Συγγραφείς: Βασίλης Μαυρογεωργίου, Κώστας Γάκης

Σκηνοθεσία: Αλεξία Παπαλαζάρου
Σκηνικά - Κοστούμια: Θέλμα Κασουλίδου
Μουσική: Δημήτρης Ζαχαρίου
Κινησιολογία: Παναγιώτης Τοφή
Video art: Γιώργος Αλεξάνδρου
Ερμηνεύουν: Τερέζα Ευριπίδου, Θανάσης Ιωάννου, Σάββας Μενοίκου, Χριστίνα Χριστόφια
Παραγωγή: Θέατρο Αντίλογος

Πόλεμος στο Ιράκ, Βαγδάτη, άνοιξη 2003. Οι βομβαρδισμοί των αμερικανικών στρατευμάτων ρίχνουν τον τοίχο του εγκαταλελειμμένου ζωολογικού κήπου δίνοντας αναπάντεχα την ελευθερία στους έγκλειστους κατοίκους του. Μια αγέλη λιονταριών -τρεις λέαινες και ένα αρσενικό λιοντάρι- κυκλοφορεί αλαφιασμένη και πεινασμένη στους έρημους δρόμους της κατεδαφισμένης πόλης και απολαμβάνει για λίγες ώρες την πλάνη της ελευθερίας, χωρίς να ξέρει τι πραγματικά υπάρχει πίσω από τον μισογκρεμισμένο τοίχο. Σύντομα τα λιοντάρια πέφτουν νεκρά από αμερικανικά πυρά. "Επιτέθηκαν σε δικούς μας στρατιώτες, έπρεπε να τα σκοτώσουμε", δηλώνουν τα αμερικανικά στρατεύματα σε όλα τα διεθνή μέσα που μεταδίδουν την είδηση. Από αυτή την ιστορία εμπνέεται ο Brian K. Vaughan το βραβευμένο του graphic novel "Pride of Baghdad", ενώ αυτό με τη σειρά του οδηγεί τον Βασίλη Μαυρογεωργίου και τον Κώστα Γάκη να δημιουργήσουν, με το γνωστό, ιδιόρρυθμο, σουρεαλιστικό τους χιούμορ, αλλά και την προτίμησή τους σε ήρωες του ζωικού βασιλείου με ανθρώπινη σκέψη και λογική, το θεατρικό έργο "Λιοντάρια".

Πρωταγωνιστές λοιπόν στο έργο αυτό είναι τέσσερα λιοντάρια. Επίσης μια αντιλόπη, μια χελώνα και κάτι μαϊμούδες. Ο θεατής ακούει τα λιοντάρια να συζητούν για την καθημερινότητά τους, για την κλιμακούμενη ένταση του πολέμου η οποία γίνεται αντιληπτή από τις ασταμάτητες πτήσεις των μεγάλων πουλιών (αεροπλάνα) και τις πυγολαμπίδες που κατακλύζουν τον ουρανό (οβίδες). Τσακώνονται, ζευγαρώνουν, τρώνε, παίζουν. Η μητέρα λέαινα νοσταλγεί την άγρια, ενστικτώδη ζωή και τα ηλιοβασιλέματα στη σαβάνα και προσπαθεί να βρει τρόπο να αποδράσουν. Η επιθυμία της θα πραγματοποιηθεί σύντομα, όταν ο τοίχος θα γκρεμιστεί και τα λιοντάρια θα είναι πια ελεύθερα. Δεν ξέρουν όμως πώς να είναι ελεύθερα. Ανάμεσα σε σφαίρες, τανκς, φωτιές, πηχτό καπνό και σκόνη προσπαθούν να γευτούν για λίγο τη χαρά της ελευθερίας. Ανίδεα, ανυποψίαστα θύματα, που η δική τους λογική δεν χωράει τον παραλογισμό του πολέμου, οδεύουν για ένα ταξίδι προς τον θάνατο.

Μέσα από τη δομή και τη φόρμα ενός παραμυθιού, οι δύο συγγραφείς προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα αλληγορικό έργο για τον πόλεμο και την ελευθερία, με προφανείς πολιτικές και ηθικές προεκτάσεις. Ωστόσο, όσο καλογραμμένο και υποδόρια χιουμοριστικό κι αν είναι αρκετές στιγμές το έργο, έχω την αίσθηση ότι δεν κατορθώνει να ξεπεράσει την απλούστευση και την απλοϊκότητα των νοημάτων, τον επιτηδευμένο διδακτισμό και την υπερβολή στην αλληγορία και τον συμβολισμό, που παραπέμπει στην κτηνωδία του πολέμου και την ανηθικότητα του ανθρώπινου είδους. Σε μια εποχή που η θεατρική γραφή φτάνει στο απόγειό της μέσα από την αφαιρετικότητα, τους υπαινιγμούς και τις παύσεις, που αναγκάζει τον θεατή να "γράψει" συμπληρώνοντας τα κενά και τα νοήματα, το συμπαθέστατο αυτό έργο με άφησε με την αίσθηση του φλύαρου, του διδακτικού, του φορτωμένου. Όπως συμβαίνει συνήθως με τα έργα που κατατάσσονται στην κατηγορία του παιδικού θεάτρου. Το αίσθημα αυτό εντείνεται από το γεγονός ότι οι συγγραφείς επιλέγουν για πρωταγωνιστές τέσσερα λιοντάρια. Αυτή την επιλογή ακολουθεί και η σκηνοθέτιδα Αλεξία Παπαλαζάρου, η οποία με την πολύτιμη συνδρομή του Παναγιώτη Τοφή στην κίνηση, οδηγεί τους τέσσερις ηθοποιούς (Τερέζα Ευριπίδου, Θανάση Ιωάννου, Σάββα Μενοίκου, Χριστίνα Χριστόφια) σε επιδέξιες, λεπτομερείς και μελετημένες μεταμορφώσεις. Με τη βοήθεια του ρεαλιστικού μακιγιάζ, των πολύ εύστοχων -για τη σκηνοθετική οπτική- "έθνικ" κοστουμιών (Θέλμα Κασουλίδου) και μιας άλλοτε μετριασμένης και άλλοτε υπερβολικής παντομίμας, κατορθώνουν να εξισορροπήσουν τη σωματική κίνηση και συμπεριφορά του λιονταριού με την ομιλούσα ανθρώπινη σκέψη, νόηση και ψυχισμό, που μπορεί να αντιλαμβάνεται σύνθετες έννοιες, όπως η στέρηση της ελευθερίας. Άψογα συντονισμένοι μεταξύ τους και σε απόλυτο συγχρονισμό οι τέσσερις ηθοποιοί φαίνεται να δούλεψαν πολύ και σε πολλά επίπεδα τους ιδιαίτερους ρόλους τους, δημιουργώντας ένα σουρεαλιστικό αλλά και πειστικό υποκριτικό αποτέλεσμα. Με λιτά σκηνικά αντικείμενα και ευρηματική διαχείριση σκηνής και πλατείας, η Αλεξία Παπαλαζάρου μεταμορφώνει τη μικρή σκηνή του Flea Theatre σε πεδίο μάχης, μέσα από τις προβολές πραγματικών σκηνών πολέμου και τη χρήση εκκωφαντικών ηχητικών παρεμβολών. Αναμφισβήτητα οι προβολές συνέβαλαν στη δημιουργία μιας αληθοφανούς ατμόσφαιρας.

Ωστόσο δεν είμαι σίγουρη αν στο συγκεκριμένο έργο το ζητούμενο είναι όντως η αληθοφάνεια. Το ήδη "φορτωμένο" με συμβολισμούς κείμενο επιβαρύνεται με τραγούδια, μουσική, εικόνες, υπερβολική κινητικότητα, υπερβολικό φως, φωνές, παντομίμα, ήχους ζώων, αεροπλάνων, βομβαρδιστικών. Αυτή η σκηνική και κειμενική φλυαρία δεν βοήθησε τα βαθύτερα νοήματα και το υπαινικτικό, σκοτεινό χιούμορ να αναδυθούν, όπως θα έκανε ίσως μια πιο αφαιρετική προσέγγιση του έργου, λιγότερο ρεαλιστική, λιγότερο "ζωική" και εν τέλει, λιγότερο παιδική. Η αξιοπρεπής, από όλες τις απόψεις, παράσταση, παρέμεινε στο επίπεδο μιας διδακτικής ιστορίας, κάτι σαν τα παραμύθια του Αισώπου με απλές και ενίοτε, απλοϊκές σοφίες και διδάγματα, ενώ έχασε την ευκαιρία να μεταμορφωθεί σε ένα πιο "σκοτεινό" παραμύθι, όχι για παιδιά, αλλά για ενήλικες.