Θέμα: Έκτακτο Μέτρο Στήριξης Αγοράς Έργων Τέχνης για εμπλουτισμό της Κρατικής Συλλογής

Σας κοινοποιούμε τη δημόσια τοποθέτηση του Συνδέσμου Φυτώριο, αναφορικά με τους προβληματισμούς των μελών του Συνδέσμου που αφορούν στη διαδικασία αγοράς έργων τέχνης από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για εμπλουτισμό της Κρατικής Συλλογής, στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων στήριξης προς τον πολιτισμό.

Στις 14 Μαΐου 2020, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες προχώρησαν σε ανοιχτή πρόσκληση καλώντας καλλιτέχνες να προτείνουν έργα για αγορά. Τα κριτήρια αξιολόγησης που ανακοινώθηκαν στην προκήρυξη βασίζονταν σε ποιοτικά κριτήρια καθώς και την προσιτότητα της τιμής, παρ’ όλο που στους όρους συμμετοχής υπήρχαν σημαντικές παραλείψεις (βλ. Ανοικτή πρόσκληση). Στα τέλη Οκτωβρίου μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας, ζητήθηκε από τους/τις καλλιτέχνες που επιλέχθηκαν, μείωση στην αρχική τιμή του έργου με έκπτωση που φτάνει μέχρι και το 45%, χωρίς μάλιστα περιθώριο διαλόγου και με την απαίτηση άμεσης ανταπόκρισης. Σε αιτήματα μελών μας για περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με το ύψος της μείωσης, η απάντηση που πήραν ήταν πως η έκπτωση αυτή ζητείται για να ενισχυθούν όσο γίνεται περισσότεροι/-ες καλλιτέχνες.

Θεωρούμε ότι ο, εν λόγω, τρόπος προσέγγισης των Πολιτιστικών Υπηρεσιών δηλώνει μια προβληματική πρακτική σε πολλαπλά επίπεδα. Θέλουμε να πιστεύουμε πως οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες αποτελούν συνεργάτη μας στην προσπάθεια κατοχύρωσης των δικαιωμάτων μας και σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο μοιραζόμαστε τους προβληματισμούς μας.

Αν η πρόθεση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών ήταν η στήριξη όσο το δυνατόν περισσότερων καλλιτεχνών, τότε η προκήρυξη δεν αποτέλεσε ξεκάθαρη ένδειξη αυτής της στάσης. Υπάρχουν παραδείγματα χωρών που σε αντίστοιχες περιπτώσεις π.χ. έθεσαν από την αρχή ξεκάθαρα κριτήρια, όπως συγκεκριμένο ποσό που διατίθεται για κάθε πρόταση ή ακόμα και μισθολογικά κριτήρια ακριβώς για να πετύχουν μια δίκαιη αντιμετώπιση προς όλους. Αντίθετα, στη δική μας περίπτωση αυτό που διακρίνουμε είναι ότι οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες στην προσπάθειά τους να γεφυρώσουν από την μια την πρόθεση για εμπλουτισμό της συλλογής με όσο το δυνατόν ποιοτικότερα έργα και από την άλλη την αγορά όσο το δυνατόν περισσότερων έργων, κατέληξαν σε ακραίες μειώσεις στις αρχικές τιμές, χωρίς καμία διαβούλευση με τους άμεσα ενδιαφερόμενους.

Ενώ κλιμακώνονται οι προσπάθειες οργανωμένων φορέων του Πολιτισμού για την αναγνώριση του Καθεστώτος του Καλλιτέχνη, που συμπεριλαμβάνει τη δίκαιη αμοιβή των καλλιτεχνών, οι ίδιες οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες δείχνουν να υποτιμούν την εργασία των καλλιτεχνών. Σε αυτή την οριακή οικονομική συνθήκη για πολλούς/ές από εμάς, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες θα έπρεπε να συμπορεύονται με τις προσπάθειες κατοχύρωσης του Καθεστώτος του Καλλιτέχνη και όχι να τις υποσκάπτουν υποβιβάζοντας την αξιοπρέπεια μας και διαιωνίζοντας κάθετες σχέσεις εξουσίας. Το κράτος οφείλει μέσω των επιλογών του να ενδυναμώνει τους πολίτες του δημιουργώντας προϋποθέσεις διαχείρισης της κρίσης, πάντα με γνώμονα αρχές διαφάνειας και δικαίου.

Βρισκόμαστε στο μέσο μιας υγειονομικής, κοινωνικής και οικονομικής κρίσης διαρκείας και ο πολιτισμός για ακόμη μια φορά βρίσκεται εκτεθειμένος. Κατανοούμε τους λόγους που το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας μας αποδέχεται την πρόταση που του έγινε από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Η στιγμή είναι τέτοια που ο καθένας/καθεμία από εμάς θα πράξει αυτό που κρίνει καλύτερο τη δεδομένη χρονική συγκυρία. Παρόλα αυτά οφείλουμε, να τοποθετούμαστε κριτικά ως προς τις διαδικασίες που ακολουθεί το κράτος και να συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε συλλογικά για την επίτευξη των αυτονόητων διεκδικήσεών μας.

Η κάθε επιμέρους αντιμετώπιση εκ μέρους των Πολιτιστικών Υπηρεσιών των έκτακτων ή όχι μέτρων, θα πρέπει πρωτίστως να προστατεύει την συλλογική εργασία που επιτεύχθηκε μέχρι τώρα και όχι να την αποδυναμώνει.

Επ’ ευκαιρία του συμβάντος αυτού, ο Σύνδεσμος μας προτίθεται να προβεί σε δημόσια διαβούλευση με τα μέλη του, με θέμα τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε το εν λόγω σχέδιο υποστήριξης των καλλιτεχνών και τις συνέπειες των αποφάσεων μας, προκειμένου να αναπτυχθεί μια από κοινού συνείδηση στη στήριξη των δικαιωμάτων της κοινότητας μας. Η ημερομηνία θα ανακοινωθεί σύντομα.
Στη διαβούλευση αυτή θα προσκληθούν οι αρμόδιοι λειτουργοί των Πολιτιστικών υπηρεσιών καθώς επίσης και τα μέλη της Επιτροπής Αγοράς Έργων Τέχνης.

Σύνδεσμος Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης – Φυτώριο
www.phytorio.org