Την τελευταία του πνοή από καρδιακή προσβολή άφησε τη νύχτα του Σαββάτου, 30 Νοεμβρίου 2019, στην Αγία Πετρούπολη, ο παγκόσμια διακεκριμένος Λετονός αρχιμουσικός Μάρις Γιάνσονς.

Την «θλιβερή και συγκλονιστική είδηση» επιβεβαίωσε το μεσημέρι της Κυριακής ο γενικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Βιέννης, Ντάνιελ Φρόσαουερ, πριν την έναρξη συναυλίας στο Μέγαρο των Φίλων της Μουσικής στην αυστριακή πρωτεύουσα, που επρόκειτο αρχικά να διευθύνει ο μεγάλος μαέστρος.

Στην Πάφο το 2017

Πρόκειται για τον μαέστρο που το 2017 διηύθυνε την Φιλαρμονική του Βερολίνου στο Ευρωπαϊκό Κονσέρτο που δόθηκε μπροστά από το Κάστρο της Πάφου, την 1η Μαΐου 2017, στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2017.

Καλλιτεχνικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Βιέννης

«Με το επίτιμο μέλος της ορχήστρας Μάρις Γιάνσονς, τους Φιλαρμονικούς της Βιέννης συνέδεε μία στενή καλλιτεχνική σύμπραξη δεκαετιών και μία βαθιά προσωπική φιλία», τόνισε συγκλονισμένος ο Ντάνιελ Φρόσαουερ, μπροστά σε ένα κυριολεκτικά «παγωμένο» από την είδηση του θανάτου, κοινό στην χρυσοποίκιλτη αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής.

Σε αυτό το ξακουστό Μέγαρο Φίλων της Μουσικής της Βιέννης, ο μαέστρος, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 76 χρόνων, είχε διευθύνει την Φιλαρμονική της Βιέννης στις Πρωτοχρονιάτικες Συναυλίες της το 2006, το 2012 και τελευταία το 2016.

«Κάθε επί μέρους συναυλία μαζί του ήταν και μία εμπειρία, την οποία θα κρατάμε για πάντα μέσα στην καρδιά μας, και ο ίδιος θα μας λείψει πολύ», επισημαίνει στο συλλυπητήριο μήνυμα του ο Σύνδεσμος Χορωδών Βιέννης.

Από την πλευρά του, ο Αλεξάντερ Βράμπετς, γενικός διευθυντής της δημόσιας Αυστριακής Ραδιοτηλεόρασης η οποία έχει μεταδώσει σε όλον τον κόσμο δεκάδες συναυλίες του Μάρις Γιάνσονς, υπογραμμίζοντας την «πολύ ιδιαίτερη σχέση του με την Αυστρία και ειδικότερα με την Φιλαρμονική της Βιέννης και τα Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ», εκφράζει «υπερηφάνεια που και η Αυστριακή Ραδιοφωνία και η Αυστριακή Τηλεόραση μπόρεσαν να συνεργαστούν πολλές φορές με τον μαέστρο Μάρις Γιάνσονς».

Διεθνώς καταξιωμένος

Ο Μάρις Γιάνσονς συγκαταλέγονταν στους πλέον καταξιωμένους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του και ήταν συγχρόνως από τους ελάχιστους που πρακτικά δεν είχαν καμία σχέση με τους λεγόμενους «σταρ».

Έχοντας ξεπεράσει το 1996 ένα έμφραγμα την ώρα που διεύθυνε τη Φιλαρμονική του Όσλο στη νορβηγική πρωτεύουσα, αντιμετώπιζε τα τελευταία χρόνια προβλήματα υγείας, με μία πολύ πρόσφατη ρωγμή στην πτέρνα που τον ανάγκασε να ματαιώσει την προγραμματισμένη -για την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου, εμφάνισή του με την Φιλαρμονική της Βιέννης.

Η ιστορία του

Γιος του διευθυντή ορχήστρας Άρβιντ Γιάνσονς και της Εβραίας μεσοφώνου Ιράιντα, ο Μάρις Γιάνσονς, ο οποίος συνεργαζόταν στενά με τη Φιλαρμονική της Βιέννης τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια, γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1943 στο γκέτο στη Ρίγα της Λετονίας.

Είχε σπουδάσει βιολί, πιάνο και διεύθυνση ορχήστρας στο Λένινγκραντ για να συνεχίσει τις σπουδές του στη Βιέννη κοντά στον Χανς Σβαρόβσκι και στο Σάλτσμπουργκ δίπλα στον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν.

Όπως παλιότερα και ο πατέρας του, τη σημαντική σταδιοδρομία του ο Μάρις Γιάνσονς άρχισε ως αναπληρωτής διευθυντής στη Φιλαρμονική του Λένινγκραντ, το 1971, αναλαμβάνοντας αρχιμουσικός της από το 1985, για να βρεθεί στο διάστημα 1979-2002 και στη θέση του αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής του Όσλο, ενώ παράλληλα, μεταξύ 1997 και 2004 ήταν μουσικός διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας στο Πίτσμπουργκ.

Από το 2003 μέχρι τώρα διατελούσε διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας και από το 2004 μέχρι το 2015 και της Βασιλικής Ορχήστρας Κοντσερτγκεμπού του Άμστερνταμ.

Έναν από τους τελευταίους μουσικούς θριάμβους του, ο Λετονός αρχιμουσικός είχε ζήσει πέρυσι διευθύνοντας την Φιλαρμονική της Βιέννης στο έργο του Πέτερ Τσαϊκόφσκι «Πικ Νταμ» στα ξακουστά Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, τα οποία τον είχαν ανακηρύξει τότε "επίτιμο μέλος" τους, μία από τις κορυφαίες διεθνείς διακρίσεις στον κόσμο της κλασικής μουσικής, ενώ το 2020 επρόκειτο να διευθύνει εκεί «Μπόρις Γκοντούνοφ», στην επέτειο των 100 χρόνων των Φεστιβάλ.

Ο σάλος του 2017

To 2017, o Μάρις Γιάνσονς παραχώρησε μια συνέντευξη στην εφημερίδα The Telegraph όπου δήλωσε ότι οι γυναίκες μαέστροι δεν είναι στην προτίμησή του. Η δήλωση προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων με τον ίδιο να απολογείται μία εβδομάδα αργότερα με μια ανακοίνωση στην οποία έλεγε ότι «προέρχομαι από μια γενιά κατά την οποία το επάγγελμα του μαέστρου ήταν σχεδόν αποκλειστικά αντρικό. Ακόμη και σήμερα, πολύ περισσότεροι άντρες επιλέγουν αυτό το επάγγελμα απ' ότι άντρες. Όμως ήταν αντι-διπλωματικό, μη αναγκαίο και καθόλου παραγωγικό εκ μέρους μου να δηλώσω ότι δεν έχω συνηθίσει να βλέπω γυναίκες στο πόντιουμ. Βεβαιώνω ότι θα στηρίξω καθεμιά από τις γυναίκες συναδέλφους μου και κάθε νέα γυναίκα που επιθυμεί να διευθύνει ορχήστρες, καθώς ολονών μας ο στόχος είναι κοινός: να προκαλούμε ενθουσιασμό για την τέχνη που όλοι αγαπούμε τόσο πολύ - η μουσική».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ©Peter Meisel