Τέλος στη 18χρονη διεκδίκηση τεσσάρων εικόνων των Αποστόλων Ιωάννη, Μάρκου, Πέτρου και Παύλου δίνει η Ολλανδία, παραδίδοντας στην Κυπριακή Δημοκρατία τις πολύτιμες εικόνες.

Τέσσερις εικόνες των Ευαγγελιστών Ιωάννη, Μάρκου, Παύλου και Πέτρου οι οποίες κλάπηκαν από το Μοναστήρι του Αντιφωνητή στην κατεχόμενη Καλογραία, θα παραδοθούν σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία από την ολλανδική Κυβέρνηση.

Η επιστροφή των τεσσάρων εικόνων, οι οποίες βρίσκονταν στην κατοχή του ζεύγους Λανς, στο Ρότερνταμ, από τη δεκαετία του ’70, δίνει τέλος σε άλλη μια δικαστική διαμάχη της Κύπρου, για την επανάκτηση θρησκευτικών κειμηλίων από εκκλησίες που λεηλατήθηκαν την περίοδο μετά την τουρκική εισβολή 1974.

Η κατάληξη της 18χρονης διεκδίκησης των εικόνων, οι οποίες εντοπίστηκαν το 1995 στο σπίτι των Λανς, ανακοινώθηκε τη Δευτέρα στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου στη Χάγη, με θέμα το παράνομο εμπόριο έργων τέχνης και τους τρόπους επανάκτησής τους.

Την είδηση ανακοίνωσε η Τασούλα Χατζητοφή, πρόξενος της Κύπρου στη Χάγη την περίοδο εντοπισμού των εικόνων αλλά και θερμή διεκδικήτρια όλων των θρησκευτικών θησαυρών της Κύπρου που βρίσκονται στο εξωτερικό και διακινούνται μέσα από το παράνομο εμπόριο τέχνης.

Η υπόθεση Λανς

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών, νομικών και αξιωματούχων με ειδίκευση στο θέμα της παράνομης εμπορίας έργων τέχνης, συζητήθηκε μεταξύ άλλων και η υπόθεση Λανς.

Για την υπόθεση μίλησε εκτενώς ο δικηγόρος που την ανέλαβε το 1995, Ρόμπερτ Πόλακ.

Οι εικόνες του 16ου αι. εικάζεται πως αφαιρέθηκαν από το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του Μοναστηριού το 1975 και αγοράστηκαν μέσω ενός Αρμένιου εμπόρου έργων τέχνης από ένα ηλικιωμένο ζεύγος Ολλανδών, το ζεύγος Λανς, μεταξύ των ετών 1975-77.

Το ’95, οι Λανς αποφάσισαν να πουλήσουν τις εικόνες μέσω του οίκου Christie's, οι λειτουργοί του οποίου, όμως, τους παρέπεμψαν στις κυπριακές αρχές λόγω της ύποπτης προέλευσης των εικόνων.

Νομικό κώλυμα

Η πληροφορία ότι οι Λανς έχουν στην κατοχή τους τις εικόνες, έφτασε στην Τασούλα Χατζητοφή από τον τότε Πρόξενο της Ελλάδας στην Χάγη, ο οποίος ήταν γείτονας των Λανς και τον οποίο το ζευγάρι πλησίασε ως πιθανό αγοραστή.

Τον Οκτώβριο 1996, η Εκκλησία της Κύπρου και η Κυπριακή Κυβέρνηση κατέθεσαν μήνυση στο Επαρχιακό Δικαστήριο του Ρότερνταμ για να επανακτήσουν τις εικόνες.

Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι εικόνες αποτελούν ιδιοκτησία των Λανς, ακόμα και μετά τη γνωμάτευση του βυζαντινολόγου Αθανάσιου Παπαγεωργίου ότι οι εικόνες προέρχονται από το Μοναστήρι του Αντιφωνητή.

Για την ανάκτηση των εικόνων έγινε για πρώτη φορά χρήση της  Συνθήκης της Χάγης για την επιστροφή αντικειμένων που αποκτήθηκαν σε περίοδο πολέμου. Η εν λόγω Συνθήκη επιτρέπει στην κυβέρνηση κάθε χώρας όπου βρίσκονται αντικείμενα προερχόμενα από λεηλασίες, να τα κατασχέσει και να τα επιστρέψει στην χώρα προέλευσής τους.

Το 2002, όταν δόθηκε η τελική απόφαση του δικαστηρίου, η Συνθήκη δεν είχε εφαρμογή στην Ολλανδία.

Στο μεταξύ, το ζεύγος Λανς απεβίωσε και οι απόγονοί τους ζητούσαν 400 χιλιάδες για την επιστροφή των εικόνων. Η εκκλησία της Κύπρου, ως ο νόμιμος ιδιοκτήτης των εικόνων, δεν ήταν δυνατό να δεχτεί μια τέτοια συμφωνία.

Και ενώ όλα έδειχναν πως δεν υπάρχει ελπίδα, η Ολλανδία άλλαξε τη νομοθεσία της το 2007, υιοθέτησε την Συνθήκη της Χάγης και άνοιξε στην Κύπρο το δρόμο της επαναδιεκδίκησης.

Οι τέσσερις εικόνες παραδίδονται σήμερα Τετάρτη, 18 Σεπτεμβρίου στον πρέσβη της Κύπρου στη Χάγη, δρ Κυριάκο Κούρο, ενώ αναμένεται να παραστούν στην παράδοση και αντιπρόσωποι της Εκκλησίας της Κύπρου.

Η παράδοση θα γίνει στο υπουργείο Πολιτισμού της Ολλανδίας.

Το Μοναστήρι του Αντιφωνητή είναι ένα από τα εκατοντάδες εκκλησιαστικά μνημεία της Κύπρου που λεηλατήθηκαν εκτεταμένα μετά την τουρκική εισβολή.

Από το ίδιο Μοναστήρι επαναπατρίζονται και τοιχογραφίες οι οποίες περιλαμβάνονται στα 173 κειμήλια που παραδόθηκαν τον περασμένο Ιούλη στην Εκκλησία της Κύπρου, από το Μόναχο.

ΠΑΡΑΘΥΡΟ | ΠΟΛΙΤΗΣ