Πέραν των 110 ασύλητων τάφων βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των σωστικών ανασκαφών που διενήργησε το Τμήμα Αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των εργασιών του αποχετευτικού δικτύου Λάρνακας κατά την περίοδο 27 Ιουνίου 2016 - 31 Οκτωβρίου 2018.

Οι ασύλητοι τάφοι που έχουν ανασκαφεί και τεκμηριωθεί, εκτείνονται σε μια έκταση αρκετών χιλιομέτρων και πιστοποιούν την ύπαρξη μιας εκτενούς νεκρόπολης. Στο πλαίσιο των ανασκαφών, ήρθαν στο φως και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της πόλεως-βασιλείου του Κιτίου. Οι τάφοι χρονολογούνται από την Πρώιμη Χαλκοκρατία μέχρι και την Υστερορωμαϊκή περίοδο (4ο αιώνα μ.Χ.).

Τάφοι ομαδικοί, με πλούτο ευρημάτων

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων, οι τάφοι του Κιτίου είναι κυρίως υπόγειοι, λαξευτοί στο γεωλογικό πέτρωμα, θαλαμωτοί, ορθoγωνικού σχήματος. Αποτελούνται από ένα ή και δύο συγκοινωνούντες θαλάμους. Η είσοδος στον τάφο επιτυγχανόταν είτε με επικλινή κατηφορικό διάδρομο, είτε με σκαλιά. Συχνά, στα πλευρά του διαδρόμου δημιουργούνται μικρές κόγχες πιθανότατα για προσφορές στους νεκρούς. Το στόμιο, το σημείο εισόδου δηλαδή εντός του θαλάμου, έκλεινε κάθε φορά που γινόταν μία ταφή είτε με πλάκα από γυψομάρμαρο είτε με λίθους. Οι τάφοι αυτοί είναι ομαδικοί και σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται να χρησιμοποιούνται για αιώνες. Χαρακτηρίζονται για τον πλούτο των ευρημάτων σε τύπους της χρηστικής, της επιτραπέζιας κεραμικής, των αποθηκευτικών αγγείων και των προσωπικών αντικειμένων των νεκρών από χρυσό, χαλκό και ημιπολύτιμους λίθους.

Οι εκσκαφές του αποχετευτικού στην οδό Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου Β’ έφεραν στο φως δύο ταφικά σύνολα που χρονολογούνται περί το 2,500 π.Χ. Αποτελούν σημαντικότατο στοιχείο για την πόλη αφού τεκμηριώνεται για πρώτη φορά αρχαιολογικά χρήση της περιοχής του Αγ. Ιωάννη την Πρώιμη Χαλκοκρατία.

Αγγεία από την Γεωμετρική Περίοδο

Μοναδικά ευρήματα από την Γεωμετρική περίοδο του αρχαίου Κιτίου εντοπίστηκαν σε δύο θαλαμοειδείς τάφους στις οδούς Αυτοκράτειρας Θεοδώρας και Εσπερίδων. Οι τάφοι χαρακτηρίζονται από τον πλούτο και την καλλιτεχνική αρτιότητα των αγγείων που εντοπίστηκαν.



Για πρώτη φορά στο Κίτιο

Ένας τύπος τάφου της Ελληνιστικής περιόδου, νέος για τα δεδομένα του αρχαίου Κιτίου, τεκμηριώνεται αρχαιολογικά με τις εκσκαφές που έγιναν στις οδούς Αλή Ντεντέ, Σιττικά Χανούμ, Ντερβίς Γιουσούφ και Πλατεία Χαμίτ Μπεή. Σε αυτούς τους δρόμους έχουν ανασκαφεί 47 τάφοι τύπου «μνήματα». Πρόκειται για κιβωτιόσχημους τάφους σκαμμένους στο υπέδαφος. Χρησιμοποιούνταν για ένα μόνο ενταφιασμό και ήταν είτε ακτέριστοι ή με έλαχιστα κτερίσματα. Ο τύπος αυτός συναντάται για πρώτη φορά στο Κίτιο αλλά πρόκειται για γνωστό τύπο από την Νέα Πάφο και το Κούριο.

Αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της πόλης

Παράλληλα με την ανασκαφική διερεύνηση της νεκρόπολης του αρχαίου Κιτίου, εργασίες που έγιναν στον πυρήνα του αρχαίου οικισμού, δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή της Χρυσοπολίτισσας, ανέδειξαν την τοπογραφία της πόλης την Ελληνιστική/ Ρωμαϊκή περίοδο.

Το πλήθος των ειδωλίων που ανεβρέθηκαν στην οδό Τεύκρου, σε συνάρτηση με τοίχους ιδιαίτερα προσεγμένους στην κατασκευή, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εκεί υπήρχε ιερό με διάρκεια χρήσης από την Αρχαϊκή μέχρι και την Ελληνιστική περίοδο.

Στις οδούς Κυριάκου Μάτση και Κίμωνος φαίνεται να εντοπίστηκε ο οικιστικός ιστός της πόλης, ενώ οι τοίχοι που εντοπίστηκαν στη Λεωφόρο Χρυσοπολιτίσσης πιθανότατα ανήκαν σε δημόσια κτήρια. Πήλινοι σωλήνες της Ελληνιστικής περιόδου τέμνουν κατά μήκος τη Λεωφόρο και συνδέονται με το δίκτυο ύδρευσης της πόλης. Εντυπωσιακά υπόγεια κανάλια νερού, λαξευτά στο γεωλογικό υπόστρωμα της περιοχής διερευνήθηκαν επί της οδού Μιχάλη Παρτελλά. Οι εντυπωσιακές αυτές κατασκευές, οι οποίες φαίνεται να εκτείνονται κατά πολύ στην ευρύτερη περιοχή της Χρυσοπολίτισσας, μαρτυρούν τη σημασία που απέδιδαν οι κάτοικοι της πόλεως- βασιλείου στη μεταφορά και επεξεργασία του νερού.

Και μοναστικό κτίσμα

Μεγάλο μέρος του κατασκευαστικού συμβολαίου C12 του αποχετευτικού συστήματος καλύπτει την καρδιά της μεσαιωνικής Λάρνακας. Οι εκσκαφές του αποχετευτικού στην οδό Αγίου Φραγκίσκου Ασίζης εντόπισαν μοναστικό κτίσμα του τέλους του 15ου - αρχές 16ου αιώνα. Διερευνήθηκαν τα κατάλοιπα μικρών συνενωμένων δωματίων θεμελιωμένα σε δύο παράλληλους τοίχους που διατρέχουν όλο το μήκος του δρόμου. Στα δυτικά των δωματίων στενός οριζόντιος διάδρομος και μικρότεροι κάθετοι σε αυτό διασφαλίζουν πρόσβαση στα δωμάτια. Το σύμπλεγμα παραπέμπει σε κελιά μοναχών πιθανότατα του τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών, το οποίο αναφέρεται από περιηγητές από το 1546 ως ξενώνας για το ταξίδι τους στους Άγιους Τόπους.

Κατά την Οθωμανική περίοδο φαίνεται να εγκαθίσταται και να συντηρείται σύστημα ύδρευσης της Λάρνακας από πήλινους σωλήνες. Οι σωλήνες που τοποθετούνται μέσα σε πετραύλακο και καλύπτονται από πάνω για προστασία με πλάκες γυψομαρμάρου αποτελούν μοναδική ένδειξη για το οδικό και το πολεοδομικό σύστημα του οικισμού.



Υπόγειο μέρος του υδραγωγείου Bekhir Pasha εντοπίστηκε κατά τις εκσκαφές στην οδό Αγ. Κωνσταντίνου. Πρόκειται για λίθινο αυλάκι από λαξευμένους ασβεστόλιθους που συνεχίζεται κατά μήκος της ευθείας προς το υπέργειο μέρος του υδραγωγείου.

Εντυπωσιάζει ο τρόπος με τον οποίο το Τμήμα Αρχαιοτήτων κλείνει την ανακοίνωσή του, με ύφος που δεν χρησιμοποιείται συνήθως στις τυπικές ανακοινώσεις για τα αποτελέσματα ανασκαφικών εργασιών.

Αναφέρεται στην τελευταία παράγραφο της ανακοίνωσης:

«Η πόλη της Λάρνακας αναδύθηκε και αναπτύχθηκε μέσα από την ιστορία της καθιστώντας την για μας τους αρχαιολόγους πραγματικό θησαυρό πηγών και πληροφοριών. Οι ανασκαφές που έγιναν στα πλαίσια του αποχετευτικού δικτύου ανέδειξαν μια πόλη με κατοίκηση πέραν των 5,000 χρόνων, ένα από τα σημαντικότερα πόλεις-βασίλεια της Εποχής του Σιδήρου και βασικό σταθμό των προσκυνητών στο ταξίδι τους στα Ιεροσόλυμα κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σκοπός του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι όπως η σύγχρονη εξέλιξη της πόλης να συνυπάρξει με το πλούσιο παρελθόν της και η κατασκευή τέτοιων μεγάλων κοινωφελών έργων παρά το όποιο κόστος στους κατοίκους της πόλης θα έχει μακροχρόνια και ευεργετικά αποτελέσματα.»