Του Θοδωρή Παπαθεοδώρου
Εκδόσεις Ψυχογιός
Μετά την τετραλογία "Οι κόρες της Λησμονιάς", ένα λογοτεχνικό αριστούργημα για τη ζωή τριών γυναικών στον Εμφύλιο, από τις τελευταίες μέρες της Κατοχής ώς τη συμφωνία της Βάρκιζας, έναν ύμνο στο παράλογο του Εμφυλίου, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου με έπεισε να κάνω μια στροφή στα ιστορικά μυθιστορήματα και κυρίως σε αυτά που αναφέρονται στη μεταπολεμική Ελλάδα και τον Εμφύλιο και που δυστυχώς αυτό το κομμάτι της ιστορίας μού ήταν άγνωστο. Τα βιβλία του Παπαθεοδώρου "Οι ζωές του Φθινοπώρου" και "Οι ζωές του Ανέμου", μεταφέρουν μια γλυκόπικρη αναπαράσταση μιας ολόκληρης εποχής και το πορτρέτο μιας κυνηγημένης γενιάς. Ξαναζούμε το πολιτικό κλίμα της εποχής, τη διαμάχη μεταξύ ΕΡΕ και Ένωσης Κέντρου, τον απόηχο του Εμφυλίου -μια και το κομουνιστικό κόμμα ήταν ακόμα παράνομο- τις επεμβάσεις των ανακτόρων, τις διαμαρτυρίες και τις διαδηλώσεις, τη δράση του παρακράτους, την πολιτική αστάθεια με την εναλλαγή βραχύβιων κυβερνήσεων και τέλος την επιβολή της δικτατορίας το 1967, τη χρονιά των σκιών: Χούντα, κυνηγητά, φυλακίσεις, εξορίες.
Τα ιστορικά γεγονότα αποτελούν μόνο το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζουν και δρουν τα πρόσωπα του έργου, η συνάφεια των ανθρώπων στον χώρο θυμίζει πότε την "Αυλή των θαυμάτων" του Καμπανέλλη και πότε "Το δέκα" του Καραγάτση.
Το καινούργιο βιβλίο του Παπαθεοδώρου, "Γυναίκες της μικρής Πατρίδας", δεν με άφησε ασυγκίνητη. Ογκωδέστατο όπως και όλα τα προηγούμενα, 600 σελίδες, μου χάρισε άλλο ένα ταξίδι. Αυτή τη φορά στη χαραυγή του περασμένου αιώνα, με τον Μακεδονικό Αγώνα, έναν δύσκολο, σκοτεινό αγώνα που δεν αποσκοπούσε στην κατάληψη εδαφών αλλά στην κατάληψη ψυχών... Βασισμένο σε προσωπικές μαρτυρίες: υπερήλικες Μακεδόνες άνοιξαν τα σεντούκια της μνήμης και ανασκάλεψαν όσα τους μπόλιασαν οι μαρτυρίες των γονιών και των παππούδων τους για να φτάσει κοντά μας μόνο η αλήθεια... να μπλεχθεί περίτεχνα το κουβάρι της ιστορίας με τη μυθοπλασία, να ζήσουμε μέσα από τις σελίδες ένα κομμάτι Ιστορίας. Οι ήρωες του Παπαθεοδώρου πατάνε στέρεα πάνω στα ιστορικά γεγονότα:
"Έχοντας εδώ και οκτώ χρόνια ολοκληρώσει την Τετραλογία του Εμφύλιου, με έρευνα, μόχθο, ελπίζω και ευαισθησία, κι έχοντας αρκετά ξεφύγει από τα συγγραφικά δέσμια εκείνης της οδυνηρής περιόδου και από το συναισθηματικό δέσιμο με την Αριάδνη, τη Μέλπω και την Αγγέλα, τις μυθιστορηματικές ηρωίδες μου, θέλησα τώρα να καταπιαστώ με τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα, τότε που η αλύτρωτη, βόρεια πατρίδα μου βίωνε διπλή σκλαβιά. Με τον Μακεδονικό Αγώνα αποφάσισα να ξεκινήσω τούτο το μακρύ ταξίδι, έναν αγώνα ανορθόδοξο, ύπουλο και αμείλικτο. Έναν αγώνα, δυστυχώς, άγνωστο τους περισσότερους", εξομολογείται ο Παπαθεοδώρου και συνεχίζει: "Ξέρετε, κάθε συγγραφικό ταξίδι είναι συνήθως ένας πλους μοναχικός, μα για να πλεύσει εν τέλει το σκαρί χρειάζονται πάμπολλοι συνεργάτες στα κουπιά, άνθρωποι που δεν τσιγκουνεύτηκαν τον χρόνο τους και μοιράστηκαν απλόχερα μαζί μου τις γνώσεις, τα ταλέντα, τις εμπειρίες και τις μνήμες τους.
Αν κάτι έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια που αξιώθηκα να ζήσω, είναι πως η ελευθερία και η αγάπη είναι αξεχώριστες. Γέννες της ίδιας σποράς, καρποί των αδείλιαστων ψυχών. Δεν αρκεί να επιθυμείς, δεν αρκεί να περιμένεις. Πρέπει να τολμήσεις, ν' αγωνιστείς για όσα αξίζουν στη ζωή. Για να έχει νόημα. Για να μην ξοδευτεί άδικα. Εγώ ανήκω σε μια τέτοια γενιά. Στη γενιά που δεν φοβήθηκε τη θυσία..."
Γυναίκες της μικρής πατρίδας... Μακεδόνισσες. Ελληνίδες. Στη χαραυγή του εικοστού αιώνα, άγριος κι αδυσώπητος ξεσπάει ο αγώνας στη σκλάβα Μακεδονία. Η γη ματώνει, ο ελληνισμός ψυχορραγεί. Τούρκοι, Βούλγαροι, κομιτάτα, τσέτες, πυρπολήσεις, εκτελέσεις, αμέτρητες θυσίες.
Διδασκάλισσες που άφησαν τα σχολεία και βγήκαν ολομόναχες στα χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας και όλης της Βόρειας Ελλάδας να διδάξουν τα ελληνικά γράμματα, το φρόνημα να το γεννήσουν και να το βλαστήσουν μέσα στις ψυχές των παιδιών, να σώσουν την ελληνική παράδοση και την Πίστη, το ίδιο το γένος, μερικές βασανίσθηκαν, υπέφεραν, κάποιες τις μαχαιρώσαν και κανένας δεν τις γνωρίζει...
Γυναίκες της μικρής πατρίδας... Σαν την Αρετή. Σαν τη Φωτεινή. Ζυμώθηκαν με τον κίνδυνο, πάλεψαν για το γένος, την πίστη, τη λευτεριά. Θέριεψαν οι ψυχές τους κι έκλαψαν συνάμα. Για τους φίλους που έπεσαν, τα μαρτύρια που άντεξαν, τα μυστικά που βάσταξαν. Για το λατρεμένο παιδί που έχασε τόσο άδικα η μία. Για τον άντρα που αγάπησε παράφορα και σκότωσε με τα ίδια της τα χέρια η άλλη. Μπορεί να τις κυνήγησαν, μπορεί να τις βασάνισαν. Δεν τις δάμασαν όμως ποτέ. Αυτές. Τις γυναίκες της μικρής πατρίδας μας...
Ο συγγραφέας κεντά έναν καμβά περιστατικών, γεγονότων, ιστοριών, με ένα απαράμιλλο στυλ γραφής που συνδυάζει τη λυρικότητα και την αφήγηση, μας κρατά σε αγωνία για τη συνέχεια.
Συγκλονιστικές σελίδες, ανθρώπινες ιστορίες, λάθη, αδικίες, φρικαλεότητες, οι λέξεις περισσεύουν μπροστά στον πλούτο των πληροφοριών, των γεγονότων και των περιστατικών. Η συνέχεια στο δεύτερο βιβλίο της σειράς με τίτλο "Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας" που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο του 2018, και που το περιμένουμε για να συνεχίσουμε το ταξίδι!
