Τα έργα διατήρησης μνημείων δεν πρέπει να έχουν σύνορα

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 19.11.2020

Της Juhi Mirza*

Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της Ινδίας για περιφερειακές συνεργασίες, κυρίως με χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας έχει θέσει σε εφαρμογή πολλαπλά προγράμματα συντήρησης και διατήρησης ιστορικών ναών και μνημείων, φέρνοντας στο προσκήνιο την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής.

Η Νότια Ασία, ανέκαθεν θεωρείτο η «γη της επαγγελίας» για τον πολιτισμό της Ινδίας, αφού τα ίχνη στα αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία που συχνά ανακαλύπτονται στις χώρες της περιοχής, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την κουλτούρα της Ινδίας. Στηριζόμενη σε αυτή την ιστορική υποχρέωση, η Ινδία έχει αναμφίβολα συνεισφέρει σημαντικά στη συντήρηση και διατήρηση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς που μοιράζεται με τις χώρες της περιοχής.

Η διαχρονική ενασχόληση με τα αρχαία, αλλά και εξερεύνηση του πολιτιστικού πλούτου τόσο της Ινδίας, όσο και της γειτνιάζουσας περιοχής, οδήγησε σε εκπληκτικές ανακαλύψεις. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πρόσφατα η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας, ανακάλυψε το συγκρότημα των ναών Chan στο Βιετνάμ, ένα μοναδικό μονολιθικό ψαμμίτη που απεικονίζει τον Θεό Σίβα, από τους κυριότερους θεούς της Ινδουιστικής θρησκείας. Το αρχαιολογικό έργο που επιτελείται στο συγκεκριμένο σημείο το οποίο αποτελεί και μέρος των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας UNESCO, εμπίπτει στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ Ινδίας και Βιετνάμ για θέματα κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς και υποστηρίζεται από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας. Η διαχρονική συμβολή της Ινδίας στην αποκατάσταση και συντήρηση μνημείων τέτοιας μεγάλης πολιτιστικής αξίας, αναμφίβολα επιβεβαιώνει και τις δυνατές πολιτιστικές σχέσεις της χώρας με την ευρύτερη περιοχή, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα.

Βγαίνοντας εκτός εθνικών ορίων και με γνώμονα την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομίας, η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας, διεκπεραιώνει ένα τεράστιο έργο που αναμφίβολα τοποθετεί τη χώρα στην «πρώτη γραμμή» όσον αφορά στην αποκατάσταση και συντήρηση μνημείων σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία. Μνημεία όπως το My Son στο Βιετνάμ και τους ναούς Άνγκορ Βατ στην Καμπότζη είναι τρανταχτά παραδείγματα αυτής της προσπάθειας. Αυτές οι πρωτοβουλίες αποδίδονται σε μια ευρύτερη προσπάθεια της Ινδίας για προώθηση μιας υγιούς και αμοιβαίας επικοινωνιακής προσέγγισης με άλλες χώρες, που μακροπρόθεσμα βοηθά, φέρνοντας στο φως πολλές άλλες διασκορπισμένες πτυχές της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ινδίας.

Πιο κάτω, μερικά από τα έργα που διεκπεραίωσε η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας μέσα από χρηματοδοτήσεις του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας:

Άνγκορ Βατ, Καμπότζη

Γνωστή επίσης και ως «Funan» στα αρχαία κείμενα της Ινδίας, το Άνγκορ Βατ, είναι μια πόλη που διέπρεψε ιδιαίτερα υπό την ηγεσία του βασιλέα Τζαγιαβαρμαν Β΄. Ο περίφημος αρχαιολογικός χώρος του Άνγκορ Βατ χτίστηκε τον 12ο αιώνα από τον βασιλιά Σοθριβαραμάνα Β' και αποτελείται από μια σειρά με υπέροχους ναούς αφιερωμένους στις Ινδουιστικές Θεότητες Σίβα, Βίσνο και Μπράχμα. Το 1980, το Υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της κυβέρνησης της Καμπότζης για συντήρηση του μνημείου, και έτσι μαζί κατάφεραν να σώσουν αυτό το ιστορικό μέρος του Άνγκορ Βατ΄, το οποίο αποτελούσε και το βασίλειο των Χμερ για πολλούς αιώνες. Η ομάδα αρχαιολογικής υπηρεσίας της Ινδίας εργάστηκε αδιάκοπα για επτά συνεχόμενα χρόνια στο συγκρότημα του Άνγκορ Βατ, αποκαθιστώντας το βόρειο ανάχωμα της τάφρου, μια πύλη, τη μεγάλη Πινακοθήκη Samudra Manthana, τη βόρεια βιβλιοθήκη και τον κεντρικό πύργο του ναού. Τα εκπληκτικά ανάγλυφα των ναών, τα διακοσμημένα πάνελ της τοπικής λαογραφίας και η αξιόλογη εικονογραφία στο μνημείο έχουν αποκατασταθεί στην αρχική τους μεγαλειώδη μορφή.

Ναός Ta Prohm, Καμπότζη

Η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας προχώρησε επίσης και στην αποκατάσταση του ναού Ta Prohm, κομμάτι των ευρημάτων στο Άνγκορ Βατ που φιλοξενεί μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας UNESCO. Ο ναός του Ta Prohm χτίστηκε από τον βασιλιά Suryavaramana VII για να γιορτάζει τη μνήμη της αγαπημένης του μητέρας και αποτελούσε το επίκεντρο των διδασκαλιών του βουδισμού Μαχαγιάνα, αφού λειτουργούσε ως μοναστήρι και πανεπιστήμιο. Ξεχασμένο στον χρόνο, την εγκατάλειψη και την αγριότητα της φύσης, το ιστορικό αυτό μνημείο κινδύνευε με κατάρρευση, αφού η εκτεταμένη ανάπτυξη δέντρων και άγριας βλάστησης απειλούσε τη δομή του. Στις εργασίες αναστύλωσης, η αρχαιολογική ομάδα αφαίρεσε μεγάλο αριθμό ογκόλιθων και αναχωμάτων, ούτως ώστε να σχηματιστεί ξανά η είσοδος. Το επίπονο έργο διατήρησης του ναού διεκπεραιώθηκε εν μέρει υπό την εμπειρογνωμοσύνη της αρχαιολογικής υπηρεσίας της Ινδίας και κάτω από την άδεια της Διεθνούς Επιτροπής Συντονισμού, Προστασίας και διαχείρισης του Άνγκορ Βατ. Τα αρχαία τείχη που κοσμούν τα φανταστικά μοτίβα των Μαχαγιάνα, βρίσκονται σε διαδικασία αποκατάστασης στην αρχική τους, ένδοξη μορφή.

Ο ναός Ananda της Μιανμάρ

Ο ναός Ananda του Μυανμάρ, θεωρείται ένας από τους ομορφότερους ναούς που επίσης εκπροσωπεί τις διδασκαλίες «Θεραβάντα» του Βουδισμού. Χτισμένος από τον βασιλιά Kyansittha της Δυναστείας Pagan, αυτός ο κομψός ναός που ακολουθεί το χαρακτηριστικό στυλ παγόδας είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα της Ιαπωνικής αρχιτεκτονικής Mon και φιλοξενεί τέσσερις κολοσσιαίες μορφές του Βούδα που απεικονίζουν τις πρώτες του σκηνές στη ζωή, και άλλες αινιγματικές ιστορίες. Δυστυχώς, η περιοχή καταστράφηκε από έντονη σεισμική δραστηριότητα και ο ναός απαιτεί συχνή δομική και χημική φροντίδα. Η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας, το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας, αλλά και οι τοπικές αρχές της Μπαγκάν ανέλαβαν τις εργασίες αποκατάστασης του ναού.

Ναός Vat Phou, Λάος

Η Ινδία και η Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος μοιράζονται μια ισχυρή πολιτιστική σχέση και αυτό ενισχύεται μέσω του κοινού έργου αποκατάστασης του επιβλητικού ναού Vat Phou, που χρονολογείται από τον 11ο και 13ο αιώνα. Ο ναός που είναι αφιερωμένος στον Θεό Σίβα, αποτελεί ένα σημαντικό ιστορικό κομμάτι της αυτοκρατορίας Χμέρ. Στη μετέπειτα πορεία, αυτό το φανταστικό μνημείο μετατράπηκε σε κέντρο Βουδισμού. Αυτή τη στιγμή αρχαιολογική ομάδα επικεντρώνεται σε εργασίες αποστράγγισης, αποκατάστασης, καθώς και καταγραφής των επόμενων βημάτων που πρέπει να γίνουν για την πλήρη αποκατάσταση του ναού.

Απευθυνόμενος πρόσφατα προς τον Πρωθυπουργό του Λάος, ο Πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, εξέφρασε την ικανοποίηση του για τη συνδρομή της χώρας του προς την αποκατάσταση του Vat Phou, τονίζοντας παράλληλα το γεγονός ότι μεταξύ των δύο χωρών υπάρχουν ισχυροί πολιτιστικοί δεσμοί από το βάθος των αιώνων.

Ναός My Son Βιετνάμ

Ένας από τους σημαντικότερους ναούς αφιερωμένος σε μία από τις διάφορες μορφές του Λόρδου Σίβα, το My Son είναι ένα εκπληκτικό μνημείο που φιλοξενεί διάφορες ιερές αίθουσες που κατασκευάστηκαν από τους βασιλιάδες της Δυναστείας Champa, κάπου μεταξύ του 4ου και του 14ου αιώνα. Η αρχαιολογική υπηρεσία της Ινδίας, συνέβαλε με επιτυχία στο έργο συντήρησης και αποκατάστασης του ναού, μετά από μνημόνιο συμφωνίας που υπογράφτηκε μεταξύ των δύο χωρών.

Νεπάλ, Ινδονησία και Σρι Λάνκα

Η χώρα συμμετείχε ενεργά στη διατήρηση του ναού Pashupatinath στο Νεπάλ, του ναού Borobudur στην Ινδονησία και τού ναού Thirukuteeshwara στη Σρι Λάνκα. Κάτω από την εποπτική τεχνογνωσία των αρμόδιων αρχών, αυτοί οι ναοί συντηρούνται ακόμη και σήμερα με τεράστια φροντίδα με στόχο να φτάσουν την παλιά τους δόξα.

Καθώς οι ειδικοί συνεχίζουν να αποκαθιστούν αυτά τα αρχαία κτίσματα, συμβάλουν παράλληλα στην αποτελεσματική σύναψη των διμερών σχέσεων μεταξύ της Ινδίας και άλλων χωρών.

Μέσα από τα αρχαιολογικά έργα συνεργασίας, φανερώνονται οι ποικιλόμορφες σχέσεις μεταξύ πολιτισμών, κάτι που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του οράματος της Ινδίας για την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης και ευημερίας.

Άλλα έργα αποκατάστασης μέσα από τα χρόνια:

Μπαχρέιν

Μια ομάδα Ινδών αρχαιολόγων ανακάλυψε το 1983 αρχαίους τάφους, με τις ανασκαφές να φανερώνουν 70 τάφους, έξι ανάγλυφες σφραγίδες και μια κυκλική σφραγίδα φτιαγμένη από στεατίτη.

Αγκόλα

Μια ομάδα αρχαιολόγων αποκατέστησε και αναδιοργάνωσε το μουσείο των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας που βρίσκεται μέσα στο φρούριο του Σάο Μιγκέλ, στη Λουάντα, το οποίο είναι χρονολογημένο από τον 17ο αιώνα.

Νεπάλ

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι ομάδες της Αρχαιολογικού Παρατηρητηρίου της Ινδίας έσκαψε βουδιστικούς αρχαιολογικούς χώρους στο Σιντάρθαναγκαρ, το Καπιλβάστου, το Τυλαουράκοτ και το Λούμπιν όπου την ίδια δεκαετία, μια άλλη ομάδα διενήργησε μια εικονογραφική έρευνα για να ανακαλύψει σπάνιες εικόνες της Ινδουιστικής Θρησκείας.

Αφγανιστάν

Αρχαιολογικές ομάδες της Ινδίας συντήρησαν και αποκατέστησαν έργα του 6ου αιώνα και τζαμί του 15ου αιώνα στο Balkh.

Μαλδίβες

Αρχαιολογικές ανασκαφές τοποθεσιών σε Ατόλες Kuramathi, Todd και Nilandhe που αποκάλυψαν βουδιστικά χαρακτηριστικά.

Μπουτάν

Συντήρηση των τοιχογραφιών των Do de Dark, Nekhang-Lhakhang και Mithra Gpe-Lhakhang του Trongsa Dzong στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στο πολύτιμο Μπουτάν.

Αίγυπτος

Ανασκαφές και εξερευνήσεις στην πόλη Νούμπια, αρχές της δεκαετίας του 60, για να σωθούν αρχαία αντικείμενα που σχετίζονται με Afyeh και το Tumus ανακαλύπτοντας στην πορεία της διαδικασίας, εργαλεία Μέσης και Ύστερης εποχής του Λίθου.

*Η Juhi Mirza έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα αρχαιολογίας και έχει ένα έμφυτο πάθος για τις αρχαιότητες. Με βάση το Λάκναου, η συντάκτης έχει ένα βαθύ ενδιαφέρον για πολιτισμούς και παραδόσεις της Ινδίας και του κόσμου. Έχει ταξιδέψει εκτενώς για να τεκμηριώσει αρχαία ερείπια και πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο.