Τομ Έκερσλι: Ο άνθρωπος που άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τις αφίσες

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 17.8.2021

Κανένα όνομα δεν έχει συνδεθεί περισσότερο με τις αφόσες από αυτό του Τoμ Έκερσλι και της πρωτοποριακής δουλειάς του, που με την απλότητα και τη δύναμη του μηνύματος άλλαξε για πάντα την εικόνα της γραφιστικής στη Μεγάλη Βρετανία και το παράδειγμά του ακολούθησαν πολλές γενιές γραφιστών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Γεννημένος το 1914 στο Lancashire μεγάλωσε με γονείς που ήταν σπουδαίοι αναγνώστες. Το σπίτι τους ήταν γεμάτο από βιβλία για όλα τα θέματα και ο Τομ πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας διαβάζοντας και σχεδιάζοντας. Μετά από πρόταση της μητέρας του, ξεκίνησε σπουδές στο Salford Art School σε ηλικία 16 ετών και σύντομα έγινε ο καλύτερος σπουδαστής.

Ο Έκερσλι εμπνεύστηκε σε μεγάλο βαθμό από το έργο εμπορικών καλλιτεχνών όπως οι A.M. Cassandre και Edward McKnight Kauffer. Έχοντας δει τη δουλειά τους σε μια έκθεση αβανγκάρντ αφισών, έστρεψε την προσοχή του στη γραφιστική και άρχισε να διαμορφώνει τη στιλιστική του στάση. Ήταν εκείνη τη στιγμή που ο Έκερσλι γνώρισε τον Έρικ Λόμπερς, έναν συμμαθητή που μοιράστηκε το πάθος του για την προοδευτική αφίσα. Το 1934 μετακόμισε στο Λονδίνο με ρητό σκοπό να γίνει ανεξάρτητος σχεδιαστής αφισών σε μια εποχή που οι αφίσες –πριν από την έκρηξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης– ήταν το μόνο μέσο που μπορούσε να μεταφέρει ένα μήνυμα στο κοινό. Για τον Έκερσλι oι αφίσες έπρεπε να μείνουν αξέχαστες ακόμα και σε έναν βιαστικό διαβάτη που τις κοιτάζει μόνο μια φορά.

Ο Έκερσλι ανέπτυξε ένα στυλ που εστίασε στις γεωμετρικές φόρμες, στα επίπεδα γραφικά σχέδια που δίνουν έμφαση στο σχήμα και όχι στο βάθος της προοπτικής και σε μια ισχυρή χρήση της αντίθεσης με διάφορα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της μεταβολής του μεγέθους των στοιχείων ή της χρήσης αόριστων γραμμών και σκιάσεων με κλίσεις. Το στυλ αυτό έμοιαζε πολύ με την προσέγγιση των μοντερνιστών γραφιστών στη Γαλλία και τη Γερμανία την ίδια περίοδο. Το τολμηρό, απλό στυλ του ήταν κατάλληλο για αφίσες ασφαλείας, απόλυτα κατανοητό, ενώ παρήγαγε τις αφίσες για τη Βασιλική Εταιρεία Πρόληψης Ατυχημάτων καθ 'όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Τα έντονα και φωτεινά χρώματα που χρησιμοποιούσε μετέφεραν το μήνυμα με απλό και αποτελεσματικό τρόπο και πολύ σύντομα ο τρόπος δουλειάς του έγινε άμεσα αναγνωρίσιμος. Η πρώτη του αφίσα ήταν μια διαφήμιση του ζωολογικού κήπου του Λονδίνου στο μετρό. Όταν άρχισε να έχει περισσότερους πελάτες όλοι μοιράστηκαν τον ενθουσιασμό του για την πρωτοτυπία των σχεδίων του.

Tom Eckersley: Greetings. Αφίσα για τον εορτασμό της Πρωτοχρονιάς, 1983. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Tom Eckersley: Αφίσα για το ετήσιο δείπνο του London College of Printing, 1978. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Ο Έκερσλι περιέγραψε εκείνη την περίοδο στον σχεδιασμό ως «την εποχή που ορισμένοι καλλιτέχνες, υποστηριζόμενοι από φωτισμένους πελάτες, είδαν ευκαιρίες να χρησιμοποιήσουν την τέχνη και το όραμά τους για την επίλυση προβλημάτων επικοινωνίας. Άρχισαν να συνειδητοποιούν τις πολλές συναρπαστικές οπτικές δυνατότητες που θα μπορούσαν να προκύψουν από τα μεγάλα καλλιτεχνικά κινήματα που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη μεταξύ των πολέμων».

Μέχρι το 1939 η εταιρεία Έκερσλι Λόμπερς είχε μεγάλους πελάτες αλλά ο πόλεμος διέλυσε τη συνεργασία τους. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Έκερσλι εργάστηκε ως χαρτογράφος. Δημιούργησε μια σειρά από εντυπωσιακές αφίσες «πολεμικής προσπάθειας» για το υπουργείο Πληροφοριών και Εθνικής Υπηρεσίας, ενώ μετά τον πόλεμο επέστρεψε στη διδασκαλία και συνέχισε τον ελεύθερο εμπορικό σχεδιασμό. Η συνεισφορά του στο βρετανικό σχέδιο αφισών αναγνωρίστηκε επίσημα το 1948, με το βραβείο O.B.E. Το 1957 έγινε επικεφαλής της γραφιστικής στο London College of Printing, όπου πέρασε 20 χρόνια εμπνέοντας νέες γενιές προοδευτικών σχεδιαστών.

Tom Eckersley: Looking Back. Αφίσα για την έκθεση αποφοίτων του London College of Printing. 1974. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Tom Eckersley: Αφίσα δανειστικής βιβλιοθήκης. London College of Printing, 1975. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London/Archives & Special Collections Centre / ILEA

Tom Eckersley: 100 χρόνια εκτύπωσης. Αφίσα που προωθούσε μια ιστορική διάλεξη στο London College of Printing, περ. 1985. Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Tom Eckersley: Long Hair is Dangerous. Αφίσα για την υγεία και την ασφάλεια που δημιούργησε για το London College of Printing, 1976. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Tom Eckersley: Victoria Line, London Transport, 1969. © Courtesy Eckersley Archive, LCC.

Τα σχέδια αφίσας του είχαν πάντα εντυπωσιακό και άμεσο αντίκτυπο. Η τολμηρή απλότητα και η άψογη σαφήνεια του σκοπού τους ήταν το κλειδί για την παρατεταμένη διεθνή τους επιτυχία. Ο Έκερσλι ενώ έδειξε μεγάλη ποικιλία τεχνικής και ανάπτυξης το έκανε χωρίς να χάσει την ατομικότητά του.

«Η καλή αφίσα, αυτή που κάνει τη δουλειά της με επιτυχία, είναι πάνω από τη μόδα. Μια πολύ ωραία δουλειά δεν χρονολογείται ποτέ: μόνο οι αφίσες εξαρτώνται αποκλειστικά από τις ιδιαίτερες τεχνικές της εποχής τους» έχει πει.

Το εφευρετικό και δημιουργικό μυαλό του είχε σαν κλειδί της επιτυχίας τους επιβάτες του μετρό, που μέσα στο θόρυβο και το άγχος έπρεπε να προσελκυσθούν από ένα μήνυμα σαφές και με αισθητικά ελκυστικό τρόπο. Η δημιουργία της ισχυρής οπτικής ταυτότητας των αφισών του εστιάζει πάντα σε μια δυναμική λεπτομέρεια.

Ωστόσο το έργο του έμεινε αρκετά συνεπές αν και με την πάροδο του χρόνου τα δυναμικά σχήματα της πρώιμης δουλειάς του μετακινήθηκαν προς τη σκίαση για να δώσουν όγκο σε επίπεδα μπλοκ χρώματος και συνεπώς το σχήμα να γίνει ακόμη πιο απλό και πιο άμεσο. Ακόμα και σήμερα οι αφίσες του είναι διασκεδαστικές, εύληπτες και απλές, δείχνοντας τη δυνατότητα και την επιρροή που μπορεί να έχει μια εφαρμοσμένη τέχνη.

Tom Eckersley: Graphic Design Works. Αφίσα της Inner London Education Authority, για μια εικαστική έκθεση στη γκαλερί Whitechapel του Λονδίνου, 1975. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre / ILEA

Tom Eckersley: Equus - Οπτικές ερμηνείες. Αφίσα που προωθεί μια έκθεση φοιτητικών έργων στο Εθνικό Θέατρο, ερμηνεύοντας το έργο Equus, 1981. Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre

Tom Eckersley: Αφίσα για το ετήσιο δείπνο του London College of Printing, 1977. © Estate of Tom Eckersley / University of the Arts London / Archives & Special Collections Centre