Το κορυφαίο αμερικανικό περιοδικό «Cineaste» με ειδίκευση στον κινηματογράφο, ξεχωρίζει το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου «Ολιγαρχία» ως το ντοκιμαντέρ που σκιαγραφεί καλύτερα από κάθε άλλο την τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα που βιώνει η Ευρώπη και ειδικότερα η Ελλάδα.
Το κείμενο του Cineaste υπογράφει ο κριτικός κινηματογράφου και διευθυντής του περιοδικού, Gary Crowdus, ο οποίος πλέκει το εγκώμιο του ντοκιμαντέρ, χάρη στο «εντυπωσιακό μείγμα αρχειακού υλικού, επιδέξιων γραφικών και επίκαιρων συνεντεύξεων».
Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, ο Crowdus προτείνει τη διανομή της στην Αμερική, κυρίως λόγω των αποκαλύψεων που γίνονται στο ντοκιμαντέρ, σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζει στην παγκόσμια οικονομία ο διαβόητος τραπεζικός όμιλος Goldman Sachs.
Ακολουθεί αυτούσιο το κείμενο του Gary Crowdus, έτσι όπως μεταφράστηκε από το tvxs.gr:
Όποιος δίνει έστω την ελάχιστη σημασία στο τι συμβαίνει στον κόσμο, γνωρίζειπως η Ελλάδα διανύει σήμερα μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στην πρόσφατη ιστορία της. Γνωρίζει επίσης πως σχεδόν καθημερινά η χώρα μπαίνει στο στόχαστρο των παγκόσμιων ηγετών και των διεθνών μέσων ενημέρωσης ως ο αδύναμος κρίκος της εν εξελίξει ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και ως το εν δυνάμει πρώτο κράτος του οποίου η οικονομική χρεοκοπία θα πυροδοτήσει ένα ντόμινο διεθνών πτωχεύσεων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η ταινία που αναλύει καλύτερα από όλες την κατάσταση αυτή, μέσα από ένα σύγχρονο αλλά και ιστορικό πλαίσιο είναι η «Ολιγαρχία» του Στέλιου Κούλογλου. Οι συγκινητικές σκηνές στην αρχή του ντοκιμαντέρ απεικονίζουν τις ανθρώπινες διαστάσεις των σκληρών οικονομικών προγραμμάτων λιτότητας που επιβάλλονται σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Συνεντεύξεις με τους εκπροσώπους των «νεόπτωχων» - οι οποίοι είναι μορφωμένοι επαγγελματίες της μεσαίας τάξης που έχασαν τις δουλειές τους και έχουν αναγκαστεί να ζουν στους δρόμους ή να βασίζονται σε υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και συσσίτια από τράπεζες τροφίμων προκειμένου να επιβιώσουν - αποκαλύπτουν τη ντροπή και την ταπείνωση που νιώθουν οι άνθρωποι όταν από το πουθενά βρεθούν κάτω από τις αντίξοες συνθήκες της φτώχειας. Οι ανθρώπινες τραγωδίες που αυτές οι δυσχερείς κοινωνικές συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν, μπορούν να αποτυπωθούν στην αυτοκτονία ενός 77χρονου Έλληνα συνταξιούχου, ο οποίος φοβούμενος την προοπτική του να αναγκαστεί να ψάχνει σε κάδους απορριμμάτων για να βρει φαγητό, αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι, μπροστά από το κτήριο της ελληνικής Βουλής στην Αθήνα, στις αρχές Απριλίου.
Αφού καταγράφει τις ανθρώπινες συνέπειες αυτών των οικονομικών κρίσεων, οι οποίες πολύ συχνά παραμένουν αφηρημένες έννοιες για όσους δεν πλήττονται προσωπικά, η «Ολιγαρχία» κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν για να εντοπίσει την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού ως μιας κοινωνικά καταστροφικής μορφής του καπιταλισμού, ξεκινώντας με πλάνα από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή. Αυτή η χώρα σύντομα θα γίνει ένα εργαστήριο για τους «Chicago Boys», τη σχολή των Χιλιανών οικονομολόγων που υπερασπίστηκε με πάθος τις θεωρίες του αμερικανού οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν, οι οποίες, όπως η ταινία έμπρακτα απεικονίζει, είχαν ως αποτέλεσμα την αιματηρή πολιτική καταστολή του εργατικού κινήματος της Χιλής.
Η αμέσως επόμενη διεθνής επιρροή της οικονομικής φιλοσοφίας του Φρίντμαν - η οποία εστιάζει στην ανάγκη ιδιωτικοποίησης των κρατικών επιχειρήσεων, στην κυβερνητική απορρύθμιση και στις πολιτικές που ευνοούν το ιδιωτικό από το δημόσιο συμφέρον - εξιστορείται μέσα από την εφαρμογή της. Το δόγμα Φρίντμαν εφαρμόζεται από τις κυβερνήσεις Ρέιγκαν και Θάτσερ στη δεκαετία του ‘80 και κατά τη δεκαετία του΄90 από τον πρόεδρο Κλίντον, ως αποτέλεσμα των μυστικών του διαβουλεύσεων με τον πρώην Δημοκρατικό και πολιτικό του σύμβουλο, Ντικ Μόρις. Φέρνοντας την ιστορία μέχρι το παρόν, η ταινία δεν παραλείπει να ασκήσει κριτική στον πρόεδρο Ομπάμα, ιδίως για την απόφασή του να διορίσει σε ηγετικές οικονομικές θέσεις της διοίκησής του, ανθρώπους όπως η Λόρενς Σάμερς και ο Τίμοθι Γκάιτνερ, τους οποίους είχε προηγουμένως επικρίνει για το ρόλο που διαδραμάτισαν στη σχετική με τη Wall Street σκευωρία που οδήγησε στην κατάρρευση της αμερικανικής οικονομίας το 2008.
Η «Ολιγαρχία» συνεχίζει εξετάζοντας τις επαχθείς επιπτώσεις μιας κυρίαρχης κλίκας –που δικαιολογεί και τον τίτλο του ντοκιμαντέρ - της «Ομάδας της Φρανκφούρτης». Πρόκειται για μια μη εκλεγμένη κλίκα Ευρωπαίων ηγετών, που θέτουν εαυτούς υπεύθυνους για την προσπάθεια επίλυσης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, μέσω της επιβολής σκληρών προγραμμάτων λιτότητας, σε χώρες όπως η Ελλάδα. Στην ομάδα αυτή μετέχουν η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο μέχρι πρότινος Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για Οικονομικές και Χρηματοδοτικές Υποθέσεις Όλι Ρεν, ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο.
Όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, απρόθυμος να συμφωνήσει με τα οικονομικά μέτρα «τιμωρίας» που απαιτούσε η προσφορά διάσωσης της «Ομάδας της Φρανκφούρτης», ανακοίνωσε το περασμένο φθινόπωρο ότι θα υποβάλει την αμφιλεγόμενη πρόταση σε εθνικό δημοψήφισμα, η νέα «ολιγαρχία» τον πληροφόρησε ότι αυτό δεν ήταν αποδεκτό και ο Παπανδρέου επέλεξε να παραιτηθεί. Ο Λουκάς Παπαδήμος, πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στη συνέχεια διορίστηκε για να ηγηθεί μιας ελληνικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας, εξηγεί η ταινία, γιατί θεωρήθηκε ένας πιο «εύπλαστος» εταίρος στην αποδοχή της συμφωνίας διάσωσης, η οποία έχει τώρα τόσο καταστροφικές επιπτώσεις στον ελληνικό λαό. Περιγράφοντας την επιρροή της «Ομάδας της Φρανκφούρτης», ο σκηνοθέτης της ταινίας, Στέλιος Κούλογλου, λέει χαρακτηριστικά πως «οι τραπεζίτες σήμερα έχουν περισσότερη δύναμη απ' ότι οι πολιτικοί, χωρίς καν να χρειάζεται η ψευδαίσθηση των εκλογών».
Οι Αμερικανοί θεατές θα βρείτε ιδιαίτερα κατατοπιστικές τις αποκαλύψεις της ταινίας για τον κυρίαρχο πολιτικό ρόλο της πολυεθνικής αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Goldman Sachs, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι δεν υπήρξε ούτε ένας υπουργός Οικονομικών σε καμία διοίκηση τα τελευταία 20 χρόνια, που να μην ήταν πρώην υπάλληλος της φίρμας. Ο δημοσιογράφος Ματ Ταϊμπι από το περιοδικό Rolling Stone άλλωστε έχει γλαφυρά χαρακτηρίσει την Goldman Sachs, πασίγνωστη για το ρόλο της σε χρηματιστηριακά σκάνδαλα που προκάλεσαν την οικονομική κατάρρευση του 2008 και τη συνεχιζόμενη εθνική μας ύφεση, ως «ένα μεγάλο καλαμάρι - βαμπίρ τυλιγμένο γύρω από το πρόσωπο της ανθρωπότητας, που αδυσώπητα μπλοκάρει τη ροή αίματος σε οτιδήποτε μυρίζει σαν χρήμα».
Μια δυναμική παράθεση διαμαρτυριών από όλο τον κόσμο είναι η αισιόδοξη κατάληξη της «Ολιγαρχίας», η οποία παρουσιάζει ένα εντυπωσιακό μείγμα αρχειακού υλικού, επιδέξιων γραφικών και επίκαιρων συνεντεύξεων με οικονομολόγους, κοινωνιολόγους, δημοσιογράφους, πολιτικούς, αλλά και απλούς πλην αγανακτισμένους πολίτες. Όλα αυτά δίνουν μια πειστική περιγραφή της ρητορικής του κινήματος Occupy Wall Street για το βαθμό της αδικίας και των τεράστιων ανισοτήτων του αμερικανικού οικονομικού συστήματος.
Ας ελπίσουμε ότι κάποια αμερικανική εταιρεία διανομής θα αποκτήσει γρήγορα και θα διανείμει ευρέως αυτή την επίκαιρη ταινία, δεδομένου μάλιστα ότι κάποιος θέλει τόσο πολύ να πιστέψει τον δεδηλωμένο φόβο του αμερικανού βιομηχάνου Χένρι Φορντ, ο οποίος παραφράζεται στην αρχή της ταινίας: «Σε περίπτωση που το οικονομικό μας σύστημα γίνει ποτέ κατανοητό από τον αμερικανικό λαό, θα γίνει αμέσως επανάσταση».
