Κράτα με, να σε κρατώ, ν' ανεβούμε στο βουνό ή στο πολιτιστικό χωριό της Λέμπας. Αυτή η φράση φαίνεται να περιγράφει το έργο, το οποίο φαίνεται να έχει ακόμη διαδρομή μέχρι να «ανέβει το βουνό» και να τεθεί σε λειτουργία, αφού το Υφυπουργείο Πολιτισμού χρειάζεται να δημιουργήσει το πλαίσιο λειτουργίας του, κρατώντας το χέρι της Νομικής Υπηρεσίας, η οποία θέτει δικλείδες, με βάση το τι ορίζει και προνοεί η νομοθεσία για τις κρατικές περιουσίες και τα έργα που έγιναν με κρατικούς πόρους.

Στην αναμονή η οικογένεια

Ήδη, η διαδικασία για το πλαίσιο λειτουργίας του, όπως διαφαίνεται, μετράει εννέα μήνες… Εφόσον, όπως ανακοινώθηκε στα μέσα του Απρίλη της φετινής χρονιάς, οι εργασίες των χωρικών εγκαταστάσεων του έργου, για το Πολιτιστικό Χωριό Λέμπας, ολοκληρώθηκαν από τον Ιανουάριο. Τα κτήρια, όμως, αυτή τη στιγμή, παραμένουν άδεια, ενώ η οικογένεια του Στας Παράσχου περιμένει εξηγήσεις. Η οικογένεια εκφράζει δυσαρέσκεια διότι, όπως αναφέρει στο «Π», δεν υπάρχει επικοινωνία με το υφυπουργείο. Η Μάργκαρετ Παράσχου, η κόρη του Στας, και ο εγγονός του Αιμίλιος Κουτσοφτίδης, λένε πως βρίσκονται στην αναμονή, για να μάθουν την απόφαση για τη χρήση του χώρου, την ώρα που διακυβεύεται η πορεία του Cyprus College of Arts, το οποίο ίδρυσε ο Στας Παράσχου, του καλλιτέχνη του οποίου προς τιμήν του έγινε το έργο.

Επιπλέον, οι δυο τους σημειώνουν πως νιώθουν προδομένοι από τη στάση του υφυπουργείου απέναντί τους, καθώς όπως λένε συναντούν έναν τοίχο, αφού, όπως αναφέρουν απουσιάζει ο διάλογος ή η όποια επικοινωνία μαζί τους. Μάλιστα, όπως επεσήμαναν, την τελευταία φορά που υπήρξε κάποια επικοινωνία, αυτή εκφράστηκε με αβέβαια λόγια για τη δυνατότητα εμπλοκής τους στο έργο της Λέμπας, στο οποίο τότε, όταν πρωτοανακοινώθηκε, όπως και μετέπειτα, στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, λένε πως θεωρείτο δεδομένη η παρουσία τους. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η οικογένεια υπογραμμίζει πως όλα αυτά επιβεβαιώνονται με τη συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες, καθώς προσθέτει πως η Μάργκαρετ Παράσχου συμμετείχε και στην επιτροπή για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. 

Όσον αφορά τα όποια λάθη έγιναν από τους προηγούμενους αρμόδιους, λένε πως έχουν αντίκτυπο μόνο στο Cyprus College of Arts. Παράλληλα, δηλώνουν ότι τα όσα βιώνουν τον τελευταίο καιρό ακυρώνουν το έργο και την προσφορά του Στας στα πολιτιστικά δρώμενα και στην ιστορία του νησιού. Υποδεικνύουν, μάλιστα, και τον διάσημο τοίχο του Στας, γνωστό και ως «Μεγάλος τοίχος της Λέμπας», ο οποίος δεν έχει τύχει της όποιας συντήρησης εδώ και αρκετό καιρό. 

Πάντως, πρέπει να πούμε ότι η οικογένεια Παράσχου δεν τα βάζει κάτω και έχει κινητοποιηθεί. Ήδη συναντήθηκαν με βουλευτές της Πάφου και έχουν αποταθεί σε διεθνείς καλλιτέχνες που συμμετείχαν σε δράσεις του Cyprus College of Arts για να στείλουν υπόμνημα για το όλο ζήτημα -προβάλλοντας τη σημαντικότητα της παρουσίας του στη Λέμπα. Επίσης, η οικογένεια θα παρουσιάσει μία έκθεση τέχνης για το θέμα.

Αργά αλλά νόμιμα βήματα

Πηγές από το Υφυπουργείο Πολιτισμού τονίζουν ότι πρόκειται για ένα έργο το οποίο έχει πληρώσει ο φορολογούμενος πολίτης, εξ ολοκλήρου, με κόστος το οποίο ανέρχεται στα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ, γι' αυτό και επισημαίνεται από αρμόδια πηγή πως είναι υποχρεωμένο το υφυπουργείο να ακολουθήσει τις πρόνοιες του νόμου που σχετίζονται με τη διάθεση της κρατικής περιουσίας. 

«Είναι μία περίπτωση, που ως υφυπουργείο, προσπαθούμε να σεβαστούμε το γεγονός ότι υπάρχει η άυλη προσφορά του Στας Παράσχου στη σχολή αλλά και με τον τοίχο γλυπτών. Αναγνωρίζουμε τη συνεισφορά και γι’ αυτόν τον λόγο, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε αποφασίσει, τότε, να διορθωθεί το αρχικό του σπίτι, αξίας 350 χιλιάδων ευρώ», σημειώνουν.

Παρ' όλα αυτά, οι ίδιες πηγές δηλώνουν πως δεν υπήρξε ποτέ οποιοδήποτε συμβόλαιο, συμφωνία ή οποιοδήποτε έγγραφο που να αφορά στη συμμετοχή της οικογένειας στο έργο. Το μόνο σίγουρο, όπως τονίζουν, είναι ότι προσπαθούν να τύχει αξιοποίησης το έργο με νόμιμο τρόπο. 

Όσον αφορά την παρουσία τους σε διαδικασίες, οι πηγές δηλώνουν ότι πράγματι «τότε, υπήρξαν συζητήσεις για διαμοιρασμό του χώρου, όπως παρουσιάζεται και σε αρχιτεκτονικά σχέδια. Ωστόσο, δεν έγιναν συζητήσεις για τη χρήση των κτηριακών εγκαταστάσεων, ούτε υπήρξε κάποιο πλαίσιο προηγουμένως για άλλα θέματα, όπως η φορολογία, η συντήρηση κ.ο.κ.».

Γι' αυτό, το πολύ ιδιαίτερου χειρισμού θέμα, οι πηγές από το υφυπουργείο αναφέρουν πως ναι μεν υπάρχει η πολιτιστική προσφορά στο εν λόγω έργο, ωστόσο από την άλλη επειδή μιλούμε για κυβερνητική περιουσία, υπάρχουν και τα διαδικαστικά και νομκά ζητήματα που σχετίζονται με τη συντήρηση των κτηρίων -μέσω της ενοικίασης ή διάθεσής του σε κάποιον διαχειριστή που θα αναλάβει τις εγκαταστάσεις με τις ανάλογες υποχρεώσεις που θα προκύψουν από την όποια προσφορά ή διαπραγμάτευση. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν μπορεί να δοθεί μία κυβερνητική περιουσία χωρίς κάποιο πλαίσιο συνεργασίας που θα συμπεριλαμβάνει υποχρεώσεις και δικαιώματα της κάθε πλευράς.

Αυτή τη στιγμή, πληροφορούμαστε πως το Υφυπουργείο Πολιτισμού έχει στα χέρια του τη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, στην οποία είχε αναφερθεί και η υφυπουργός Πολιτισμού Βασιλική Κασσιανίδου, στην τελευταία συνέντευξή της στο «Παράθυρο». Στο παρόν στάδιο, όπως επισημαίνουν οι πηγές του υφυπουργείου, τα επόμενα βήματα είναι η ενημέρωση της οικογένειας και η προώθηση της διάθεσης της κυβερνητικής περιουσίας για διαχείρισή της σε ιδιώτες, σύμφωνα με τις πρόνοιες του νόμου. Όσον αφορά τους εννέα μήνες που πέρασαν και τον χρόνο που θα χρειαστούν τα επόμενα βήματα, λέχθηκε από τις πηγές πως το υφυπουργείο φέρει την άποψη ότι προχωρούν με αργά αλλά σταθερά βήματα, ώστε να ακολουθηθούν σωστά οι διαδικασίες γι' αυτό το πολύ μεγάλο έργο που κόστισε τέσσερα εκατομμύρια ευρώ. 

Λέμπα… όπως λέμε Σαγκράδα Φαμίλια

Πέραν των φουρτουνών που καλούνται να διαχειριστούν οι εμπλεκόμενοι φορείς μέχρι να βρουν το πλαίσιο λειτουργίας του πολιτιστικού χωριού Λέμπας, το έργο πέρασε από αρκετές περιπέτειες οι οποίες θα λέγαμε ότι παραπέμπουν και στο έργο της Σαγκράδα Φαμίλια, αν και διήρκησαν (μέχρι σήμερα) σχεδόν δύο δεκαετίες.. [Φυσικά δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει και εάν θα λειτουργήσει...]

Συγκεκριμένα, η ιδέα για τη δημιουργία πολιτιστικού χωριού στη Λέμπα ήταν του καλλιτέχνη Στας Παράσχου, ο οποίος είχε ιδρύσει το περίφημο κολλέγιο τέχνης στην κοινότητα, στις αρχές της δεκαετίας του '80. 

Τη δημιουργία για πολιτιστικό χωριό Λέμπας ανακοίνωσαν δημόσια το 2006 ο καλλιτέχνης Στας Παράσχος, ιδρυτής του Cyprus College of Arts, και ο τότε υπουργός Παιδείας, Άκης Κλεάνθους, και όπως είχε αναφερθεί τότε, αποτελούσε την υλοποίηση του οράματος που διαμόρφωσαν από κοινού. Στη συνέχεια, το 2008, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, εξαγγέλθηκε η δημιουργία του πολιτιστικού χωριού.

Χρειάστηκε να περάσουν όμως οκτώ χρόνια για να προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός, μετά από πολλές πιέσεις και διαβήματα που έγιναν από το κοινοτικό συμβούλιο και τον κοινοτάρχη Θουκή Χρυσοστόμου.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το εν λόγω έργο που πραγματοποιήθηκε το 2016 ήταν το πρώτο αποφασιστικό βήμα προς την πραγματοποίησή του. Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού, εξετάζοντας τις 40 συμμετοχές που είχαν υποβληθεί, επέλεξε την πρόταση των αρχιτεκτόνων: Σπύρου Σπύρου, Χάρη Χριστοδούλου, Αγγέλας Ζησιμοπούλου και Χάρη Σολωμού.

Με την ολοκλήρωση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, άνοιξε ο δρόμος για την υλοποίηση του έργου για το οποίο, λεγόταν τότε ότι θα δαπανηθούν 1,8 εκατομμύρια ευρώ. Κάτι που δεν συνέβη [ένα θέμα που απασχολεί και την επικαιρότητα με την ηλεκτρική διασύνδεση], αφού το κόστος για τις χωρικές εγκαταστάσεις από σχεδόν δύο εκατομμύρια διπλασιάστηκε και έφτασε στα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ.

Αρχιτεκτονική φιλοσοφία & πρώτες ιδέες χρήσης

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου, το νέο κτηριακό συγκρότημα εμπνέεται από στοιχεία του κυπριακού χωριού, τα οποία ανασυνθέτει με σύγχρονο αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο, για τη δημιουργία ενός νέου πολιτιστικού τοπίου με τοπικά χαρακτηριστικά. «Πορείες, ημι-υπαίθριοι χώροι, περίκλειστες αυλές, πλατώματα και ανισόπεδες δώμες διαμορφώνουν ένα οικείο περιβάλλον στο δομημένο τοπίο του χωριού και ταυτόχρονα παρέχουν τις προϋποθέσεις για συναντήσεις και ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των 'κατοίκων' του χωριού», σημειώνεται.

Σχετικά με την οργάνωση των χώρων του συγκροτήματος, οι αρχιτέκτονες αποφάσισαν να διατηρήσουν τον αρχικό διαχωρισμό των εργαστηρίων τέχνης από τους ξενώνες, στα δυο τεμάχια γης, διαμορφώνοντας, όπως τις ονομάζουν, από τη μια τη «Γειτονιά της Δημιουργίας», όπου στεγάζονται τα μεγάλα εργαστήρια ζωγραφικής και κεραμικής, τα στούντιο των καλλιτεχνών και τα γραφεία της διοίκησης, κι από την άλλη, τη «Γειτονιά της Φιλοξενίας», όπου στεγάζονται οι ξενώνες για τους μαθητές, τους καλλιτέχνες και οι χώροι εστίασης.

Ανατρέχοντας στον Τύπο, δημοσιεύματα επιβεβαιώνουν τις πιο πάνω αναφορές του συλλόγου, αφού έκαναν λόγο για δημιουργία κέντρου εικαστικής εκπαίδευσης για διεξαγωγή εργαστηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές, για κέντρο φιλοξενίας καλλιτεχνών και για ξενώνες προσωρινής διαμονής μαθητών και καθηγητών.