Γράφει ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης

Την τυχαία συνάντηση δυο μοναχικών ανθρώπων, που θα οδηγήσει στον πρώτο τους έρωτα αφηγείται ο Φινλανδός σκηνοθέτης Άκι Καουρισμάκι στη δοσμένη με αγάπη, χιούμορ και ωραίο στιλ, δραματική κωμωδία του, «Πεσμένα φύλλα», που προβλήθηκε στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού 76ου φεστιβάλ των Καννών.

Ο άντρας (Μάρτι Σουαοσάλο) και η γυναίκα (Άλμα Πόιστι), που δεν έχουν γνωρίσει ποτέ τους τον έρωτα, ζουν μοναχικές, άχαρες ζωές: εκείνος πίνοντας τόσο στην καθημερινή, κουραστική, άχαρη δουλειά του και τα βράδια, μ’ ένα φίλο συνάδελφο, κι εκείνη προσπαθώντας να τα βγάλει πέρα με τη δίκη της, κακοπληρωμένη δουλειά της σε σούπερ-μάρκετ, δουλειά που χάνει όταν την ανακαλύπτουν να έχει κλέψει ένα ληγμένο φτηνό φαγητό («έπρεπε να το πετάξεις στα σκουπίδια» της λένε!). Οι δυο τους θα συναντηθούν ένα βράδυ στο Ελσίνκι και αποφασίζουν να ξανασυναντηθούν, με τη γυναίκα να του δίνει το τηλέφωνο της γραμμένο σ’ ένα κομμάτι χαρτί, που εκείνος τυχαία το χάνει όταν βγάζει από την τσέπη του τα τσιγάρα του. Για μέρες θα πηγαινοέρχονται, ο καθένας σε ξεχωριστές δυστυχώς ώρες, έξω από τον Κινηματογράφο όπου είχαν δει μαζί ένα φιλμ, χωρίς να καταφέρνουν να συναντηθούν. Όταν όμως κάποια στιγμή το καταφέρνουν άλλα ατυχήματα θα τους ξανά χωρίσουν…

Πρόκειται για μια απλή ιστορία έρωτα που ο Καουρισμάκι χρησιμοποιεί για να φτιάξει το μινιμαλιστικό αυτό φιλμ του (μινιμαλιστικό όπως και οι περισσότερες ταινίες του: «Η ζωή των μποέμ», «Το λιμάνι της Χάβρης», «Η άλλη όψη της ελπίδας», κ.ά.), φιλμ δοσμένο με ανθρωπιά και στοργή για τα πρόσωπά του, αλλά και αγάπη για τον κινηματογράφο. Αν το ατύχημα που τους κάνει να μην ξανασυντιώνται για ένα διάστημα θυμίζει τη ρομαντική ταινία «Μεγάλε μου έρωτα» του Λίο ΜακΚάρεϊ (με τον Κάρι Γκραντ να περιμένει τη «χαμένη» Ντέμπορα Κερ στο κτίριο του Έμπαϊαρ Στέιτ), η πρώτη τους έξοδος στο σινεμά κάνει μια αναφορά στη «Σύντομη συνάντηση» του Ντέιβιντ Λιν, με την αφίσα της ταινίας έξω από το «Ριτζ», τον κινηματογράφο τέχνης όπου βλέπουν μια ταινία τρόμου με ζόμπι (με τον Καουρισμάκι να κάνει χιουμοριστικό σχόλιο με δυο θεατές που βγαίνοντας, σχολιάζουν πως η ταινία τους θύμισε άλλες κλασικές ταινίες, ταινία του Μπρεσόν ο ένας και ταινία του Γκοντάρ ο άλλος.

Εκτός από τον κινηματογράφο (συχνά μέσα από τις αφίσες του που δεν χάνει την ευκαιρία να βάζει στο φόντο), για να τονίζει τη ρομαντική πλευρά της ιστορίας του, ο Κουρισμάμι επενδύει την ταινία με ωραία παλιά, ρομαντικά (ιταλικά, ισπανικά, λατινοαμερικανικά) τραγούδια. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να υποβάλλει και την πολιτικοκοινωνική κατάσταση της εποχής μας, τόσο από την επαγγελματική ζωή των δυο πρωταγωνιστών του (με τις καθόλου ευχάριστες συνθήκες εργασίας), όσο και με την παγκόσμια κατάσταση, με τον πόλεμο της Ουκρανίας να είναι το τακτικό θέμα που ακούμε κάθε φορά που η γυναίκα ανοίγει το ραδιόφωνό της.

Η εξαφάνιση της ανθρωπότητας σ’ ένα πλανήτη που δεν θα μπορεί πλέον να τη θρέψει είναι στο επίκεντρο του δραματικού θρίλερ «Club Zero» της αυστριακής σκηνοθέτριας Τζέσικα Χάουζνερ («Προσκύνημα στη Λούρδη», «Τρελή αγάπη», «Το λουλούδι της ευτυχίας»). Η ταινία εκτυλίσσεται σ’ ένα ειδικό ελίτ σχολείο, όπου μια νέα δασκάλα, η κυρία Νόβακ (μια πολύ καλή Μία Βασικόφσκα, γνωστή μας από το «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί» του Τζάρμους), αναλαμβάνει μια ομάδα πέντε μαθητών να τους εισάγει σε μια καινούργια, καινοτόμο διατροφή για να μπορέσουν να επιβιώσουν σε ένα πλανήτη που μας ταΐζει με ανθυγιεινή mink food και που μας οδηγεί σε εξαφάνιση.

Ήδη από τα πρώτα πλάνα, με τους πέντε μαθητές και μαθήτριες, ντυμένους με τα ειδικά σχολικά τους κίτρινα ρούχα, δημιουργείται η ατμόσφαιρα του αλλόκοτου, που θα επικρατήσει σε όλη την ταινία. Οι μαθητές αρχίζουν μαθαίνουν ένα νέο τρόπο για να τρώνε το φαγητό τους (με αργές κινήσεις και εισπνοές, με λιγότερη ποσότητα φαγητού και, σε μια ομαδική άσκηση, κραυγάζοντας με διάφορους τρόπους, «ούα,, ούα, ούα), πράγμα που αρχίζει να ανησυχεί τους γονείς τους.

Στόχος της κυρίας Νόβακ είναι να βοηθήσει τους μαθητές της να περάσουν τελικά στο Club Zero, όπως το ονομάζει, εκεί που ο άνθρωπος θα έχει ξεπεράσει την πείνα του και δεν θα χρειάζεται πια να τρώει, ιδιαίτερα όταν με τον υπερπληθυσμό θα έχουμε εξαφανίσει τα προϊόντα για την αναγκαία διατροφή μας!

Με χιούμορ (που συχνά γίνεται μαύρο), με ένα στιλ που, σε κάποιες σκηνές, μου θύμισε τις ταινίες του Κιούμπρικ αλλά και την ταινία φαντασίας «The Damned» του Τζόζεφ Λόουζι, η Χάουζνερ έφτιαξε μια ταινία τρόμου στην πραγματικότητα, ενός τρόμου ψυχολογικού, που είναι στιγμές που σου παγώνει το αίμα, φέρνοντάς σε, με ένα αργό, μεθοδικό τρόπο, αντιμέτωπο με ένα χωρίς διέξοδο, μαύρο μέλλον.

«Υπήρχε κάποτε ένας βασιλιάς οργισμένος και άρρωστος που κυβερνούσε ένα διεφθαρμένο βασίλειο», μας λέει μια φωνή στην αρχή της βρετανικής παραγωγής ταινίας, «Το παιχνίδι της βασίλισσας» (διαγωνιστικό τμήμα) του Βραζιλιάνου σκηνοθέτη Καρίμ Αϊνούζ («Η αόρατη ζωή της Ευρυδίκης Κουσμάο», «Ο ουρανός της Σεουλί»). Το βασίλειο βέβαια είναι της Αγγλίας και μεταφερόμαστε στο παλάτι των Τυδόρ, όταν κυβερνούσε ο Ερρίκος ο 8ος, γνωστός για τις έξι γυναίκες που παντρεύτηκε και που πέντε από αυτές ξεφορτώθηκε με απαγχονισμό και άλλους τρόπους. Έκτη σύζυγος είναι τώρα η Ελίζαμπεθ μια αποφασιστική, πανέξυπνη γυναίκα, που βοηθάει εκείνους που θέλουν μια μεταφρασμένη στα αγγλικά έκδοση της Βίβλου να αντικαταστήσει τη λατινική έκδοση που έχει επιβάλει η εκκλησία, για να περνάει το δικό της και όχι εκείνο που πραγματικά κηρύσσουν τα ευαγγέλια.

Με μια ιδιαίτερα προσεγμένη, εντυπωσιακή, και παρά την υπερβολική μουσική υπόκρουση, παραγωγή που ξεπερνά κι αυτές του BBC (στα κοστούμια, στα ντεκόρ, στη φωτογραφία και όλα τα τεχνικά και άλλα εφέ), ο Αϊνούζ έφτιαξε μια ταινία με μια βασίλισσα (με εξαίρετη πρέπει να τονίσω ερμηνεία από την Αλίσια Βικάντερ), γυναίκα που προσπαθεί με κάθε μέσο να αλλάξει τις απόψεις του συντηρητικού βασιλιά Ερρίκου (μια το ίδιο καλή ερμηνεία από τον Τζουντ Λο), αγωνίστρια, που αγωνίζεται ενάντια στους διάφορους εχθρούς (τον Αρχιεπίσκοπο και τους υποστηρικτές ενός άλλου διαδόχου), έτοιμη να θυσιαστεί για τις απόψεις της αλλά και τις αλλαγές που θέλει να κάνει στο βρετανικό στέμμα και τη βρετανική κοινωνία.