Τις μνήμες του γύρισε πίσω ο Ανδρέας Συμεού, πρώην ανώτερος κτηματολογικός λειτουργός, πρώην Επισκέπτης Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις, πρώην επικεφαλής/μέλος της ε/κ ομάδας εργασίας για το περιουσιακό και συγγραφέας. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον «Π» μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, για την οικογενειακή θαλπωρή που βίωσε, για τις όμορφες στιγμές, αλλά και τις αναμνήσεις που σημαδεύτηκαν από τα τραγικά γεγονότα που οδήγησαν στο μοίρασμα του νησιού, αλλά και για το λογοτεχνικό του έργο, και τα βιβλία που έχει εκδώσει.

Ποια τα ερεθίσματά σας;

Ανήκω στη γενιά που φεύγει. Γεννήθηκα στην Πάφο, που ήταν τότε ένα μεγάλο χωριό, στο πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1948. Ήταν μια εποχή που οι περισσότεροι κυκλοφορούσαν με τα πόδια ή με ποδήλατο, μαγείρευαν σε μηχανές πετρελαίου ή στα ξύλα και μάθαιναν τα νέα από τις εφημερίδες ή το ραδιόφωνο του καφενέ. Από την παιδική μου ηλικία θυμάμαι την οικογενειακή θαλπωρή, τους δασκάλους, τους συμμαθητές, τα παιγνίδια με τους φίλους. Θυμάμαι τον μεγάλο σεισμό του 1953 που το σπίτι μας ράγισε και στην αυλή μας κύλισε ένας μεγάλος βράχος από τον λόφο του Μουσαλλά. Θυμάμαι τη μάνα μου να ολοφύρεται όταν στις 15 του Δεκέμβρη του 1955 ακούσαμε από το ελεγχόμενο από τους αποικιοκράτες ραδιόφωνο, ότι ο αδελφός της, «τρομοκράτης της ΕΟΚΑ» Χαράλαμπος Μούσκος, «εφονεύθη υπό Άγγλων στρατιωτών».

Από τη δράση και τα κείμενά σας είναι φανερή η αγάπη σας για το μοιρασμένο νησί. Πού το αποδίδετε;

Ανήκω στη γενιά που έζησε όλα τα γεγονότα, από την αποικιοκρατία, τη συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους, τον αγώνα της ΕΟΚΑ, την ανεξαρτησία, τις δικοινοτικές ταραχές, τη δράση της ΕΟΚΑ Β, το πραξικόπημα, την εισβολή. Είδα, έπαθα και έμαθα πολλά. Πήρα μέρος στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό σαν επικεφαλής ή μέλος της ομάδας περιουσιακού, τόσο επί Χριστόφια όσο και επί Αναστασιάδη. Διάβασα πολλά βιβλία για το πρόβλημα, ήρθα σε επαφή με πολλούς Τουρκοκύπριους, άκουσα και τη δική τους εκδοχή της Ιστορίας, τις δικές τους ανησυχίες. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι οι βασικοί ένοχοι την καταστροφής δεν είναι οι ξένοι, όπως μας αρέσει να ισχυριζόμαστε, αλλά εμείς οι ίδιοι και συγκεκριμένα οι ακραίοι, οι εθνικιστές και στις δύο πλευρές, αλλά και όλοι οι υπόλοιποι με την ανοχή μας ή τις λανθασμένες μας επιλογές. Δεδομένου, επομένως, ότι η δική μου γενιά φέρει μεγάλη ευθύνη για το πρόβλημα, έχει και την ευθύνη να το λύσει και να μην το φορτώσει στις επόμενες γενιές.

Ασχοληθήκατε με τη συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων από νεαρή ηλικία. Πώς έγινε αυτό;

Το γράψιμο, αλλά και η ζωγραφική, με βοηθούσαν να εκτονώνω τα έντονα συναισθήματα και ανησυχίες της εφηβικής και πρώτης νεανικής μου ηλικίας. Κάποια από τα πρώτα μου ποιήματα συμπεριλήφθηκαν στη συλλογή «Τραγουδοποιήματα» που εκδόθηκε πολύ αργότερα. Με τον γάμο, τη δημιουργία οικογένειας, τον αγώνα επιβίωσης, οι προτεραιότητές μου άλλαξαν και για πολλά χρόνια ελάχιστα ασχολήθηκα με τη λογοτεχνία. Ήμουν ωστόσο και συνεχίζω να είμαι τακτικός αρθρογράφος στις εφημερίδες για νομικά θέματα και άλλα θέματα δημοσίου ενδιαφέροντας (κάτι που δεν βοήθησε ιδιαίτερα την καριέρα μου στη δημόσια υπηρεσία). Με τη συνταξιοδότησή μου, πριν 15 χρόνια, επανήλθα δριμύτερος. Έχουν εκδοθεί έκτοτε τέσσερα βιβλία μου, ενώ έχω και πολλά ανέκδοτα έργα. Παράλληλα συνεχίζω να αρθρογραφώ και να συμμετέχω σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις όταν μου ζητηθεί.

Αντιλαμβάνομαι ότι η θεματολογία σας είναι πολύπλευρη: Ποίηση, μυθιστόρημα, Κυπριακό, νομικά θέματα. Πέστε μας κάτι για τα βιβλία σας.

Όπως ανέφερα, το πρώτο βιβλίο μου, που εκδόθηκε το 2003 με τίτλο «Τραγουδοποιήματα», περιλάμβανε κυρίως ποιήματα της νεανικής μου ηλικίας. Τον ίδιο χρόνο κυκλοφόρησε και το νομικό βιβλίο μου «Η προστασία της ιδιοκτησίας και η αναγκαστική απαλλοτρίωσή της στην Κύπρο». Πολύ αργότερα, με βάση τις εμπειρίες μου από τις συνομιλίες για το Κυπριακό, κυκλοφόρησαν δύο βιβλία μου με αντικείμενο το κεφάλαιο του περιουσιακού. Το πρώτο ήταν στα αγγλικά και είχε τίτλο «The property issue in the Cyprus problem- A technocratic approach», (εκδόσεις Amazon, 2018). Το δεύτερο ήταν στα ελληνικά και είχε τίτλο «Κυπριακό ώρα μηδέν: Το αγκάθι του περιουσιακού», (Εκδόσεις Παπαζήσης, 2020). Παράλληλα άρχισα να ασχολούμαι και με το μυθιστόρημα. Το πρώτο μου είχε τίτλο «Οι τρεις ζωές του Αντάρτη» (Εκδόσεις Πηγή, 2020). Το δεύτερο ήταν το «Νήσος τις ην: Δώδεκα φανταστικές πράξεις ενός πραγματικού δράματος», (Εκδόσεις Αρχύτας, 2022).

Υπάρχουν άλλα έργα σας που είναι στα σκαριά για να εκδοθούν;

Οφείλω να ομολογήσω ότι η εμπειρία μου από τη μέχρι τώρα πορεία των βιβλίων μου είναι αρνητική. Για να εκδοθούν τα έξι συνολικά βιβλία μου έχω θυσιάσει ατέλειωτες ώρες μελέτης, έρευνας, περισυλλογής και επαφών με εκδοτικούς οίκους. Έχω αποσπάσει πολύ καλές κριτικές για τα περισσότερα, αν όχι για όλα. Ωστόσο, η κυκλοφορία τους ήταν πενιχρή. Δεν με απασχολεί το γεγονός της οικονομικής ζημιάς που προέκυψε, αλλά το ερώτημα κατά πόσο αξίζει τον κόπο να υφίσταται κάποιος τόσες θυσίες, αν το πόνημά του θα καταλήξει στα χέρια πολύ ολίγων και θα διαβαστεί από ελάχιστους. Τα τελευταία δύο χρόνια ακολούθησα άλλη τακτική. Έστειλα πολλά πονήματά μου (διηγήματα, ποιήματα, πεζοτράγουδα, θεατρικά κ.λπ.) σε πανελλήνιους διαγωνισμούς και έχω αποσπάσει πολλές διακρίσεις. Για κάθε έργο μου έχω ζωγραφίσει και έναν σχετικό ακρυλικό πίνακα. Ίσως αποφασίσω κάποια στιγμή να εκδώσω σε έναν τόμο όλα αυτά τα έργα, μαζί με τους σχετικούς πίνακες.

Υστερούμε ως Κύπρος στα θέματα των πολιτιστικών δράσεων; Και αν ναι, γιατί;

Στην εποχή μας δυστυχώς το ενδιαφέρον για το διάβασμα ή για πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως μουσική, εικαστικά, θέατρο, κ.λπ. είναι μειωμένο. Είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που οφείλεται στη γενικότερη νοοτροπία της εποχής μας για εύκολες, αυτοματοποιημένες ενασχολήσεις και λύσεις με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Στον τόπο μας, ωστόσο, το πρόβλημα είναι πολύ πιο σοβαρό. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω ένα παράδειγμα από προσωπική μου εμπειρία: Το Τεχνόπολις 20, στο οποίο συμμετέχω, που είναι ένας φάρος πολιτισμού στην Πάφο, εδώ και δέκα χρόνια με τη διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων (συναυλιών, εκθέσεων, παρουσιάσεων βιβλίων, κ.λπ.) στηρίζεται για την επιβίωσΉ του κατά κύριο λόγο σε ξένους που διαμένουν στην Πάφο (Άγγλους, Γερμανούς, Ρώσους κ.ά). Θεωρώ ότι μεγάλη ευθύνη φέρει και το κράτος, αφού η προώθηση του πολιτισμού μέσω του Υφυπουργείου Πολιτισμού και άλλων φορέων δεν είναι στις προτεραιότητάς του. Όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι η έλλειψη κατάλληλης κουλτούρας και παιδείας, για την οποία φέρει τεράστια ευθύνη το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Tι θα μας λέγατε για τον σύγχρονο κόσμο στον οποίο ζούμε; Πώς θα τον χαρακτηρίζατε; Έχει ευαισθησίες, έχει αρχές, έχει όραμα;

Δεν συμφωνώ με την επικρατούσα άποψη ότι «ο κόσμος χειροτερεύει», ή ότι «η νεολαία έχει χαλάσει», μια άποψη που οφείλεται βασικά στο γεγονός ότι βλέπουμε στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο όλα τα κακά που συμβαίνουν, την ώρα που συμβαίνουν σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης. Πολύ χειρότερα κακά συνέβαιναν πάντοτε- μόνο που δεν υπήρχε τηλεόραση και διαδίκτυο για να τα παρουσιάσουν. Και η Ιστορία πολλές φορές ωραιοποιεί κάποια πράγματα. Ο κόσμος ποτέ δεν ήταν αγγελικός, ούτε θα γίνει ποτέ. Πιστεύω ότι σήμερα το ποσοστό των ανθρώπων με ευαισθησίες, με αρχές, με όραμα είναι αυξημένο. Έχουμε βέβαια πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να εξαλειφθούν τα δεινά που μαστίζουν την ανθρωπότητα- οι πόλεμοι, η φτώχιεα, η ανισότητα, η μισαλλοδοξία, οι διακρίσεις.