Γράφει ο Γιώργος Γαβριήλ, Εικαστικός

Σίγουρα η πανδημία θα περάσει και θα επιστρέψουμε στην κανονικότητά μας. Τα κατάλοιπα όμως των υγειονομικών πρωτοκόλλων και των περιοριστικών μέτρων στην κοινωνία θα παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πιστεύω ότι ο πολιτισμός και οι τέχνες γενικότερα θα μπορούσαν να αποτελέσουν το αντίδοτο των επιπτώσεων της πανδημίας στην κοινωνία μας για έναν καλύτερο κόσμο.

Οι τέχνες διαχρονικά αποτελούσαν για την ανθρωπότητα τη συναισθηματική και πνευματική στήριξη σε περιόδους κρίσεων και δυσκολιών, για αυτό και χρειαζόμαστε την τέχνη τώρα περισσότερο από ποτέ. Οι καλλιτέχνες λειτουργούν επηρεασμένοι από το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζουν και εργάζονται, αλλά και το έργο τέχνης έχει τη δυναμική να επηρεάσει την κοινωνία προτείνοντας νέους τρόπους σκέψης και καλλιεργώντας αξίες. Οι αισθητικές, γνωστικές και ηθικές αξίες που υπάρχουν στις τέχνες προκαλούν αισθητική εμπειρία με ευεργετικές επιπτώσεις για το άτομο και το κοινωνικό σύνολο: η ομορφιά, ως αμιγώς αισθητική αξία, συμβάλλει στην επίτευξη εσωτερικής ηρεμίας και ισορροπίας, ενώ η αισθητική γνώση διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και ανανεώνει τους τρόπους που βλέπουμε την πραγματικότητα.

Παράλληλα, οι τέχνες αποτελούν πνευματικό φαινόμενο που διαμορφώνεται μέσα στο πλαίσιο κοινωνικών ομάδων ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας ιδεών, σκέψεων και αξιών. Οι τέχνες, ως διαδικασία και αποτέλεσμα της ανάγκης για έκφραση, έχει πανανθρώπινο και διαχρονικό χαρακτήρα, καθώς υπάρχει σε όλες τις εποχές και σε όλες τις κοινωνίες, ανεξαρτήτως πολιτισμικού επιπέδου. Η σχέση των τεχνών και της κοινωνίας είναι ιδιαίτερα στενή σε όλες της τις μορφές, με την προϋπόθεση ότι ο δημιουργός, αφενός αφουγκράζεται το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και δημιουργεί, και αφετέρου οι αποδέκτες είναι πρόθυμοι και ικανοί να συγκινηθούν και να αντιληφθούν τα μηνύματα που εμπεριέχονται στην καλλιτεχνική δημιουργία. Οι τέχνες  λειτουργούν ως μέσο δημιουργίας αισθητικής εμπειρίας, αίσθησης ευχαρίστησης, αφύπνισης του ανθρώπου, καλλιεργούν επιθυμίες και προσδοκίες, έχουν τη δύναμη να εξασφαλίζουν καταφύγιο, ανάταση, λύτρωση, διέξοδο και θεραπεία. Χαρακτηριστικές είναι οι ευεργετικές και θετικές επιπτώσεις των κοντσέρτων κλασικής μουσικής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι αιχμάλωτοι επιβίωναν τραγουδώντας και ζωγραφίζοντας. Οι πολίτες έχουν ανάγκη την καλλιτεχνική έκφραση. Είναι το μαγικό φίλτρο της αισιοδοξίας. Και να μην ξεχνάμε ότι η τέχνη λειτουργεί κατ' εξοχήν λυτρωτικά και ψυχοθεραπευτικά, είτε για τον δημιουργό είτε για το κοινό. Η τέχνη είναι ένα πολύ δυνατό antivirus για την ψυχή κάθε ανθρώπου.

«Ο καλλιτέχνης υπάρχει, επειδή ο κόσμος δεν είναι Τέλειος. Κανείς δεν θα είχε την ανάγκη της τέχνης, αν στον κόσμο βασίλευαν η ομορφιά και η αρμονία» - Αντρέι Ταρκόφσκι.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα της επίδρασης των τεχνών στην κοινωνία είναι η Guernica του Picasso, που συγκλονίζει μέχρι και σήμερα προβάλλοντας τη βαναυσότητα και τον παραλογισμό του πολέμου. Στις 5 Φεβρουάριου του 2003, σε τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου του Αμερικανού πρέσβη στον OHE Τζον Νεγκρεπόντε για τον επικείμενο αεροπορικό βομβαρδισμό της Βαγδάτης, καλύφθηκε με ταπισερί πίνακας της Guernica του Picasso που υπήρχε πίσω από τον ομιλητή, καθώς προκαλούσε σύγχυση στους θεατές.

Οι τέχνες γενικά θα μπορούσαν και σήμερα να λειτουργήσουν ως καταπραϋντικό για τους ανθρώπους την περίοδο της πανδημίας, όπου μέσα στον περιορισμό και την απομόνωση που μας επιβάλλουν τα μέτρα, λειτουργούν ως ένα παράθυρο που ανοίγει και μας ταξιδεύει σε κόσμους φανταστικούς και ονειρικούς ενάντια στην κατάθλιψη και στα άλλα ψυχολογικά περισσότερο προβλήματα που μας δημιουργεί η πανδημία. Για αυτό ένα καλό βιβλίο, ή το να παρακολουθήσουμε μια θεατρική παράσταση, να επισκεφθούμε μία έκθεση ζωγραφικής, μία πινακοθήκη, να ακούσουμε μουσική, αποτελούν σίγουρα το καλύτερο φάρμακο στις επωάζουσες ψυχολογικές και πνευματικές ασθένειες που μας προκαλούν τα μέτρα για την καταπολέμηση  της πανδημίας.