αγωνιζόμαστε και γιορτάζουμε».

Για την λογοτεχνική έκφραση των γυναικών, η κ. Καϊμακλιώτη, είπε ότι «είχε ξεκινήσει ως έκφραση των προσωπικών αφηγημάτων της γυναίκας, ήταν ανάγκη να γραφτούν όλα αυτά που βίωνε και τις ιστορίες που κρύβονταν και που αποσιωπήθηκαν».

«Επρεπε αυτή η εκκωφαντική φωνή να γίνει λογοτεχνία. Για αυτό έχουμε και τη γυναικεία γραφή, γιατί υπήρξε η ανάγκη όλες αυτές οι ανείπωτες ιστορίες που δεν λέγονταν, αλλά φυλάγονταν ή λεγόντουσαν μεταξύ των γυναικών, να βγουν στο φως με τις λέξεις. Οι λέξεις ήταν τα όπλα μας», σημείωσε η Κύπρια λογοτέχνης.

Αναφέρθηκε στην Αμερικανίδα ποιήτρια, τραγουδίστρια, πεζογράφο, Μάγια Αγγέλου, η οποία είχε πει ότι εμείς οι γυναίκες γνωρίζουμε γιατί κελαηδά το πουλί μέσα στο κλουβί και αυτό γιατί εμείς οι γυναίκες αναμεταξύ μας μιλάμε για κάποια θέματα που τα θεωρούμε δικά μας».

Κλείνοντας η κ. Καϊμακλιώτη είπε ότι «το σημαντικό είναι αυτά τα ‘δικά μας’ να βγουν προς τα έξω και όλη η κοινωνία να γνωρίζει και να ευαισθητοποιηθεί έναντι αυτών των προβλημάτων που οι γυναίκες βιώνουν και αντιμετωπίζουν».

Λία Λαπίθη | Εικαστικός

Η εικαστικός Λία Λαπίθη δήλωσε ότι «η σημερινή μέρα είναι σημαντική για όλα όσα έχουμε πετύχει αν και υπάρχει πολύ μεγάλος δρόμος να διανύσουμε όχι μόνο στα εικαστικά αλλά γενικά ως γυναίκες».

Πρόσθεσε ότι «υπάρχει τεράστια άσκηση βίας έναντι των γυναικών και πρέπει να δώσουμε μάχη για να σταματήσει αυτό».

Η κ. Λαπίθη ανέφερε ότι «υπάρχει μια ανισότητα σε όλα τα επαγγέλματα και θυμάμαι, μιλώντας για το δικό μου επάγγελμα, πόσο δύσκολη ήταν να επενδύουν σε γυναίκες εικαστικούς».

«Έλεγαν ότι δεν θα αγοράσουμε έργο από γυναίκα διότι δεν θα αποκτήσει αξία και αυτό γιατί η εικαστικός θα θελήσει να κάνει παιδιά και δεν θα εξελίξει το έργο της και η καλλιτεχνική της αξία θα είναι μειωμένη έναντι των αντρών εικαστικών», είπε η κ. Λαπίθη.

Πρόσθεσε ότι «στην τέχνη, στην αγορά εργασίας γενικά αλλά και στην επιβίωση, η γυναίκα έχει δυσμενέστερη θέση και είναι σημαντικό να καταφέρνουμε να παραμερίζουμε τα εμπόδια που θέτει η πατριαρχική κοινωνία».

Η Λία Λαπίθη δηλώνει «φεμινίστρια εικαστικός» αναφέροντας ότι διαθέτει προσωπική πλατφόρμα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μέσα από την οποία θέλει να προβάλει την ιστορία της Κύπρου από το 1974 και εντεύθεν μέσα από την δική της γυναικεία αντίληψη των πραγμάτων.

Καταλήγοντας σημείωσε ότι είναι σημαντικό το ότι στην Κύπρο γυναίκες έχουν φωνή στον συνδικαλισμό, στην τέχνη και διαβεβαίωσε ότι «θα συνεχίσουμε τον αγώνα και για τις επόμενες γενιές, δεν θα φοβόμαστε να χρησιμοποιήσουμε την φωνή μας και δεν θα πηγαίνουμε ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω».

Βάκια Σταύρου | Ερμηνεύτρια

Η ερμηνεύτρια, Βάκια Σταύρου, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι «η μέρα της γυναίκας είναι θεωρητικά μια γιορτή αλλά είναι και συνάμα, κατά τη δική μου γνώμη, μέρα σκέψης και προβληματισμού για τη θέση της γυναίκας σήμερα σε πολλά επίπεδα».

Πρόσθεσε ότι «κάποιες από μας, έχουμε τη τύχη να τυγχάνουμε μεγάλου σεβασμού, θαυμασμού και προσοχής από το περιβάλλον μας και κάποιες από μας είχαμε επίσης την μεγάλη τύχη να μπορούμε να κυνηγήσουμε το όνειρο μας και να φτάσουμε επαγγελματικά μα και κοινωνικά, εκεί που επιθυμούμε».

Όπως είπε η κ. Σταύρου, «εγώ, ως καλλιτέχνης που κυρίως δουλεύει στο εξωτερικό και κυρίως στη Γαλλία, δεν ένιωσα ποτέ ‘δεύτερη’ σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους μου, αλλά σίγουρα αυτό δεν συμβαίνει παντού».

Κλείνοντας ανέφερε ότι «η επιθυμία μου ως γυναίκα καλλιτέχνης, είναι όλες οι γυναίκες να παλεύουμε η κάθε μια προσωπικά μέσα από τη δουλειά της, για να αλλάξουμε κάποια κακώς έχοντα κατεστημένα και να δώσουμε τη ‘φωνή ‘ μας σε όσες γυναίκες είναι ακόμα φιμωμένες και τους έχουν κατασπαράξει το όνειρο. Είναι καθήκον μας».