«Η Τουρκία και η ανθρωπότητα έχασαν μια μεγάλη ψυχή», έγραψε στο τουίτερ ο υπουργός Πολιτισμού της Τουρκίας - Ο σπουδαίος «παραμυθάς» απεβίωσε στα 92 του χρόνια

Έπειτα από μακρόχρονη νοσηλεία -από τις 14 Ιανουαρίου- στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης του πανεπιστημιακού νοσοκομείου στο Τσάπα της Κωνσταντινούπολης με προβλήματα πνευμονίας και αρρυθμίας, η καρδιά του Γιασάρ Κεμάλ σταμάτησε.

Ο «Καζαντζάκης της Τουρκίας», όπως τον χαρακτήριζε ο συνάδελφός του Ντεμιτράς Τζεϊχούντ, ο Γιασάρ Κεμάλ απεβίωσε ύστερα από μια πολυδαίδαλη ζωή γεμάτη προσωπικές και λογοτεχνικές ιστορίες.

«Η θλίψη στις καρδιές μας είναι μεγάλη. Η Τουρκία και η ανθρωπότητα έχασαν μια μεγάλη ψυχή», έγραψε ο υπουργός Πολιτισμού της Τουρκίας Ομέρ Τσελίκ στο twitter.

 Έργα και ημέρες

Η πορεία του Γιασάρ Κεμάλ ξεκίνησε το 1955 με το μυθιστόρημα «Ιντζέ Μεμέντ», πρώτο σε μια σειρά από έργα με επίκεντρο τον άνθρωπο και τα πάθη του, σε ένα σκηνικό στοιχείων και παραδόσεων από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Άδανα.

«Το μυθιστόρημα είναι ο άνθρωπος, και όσο υπάρχει αυτός δεν εξαντλείται η πηγή για έναν μυθιστοριογράφο», έλεγε ο Γιασάρ Κεμάλ σε συνεντεύξεις του τονίζοντας ότι «τα πρώτα μυθιστορήματα είναι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια». Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός σκηνοθέτης Ελία Καζάν έλεγε εξάλλου για τον προσωπικό του φίλο ότι «είναι ένας παραμυθάς που ανήκει στην πιο παλιά παράδοση, αυτήν του Ομήρου».

Ο Γιασάρ Κεμάλ γεννήθηκε σε ένα χωριό της νοτιοανατολικής Τουρκίας το 1923, μερικές εβδομάδες πριν την ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Η Οσμάνιγε στην εύφορη κοιλάδα Τσουρούκοβα αποτέλεσε το σκηνικό των περισσότερων έργων του, περιλαμβανομένου και του πιο γνωστού, του μυθιστορήματος «Μεμέτ, το γεράκι», με ήρωα έναν έφηβο που υφίσταται τα πάνδεινα στα χέρια ενός τσιφλικά προτού αποδράσει και πάρει εκδίκηση. Για αυτό το έργο ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας 1973.

Στα πέντε του χρόνια είδε τον πατέρα του να δολοφονείται από ένα ορφανό που είχε υιοθετήσει η οικογένειά του. Η τραγωδία αυτή ήταν η βάση για ένα άλλο μυθιστόρημά του, το έργο «Σαλμάν ο μοναχικός» (1980).

Έφηβος ακόμη, εγκατέλειψε το σχολείο και δούλεψε στα κτήματα και σε εργοστάσια, πριν αγοράσει μια γραφομηχανή και αρχίσει να γράφει, αρχικά δημοσιογραφικά κείμενα. Ανάμεσα στους συγγραφείς που τον επηρέασαν ήταν ο Τολστόι, ο Τσέχωφ και ο Σταντάλ. Ασχολήθηκε στο έργο του κυρίως με τη ζωή των καταπιεζόμενων και δη των ανθρώπων της επαρχίας, εστιάζοντας κυρίως στις καταστροφές που τους βρίσκουν.

Αριστερών πεποιθήσεων, καταδικάστηκε πολλές φορές για την πολιτική του δράση και για τη στήριξη των Κούρδων αντιφρονούντων, ενώ για αρκετά χρόνια έζησε ως πολιτικός εξόριστος στη Σουηδία.

Ο Γιασάρ Κεμάλ υπήρξε, μαζί με τους Ναζίμ Χικμέτ και Αζίζ Νεσίν, ένας από τους πιο γνωστούς Τούρκους συγγραφείς στο εξωτερικό λόγω του πλούσιου μεταφραστικού έργου των βιβλίων του. Το όνομά του ήταν επίσης συχνά στη λίστα για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ωστόσο πρώτος Τούρκος Νομπελίστας αποδείχθηκε ο Ορχάν Παμούκ το 2006.

* Στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορούν, μεταξύ άλλων, τα βιβλία του Γιασάρ Κεμάλ Ο τσακιτζής (εκδ. Άγρα, 1994), Ο μεσόστυλος (Κέδρος, 1981), Η θυμωμένη θάλασσα (Θεμέλιο, 1995), Φύγανε και τα πουλιά (Θεμέλιο, 1995), Οι αγάδες του Ακτσάγαζ (Θεμέλιο, 1998), Η ιστορία ενός νησιού: Ο ξεριζωμός (Θεμέλιο, 1999).

 «Όλη μου τη ζωή το μόνο μου όνειρο ήταν να γράψω λίγο περισσότερο, να γράψω λίγο καλύτερα», είχε πει ολοκληρώνοντας το τελευταίο του μυθιστόρημα το 2012 ο Γιάσαρ Κεμάλ, ο οποίος έχασε την όραση του δεξιού του ματιού σε ένα ατύχημα με μαχαίρι όταν ήταν ακόμη παιδί.