«Είναι σαν να ξυπνάμε από όνειρο σε μια από τις «Χίλιες και Μια Νύχτες» όταν , μετά από μια σειρά λοφίσκων, τόσο ευχάριστων στο βλέμμα, ξεπροβάλλει μπροστά μας η Λευκωσία με τα λυγερόκορμα φοινικόδεντρά της και τους μιναρέδες. Τοποθετημένη σε μια έρημη πεδιάδα με φόντο μια γραφική οροσειρά, μοιάζει με μπουκέτο από πορτοκαλεώνες και φοινικόδεντρα σ’ ένα άγονο τοπίο, μια όαση περιτριγυρισμένη από τείχη, δημιούργημα ανθρώπινων χεριών»

Το Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας παρουσίαζει την έκδοση «Λουίς Σαλβατόρ, Λευκωσία, η πρωτεύουσα της Κύπρου». Πρόκειται για το γνωστό βιβλίο του Louis Salvator με τίτλο Levkosia, die Hauptstadt von Cypern, το οποίο κυκλοφορεί για πρώτη φορά μεταφρασμένο στα ελληνικά από τη Φώφη Μυριανθούση-Νεοφύτου.

Την έκδοση θα παρουσιάσει η Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, διευθύντρια του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης, την Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 19:00 στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας, όπου οι παρευρισκόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά και την πρωτότυπη γερμανική έκδοση του αρχιδούκα της Αυστρίας, Louis Salvator, η οποία περιλαμβάνεται στις συλλογές του μουσείου.*

Το βιβλίο «Λευκωσία, η πρωτεύουσα της Κύπρου» βασίζεται στην αγγλική επανέκδοση του 1983 από τον εκδοτικό οίκο Trigraph του Λονδίνου, από σωζόμενο αντίτυπο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης. Στις σελίδες της έκδοσης η Λευκωσία παρουσιάζεται πέντε χρόνια πριν από την αγγλική κατοχή, με τη ρομαντική ματιά του νεαρού αρχιδούκα Louis Salvator κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο το 1873. Τις εμπεριστατωμένες περιγραφές του για το φυσικό και δομημένο περιβάλλον της πόλης, την αρχιτεκτονική της, τις συνήθειες, τα έθιμα και την ενασχόληση των κατοίκων της ζωντανεύουν επιπρόσθετα με λεπτομέρεια και ευαισθησία τα σχέδια του Salvator για αυτήν τη σπουδαία, τότε, πόλη του παλιού Λεβάντε.

Όπως αναφέρει η επιμελήτρια και μεταφράστρια της έκδοσης Φώφη Μυριανθούση-Νεοφύτου: «Επιδίωξή μας σε αυτήν την καινούργια παρουσίαση του βιβλίου Levkosia ήταν να διατηρήσουμε, κατά το δυνατόν, το πνεύμα και το δροσερό νεανικό βλέμμα του συγγραφέα με ενδεχόμενες, μερικές ίσως ασάφειές του, με τις απαραίτητες όμως υποσημειώσεις για διευκρίνιση».

Πρόκειται για μία ενδιαφέρουσα έκδοση για την ιστορία της πόλης, για έναν νοσταλγικό περίπατο στην καρδιά της Λευκωσίας, η οποία αναμένεται να έχει μεγάλη απήχηση τόσο σε ερευνητές που ασχολούνται με την ιστορία της πρωτεύουσας, όσο και σε λάτρεις του βιβλίου γενικότερα. Επιπλέον, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για όσους μελετούν την Κύπρο υπό το πρίσμα του Οριενταλισμού.

Απόσπασμα από το βιβλίο

Κεφάλαιο VII: Πληθυσμός - Συνήθειες - Ψυχαγωγία - Αρχές

«Ο πληθυσμός της Λευκωσίας είναι περίπου 20.000. Ο ακριβής αριθμός των κατοίκων δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί διότι οι γυναίκες δεν περιλαμβάνονται στην απογραφή. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι Τούρκοι, παρόλο που ο αριθμός και για τους Έλληνες είναι κάπου κοντά. Υπάρχουν επίσης μερικοί Αρμένιοι και περίπου 80 με 90 Ρωμαιοκαθολικοί. Εβραίοι δεν υπάρχουν καθόλου.

Οι Τούρκοι της Λευκωσίας έχουν συνήθως φρύδια σε περίεργα σχήματα που φυτρώνουν προς τα πάνω και φτάνουν μέχρι σχεδόν το μισό τους μέτωπο, στόμα πλατύ, μάτια μεγάλα, σκούρα καστανά με μεγάλες βλεφαρίδες και τα μάτια τους είναι κουρεμένα με τον συνηθισμένο οθωμανικό τρόπο. Οι περισσότεροι από αυτούς φορούν πράσινογαλανα πουκάμισα που τους ταιριάζουν πολύ και διακρίνονται από τα πλατιά λευκά τους παντελόνια και τα πολύχρωμα επιπλέον είδη ρουχισμού τους. Βγαίνοντας έξω στον δρόμο, οι γυναίκες φορούν κάτασπρα πανωφόρια και από κάτω πολύ συχνά πολυτελή μεταξωτά φορέματα. Οι Αρμένισσες ντύνονται με παρόμοιο τρόπο, οι δε άντρες 'αλά φράγκα' δηλαδή με τον ευρωπαϊκό τρόπο.

Οι χριστιανοί είναι μια εκλεπτυσμένη φυλή, όμως συχνά χάνουν από το παρουσιαστικό τους εξαιτίας της μεγάλης τους μύτης. Φορούν μακριά φουσκωτά παντελόνια, τα οποία συχνά στερεώνουν πίσω στη ζώνη για να μην πηγαινοέρχονται σε κάθε τους βήμα. Τον χειμώνα μόνο φοράνε κάλτσες και μπότες. Σχεδόν όλες οι γυναίκες φορούν φέσι ή κόκκινο σκούφο στο κεφάλι που δένεται στο μέτωπο με μια λωρίδα υφάσματος, το λεγόμενο 'σκούφωμα', με ένα μαντήλι από πάνω. Μερικές φορές φοράνε μόνο το μαντήλι. Όταν ασπρίσουν τα μαλλιά τους τα βάφουν κόκκινα με χέννα, αυτήν που χρησιμοποιούν και οι μουσουλμάνες για τα νύχια τους. Τοποθετούν τη βαφή το βράδυ και το πρωί τα μαλλιά είναι εντελώς κόκκινα. Οι χριστιανοί, αλλά περισσότερο οι μουσουλμάνοι, βάφουν τα βλέφαρα και τα φρύδια των παιδιών με μια μαύρη βαφή που ονομάζεται χόλλα μαύρη (holla mavri).

Η γλώσσα των Τούρκων της Κύπρου είναι αμιγής. Λένε πως είναι η καλύτερη μετά από εκείνη της Κωνσταντινούπολης. Αντίθετα, η κυπριακή ελληνική είναι πιο πολύ διάλεκτος και περιέχει πολλές ιταλικές λέξεις όπως πέτρα, πόρτα, τάβολα, μπουνάτσα κ.λπ. και επίσης αρκετές οθωμανικές εκφράσεις. Η οθωμανική είναι αυτή που πιο γενικά χρησιμοποιείται στη Λευκωσία. Βρήκαμε πολύ λίγους άντρες που δεν μπορούσαν να μιλήσουν αυτή τη γλώσσα και πάρα πολλούς που μιλούσαν μόνο αυτή. Ακόμα και οι περισσότερες Ελληνίδες είναι απόλυτα εξοικειωμένες με την τουρκική. Μπορούμε να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο πως Έλληνες και Τούρκοι αντί να λένε όχι, συνηθίζουν να σηκώνουν το κεφάλι τους προς τα πάνω χωρίς να λένε λέξη, σε ένδειξη ένδειξη άρνησης».

***

«Οι νεαροί μουσουλμάνοι όταν γίνουν 18 χρονών πρέπει να καταταγούν στον στρατό. Παρέμειναν στο νησί, όμως από τον προηγούμενο χρόνο μεταφέρονται αλλού. Οι χριστιανοί πληρώνουν από τη μέρα που θα γεννηθούν 27 και μισό γρόσια περίπου (περίπου μια γκινέα) τον χρόνο και απαλλάσσονται από τον στρατό. Υπάρχουν επίσης χριστιανοί, οι οποίοι προσποιούνται ότι είναι μουσουλμάνοι και αποκαλούνται λινοβάμβακοι, που σημαίνει μισό λινό μισό βαμβάκι. Όταν φτάσουν στην ηλικία για να πάνε στρατό, θα ήθελαν να ξαναγίνουν πάλι χριστιανοί, όμως γνωρίζουν ότι ούτως ή άλλως η κυβέρνηση θα τους εντάξει λέγοντας ότι είναι παράνομο να απαρνηθούν τον μωαμεθανισμό. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν επιχειρούν καθόλου αυτή τη διαδικασία».

***

«Οι κάτοικοι φιλεύουν πάντα τους επισκέπτες τους με μαρμελάδα από πεπόνια, κεράσια, κυδώνια, βερίκοκα, χυμό από μόσφιλα ή πέταλα τριαντάφυλλου. Μαζί με αυτό το γλυκό, τατλί στα τουρκικά και γλυκόν στα ελληνικά οι υπηρέτες φέρνουν μικρά καλαθάκια καμωμένα από ασημένιο σύρμα με μικρά διακοσμημένα κουταλάκια. Αυτά τα καλαθάκια είναι χωρισμένα σε δύο θήκες, η μία για τα καθαρά κουταλάκια και η άλλη για εκείνα που έχουν χρησιμοποιηθεί. Μετά από αυτό έρχεται ο καφές που σύμφωνα με τις συνήθειες των Τούρκων κυρίως, είναι ένδειξη για την ώρα αναχώρησης. Αν ο επισκέπτης γίνεται κουραστικός για τον οικοδεσπότη ακολουθεί πολύ σύντομα ένας δεύτερος καφές, ενώ αν είναι ευπρόσδεκτος περιμένει αρκετά για τον καφέ του. Μετά τον καφέ προσφέρονται συνήθως τσιγάρα και ο υπηρέτης φέρνει μικρά μπρούτζινα πιατάκια για τη στάχτη».

***

«Η Λευκωσία είναι η έδρα του πασιά ή κυβερνήτη του νησιού, ο οποίος παίρνει μισθό 3.500 πιάστρες, (περίπου 35 λίρες τον μήνα). Υπάρχει επίσης ένας καϊμακκάμης και ένας Αρχιεπίσκοπος ο οποίος ντύνεται στα μοβ, υπογράφει με κόκκινο μελάνι και καλείται μακαριότατος, ο αγιότατος. Είναι ο αρχηγός της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Κύπρου. Επίσης εδώ κατοικεί ο πρόεδρος του μοναστηριού του Κύκκου, που είναι το πλουσιότερο μοναστήρι του νησιού. Ο πρόεδρος είναι τελείως ανεξάρτητος από τον Αρχιεπίσκοπο. Εδώ βρίσκεται επίσης ο Αρμένιος αρχιμανδρίτης. Μόνο η Ελλάδα, η Αυστρία και η Γαλλία έχουν προξενείο στο νησί».

INFO

Η έκδοση θα διατίθεται προς πώληση και κατά τη διάρκεια της βιβλιοπαρουσίασης στο κατάστημα του Λεβέντειου Δημοτικού Μουσείου Λευκωσίας. Το βιβλίο κυκλοφορεί με μαλακό εξώφυλλο στην τιμή των €15.00 και με σκληρό εξώφυλλο στην τιμή των €20.00. Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας, Ιπποκράτους 15-17, Λαϊκή Γειτονιά, 1011 Λευκωσία. Κρατήσεις απαραίτητες: Τηλ: +35722661475 (εσωτ.: 100). Email: ~info@leventismuseum.org.cy

* Συλλογή: Κωστάκης Αιμιλιανίδης† / ΛΔΜΛ: C/2009/0,294