Ιστορία χωρίς όνομα

Το κρυφό πάθος της Πηνελόπης Δέλτα
Στέφανος Δάνδολος - Εκδόσεις Ψυχογιός.

Δεν το άφησα λεπτό από τα χέρια μου, πάρα μόνο όταν έφθασα στο τέλος... και μετά ένιωσα την πληρότητα όσο σε λίγα βιβλία μπορώ να νιώσω... και για πολλές μέρες με "βασάνιζε" γλυκά... Ταξίδεψα μαζί με τον συγγραφέα και τους πρωταγωνιστές του μέσα στον τόπο και στον χρόνο, μια μεταδοτικότητα που πολλοί λίγοι μπορούν να αποκομίσουν στο χαρτί και να καταφέρουν να την προσφέρουν στον αναγνώστη, και ο Δάνδολος τα κατάφερε, με εμφανή σεβασμό και εξαιρετική ικανότητα, να μεταφέρει αβίαστα το κλίμα μέσα από ιστορικά στοιχεία μιας άλλης Ελλάδας, αυτής του περασμένου αιώνα, που δεν "βαραίνουν" καθόλου την αφήγηση, ίσα-ίσα που την καταστούν συναρπαστική.

Είναι εκπληκτικό το πόση τραγωδία μπορούν να κρύβουν τόσο δοξασμένες ζωές... μετά από το βιβλίο του Ντινόπουλου "Άδειο Νυφικό", ο απόκρυφος έρωτας του Ελευθέριου Βενιζέλου με την Παρασκευούλα Βλουμ, ο Στέφανος Δάνδολος μέσα από το βιβλίο του, βασισμένο στα προσωπικά ημερολόγια της Δέλτα, γράφει για το μεγάλο της πάθος, τον Ίωνα Δραγούμη, και μια αγάπη που έμελλε να μείνει ανεκπλήρωτη, αλλά βαθιά και "ζωντανή" μέχρι τις τελευταίες στιγμές.

Στον επίμετρο, ο συγγραφέας σημειώνει: "Το βιβλίο αυτό είναι μυθιστόρημα και πρέπει να διαβαστεί σαν μυθιστόρημα, όχι σαν ιστορική βιογραφία. Είναι βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, αλλά έχει διανθιστεί από μυθιστορηματικές πινελιές όπως συμβαίνει σε κάθε ιστορία που γίνεται μυθιστόρημα".
Με κινηματογραφική γραφή και ένα πέρασμα μέσα στην ιστορία της Ελλάδας του 1900, ο συγγραφέας ξεκλειδώνει τα παλιά σεντούκια, κλεισμένα έναν ολόκληρο αιώνα, και ξεθάβει από μέσα ένα κρυφό πάθος και μας δίνει ένα συγκινητικό μυθιστόρημα για την απώλεια, πλημμυρισμένο από τον εύθραυστο ψυχισμό της Δέλτα και τη ματαίωση των ονείρων της, για τον έρωτα και τη μνήμη, για τις δεσμεύσεις της οικογένειας, για το σκοτάδι του πολέμου και τις πιο δραματικές στιγμές της Ελλάδας.
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ιστορικό μυθιστόρημα, κινείται σε δύο παράλληλους άξονες: το 1908 ο συγγραφέας δημιουργεί ένα ψυχογράφημα, μέσα από το οποίο αποτυπώνονται τα μεγάλα διλήμματα της Δέλτα, η απόφασή της να διακόψει τη σχέσης της με τον Ίωνα Δραγούμη, και το 1941, όπου ο συγγραφέας εστιάζει στις τελευταίες ώρες της Πηνελόπης Δέλτα, πριν αυτοκτονήσει, ενώ στην Αθήνα έχουν φθάσει οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής και υπογράφεται το πρωτόκολλο παράδοσης της Αθήνας... με την ηρωίδα να φέρνει σε πρώτο πλάνο όλη τη ζωή της με τον Ίωνα Δραγούμη. Τα ενδιάμεσα χρόνια καλύπτονται από αναφορές.

Ιούνιος του 1908. Η Πηνελόπη Δέλτα βρίσκεται σε ένα σανατόριο στα περίχωρα της Βιέννης. Είναι μια γυναίκα με κηλιδωμένη ζωή. Σε αυτό το άσυλο των ταλαιπωρημένων ψυχών, μακριά από τις κόρες της, την έστειλαν για να ξεχάσει τον Ίωνα Δραγούμη, τον γοητευτικό διπλωμάτη που αγάπησε παράφορα, τον άνθρωπο που έγινε η αιτία να κλυδωνιστεί ο γάμος της. Όμως η επίσκεψή του εκεί τα αλλάζει όλα. Με φόντο τις καταπράσινες ερημιές και τα μεσαιωνικά πλακόστρωτα της κεντρικής Ευρώπης, θα παλέψει για τη λύτρωση της καρδιάς της, ζώντας μαζί του τρεις μέρες που θα τη σημαδέψουν για πάντα.

Τριάντα τρία χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1941, οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Αθήνα, και εκείνη, καθηλωμένη στο σαλόνι του σπιτιού της στην Κηφισιά, επιχειρεί τον τελευταίο απολογισμό της ζωής της, έχοντας πάρει μια μοιραία απόφαση. Να ανταμώσει στον ουρανό τον άντρα που στερήθηκε κάποτε.

"Ναι, άσχημες νύχτες, εφιαλτικές νύχτες, υπήρξαν πολλές. Η νύχτα μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου. Η νύχτα μετά τον θάνατο του Βενιζέλου. Η νύχτα μετά τον θάνατο του αγαπημένου της - εκείνη η νύχτα της πιο ειρωνικής τραγωδίας που θα μπορούσε να βιώσει μια γυναίκα στη θέση της. Και άλλες νύχτες. Νύχτες που έφεραν εθνικούς διχασμούς, γενοκτονίες, πολέμους, αρρώστιες...".

Η "Ιστορία χωρίς όνομα" είναι ένας φόρος τιμή στη Δέλτα, τη μεγάλη συγγραφέα που σύνδεσε το όνομά της με μια περίοδο που η πατρίδα χρειαζόταν ήρωες για να υπάρξει... Ο Δάνδολος παραθέτει στο βιβλίο ημερολόγια, συνομιλίες, επιστολές του Ίωνα και άλλα αυθεντικά κείμενα, αλλά και αποσπάσματα από τα βιβλία τής Πηνελόπης Δέλτα, αυτά που μας μύησαν σε μακρινές εποχές στη λογοτεχνία. Αυτά τα αποσπάσματα μάς γυρίζουν πίσω, σε πολύ σημαντικά αναγνώσματα, που μας άνοιξαν δρόμους για να γνωρίσουμε τη λογοτεχνία του τόπου μας... Ποιος άραγε μαθητής στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου δεν έχει διαβάσει "Τα μυστικά του Βάλτου"!