Μόνο φως στο θέατρο

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 1.2.2021

Γράφει η Αντωνία Χαραλάμπου, Ηθοποιός

Πιστεύω ότι είμαι μια γυναίκα δυνατή, που αντέχει στον πόνο, αντέχει στα δύσκολα βιώματα και έχει βήμα και πρόσωπο που θα έπρεπε να μπορεί να μιλά εύκολα για το ό,τιδήποτε. Και παρ' όλα αυτά έχω ήδη αργήσει. Και παρ' όλα αυτά φοβάμαι. Παρακολουθώ εδώ και μέρες το χάος που συμβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απ᾽όλες τις πλευρές και πραγματικά προβληματίζομαι για το πώς οφείλω να τοποθετηθώ. Να στηρίξω όλες αυτές τις φωνές που πρόλαβαν και μίλησαν πριν από μένα, να τις ενδυναμώσω, σε μια κοινωνία έτοιμη να σε κατασπαράξει με μια λάθος σου λέξη, με μια λάθος σου κίνηση.

Υπάρχουν κάποιοι που καραδοκούν να αντλήσουν περιεχόμενο ή να απομονώσουν το λάθος σημείο και να στραφούν ενάντια σου, ενώ εσύ έχεις κάνει το πιο δύσκολο βήμα. Να βγεις μπροστά. Να ανοίξεις επιτέλους το στόμα σου. Λίγο. Υπάρχουν κάποιοι που ακόμα βολεύονται εκεί που πάντα ήταν βολεμένοι και συνεχίζουν να παίζουν “Το παιχνίδι του τυφλού, σε έναν κόσμο ονειρικά πλασμένο”. Οι γυναίκες φωνάζουν. Σας πληροφορώ ότι υπάρχουν και άντρες θύματα, και έχω την αίσθηση ότι γι’ αυτούς ο δρόμος θα ανοίξει, πάλι δυστυχώς, πολύ αργότερα, για να μιλήσουν. Δεν έχει να κάνει με το φύλο. Έχει να κάνει με τον ΑΝΘΡΩΠΟ.

Παρακολουθώ να γίνεται μία συζήτηση που έχει να κάνει με την σεξουαλική απελευθέρωση, την ελευθερία του σώματος στο χώρο των τεχνών. Είμαι ένας άνθρωπος, θεωρώ, σωματικά και σεξουαλικά απελευθερωμένος. Το να εκφράζεις την αγάπη και την τρυφερότητα, φυσικά είναι καλοδεχούμενο και αποδεκτό, να κάνεις πλάκα με κάποιον οικείο σου επίσης, το να δέχεσαι ενα ευγενικό κομπλιμέντο, ένα φλερτ, ακόμα κι αν θα το απορρίψεις, ναι. Ό,τιδήποτε συμβαίνει και είναι κοινή συναινέσει επίσης. Ο κάθε ένας όμως, ξέρει και καταλαβαίνει πότε μια κουβέντα η ένα άγγιγμα ξεπερνά τα όρια, αποκτά περίεργη χρειά και γίνεται κάτι άλλο. Η συζήτηση ξεκινά, στο σημείο που κάποιος δέχεται μια πράξη, λεκτική/σωματική βία, εκφοβισμό ή ό,τιδήποτε δεν τον βρίσκει σύμφωνο, δεν τον εκφράζει, τον προσβάλλει, τον κάνει να αισθάνεται ντροπή και του ανοίγει πολλές πολλές άλλες πληγές, που δε ξέρει κανείς, αν και πότε θα καταφέρει το ίδιο το άτομο να βρει βοήθεια, να τις πολεμήσει και ενδεχομένως να τις κλείσει.

Έχω μιλήσει μέσα από τη δουλειά μου για τη γυναίκα, κάθε γυναίκα που έχει υποστεί τέτοιου είδους οδυνηρή εμπειρία, και τώρα, το κάνω και προσωπικά. Έχω βρεθεί σε περίεργες καταστάσεις στο παρελθόν, κάποιες φορές χωρίς να ξέρω πώς να τις αντιμετωπίσω και άλλες βρίσκοντας τον τρόπο γιατί ευτυχώς ήμουν αντιδραστική, ή δε ξέρω και´γω ποιός μου χάρισε δύναμη εκείνη τη στιγμή. Η οποιαδήποτε μορφής παρενόχληση ή βία, είναι ίσως η απάντηση στο γιατί κάποιος, σταμάτα να αγαπά τον εαυτό του. Και δυστυχώς, πιστεύω ότι είναι ελάχιστο το ποσοστό των γυναικών (τουλάχιστον), που έχουν βγει αλώβητες μέσα στα χρόνια. Άνθρωποι του ίδιου χώρου, γνωστοί, με αισχρό θράσος, που έχουν παιδιά και τα παιδιά τους τα ξέρω. Θα μπορούσαν να είχαν ακούσει κάτι. Αυτά τουλάχιστον, δεν τα σκέφτηκαν; Δεν τα σεβάστηκαν; Θα έπρεπε να ντρέπονται. Ή όπως πολλές φορές σκέφτηκα μέσα μου, καλύτερα να πεθάνουν τέτοιοι άνθρωποι. Έτσι ένιωθα. Είχα θυμό. Ακούγομαι απαίσια; Είναι η αλήθεια μου. Τους αηδιάζω.

Γιατί ποτέ δεν μίλησα για αυτό; Αυτό έχει ήδη απαντηθεί θέλω να πιστεύω, από πολλούς υποστηρικτές των θυμάτων. Το θεωρώ ηλίθιο, και μόνο που τίθεται αυτό το ερώτημα. Το λιγότερο που θα πω, είναι πως πίσω από κάθε άνθρωπο υπάρχει και μια οικογένεια. Έπαψε να με νοιάζει ο εαυτός μου. Ή η γνώμη αυτών που δεν υπολογίζω. Σέβομαι όμως τους ανθρώπους που υπάρχουν πίσω μου.

Κάποιοι λοιπόν σπουδαιοι, αγαπητοί στον κόσμο, όταν δεν υπάρχουν θεατές, ή όταν κλείνουν οι κάμερες, μετατρέπονται σε τέρατα. Και ναι, πληγώνομαι, γιατί θα ήθελα ο κόσμος (που έχει τη δύναμη να μας “ανεβαζει” και να μας “κατεβάζει”) να έχει, γενικότερα, πιο αυστηρή κρίση, αλλά προπάντων οι άνθρωποι που έχουν ισχύ, στις τέχνες, και είναι πιο υποψιασμένοι, να έχουν πιο μεγάλα και πιο καθαρά ματιά. Όχι στραβά.

Ανέφερα και πριν, υπάρχουν επίσης και πολλά αγόρια που έχουν υποστεί σεξουαλικη βία. Τα ξέρω. Τους έχω μιλήσει. Και θα ήθελα κι αυτά να βρουν τη δύναμη να ενώσουν τη φωνή τους με τη δική μας. Με ρωτάτε αν μου έτυχε. Ναι. Τι σημασία έχει; Είμαι και γω μια ανάμεσα σε πολλές.

Δεν ήταν θέμα εξουσίας, δεν ήταν προϊστάμενοι μου. Αν έλεγα όμως κάτι, δε θα με πίστευε κάνεις. Θα δημιουργούσα μεγαλύτερο πρόβλημα. Ήμουν μικρή και οι άλλοι μεγαθήρια. Δεν είχα “κύρος”. Αυτοί είχαν ήδη πορεια και πλάτες πίσω τους. Όχι πως τώρα έχω κύρος, μπορώ όμως να σταθώ καλύτερα στα πόδια μου. Δεν είχα βίντεο. Δεν είχα πολλές αποδείξεις. Είχα απαίσια μηνύματα, που μες τα χρόνια χάθηκαν. Είχα το λόγο μου έναντι στο δικό τους. Εκείνη τη στιγμή, που διαστρεβλώνεται όλο σου το είναι, συνήθως δεν είναι κανείς άλλος εκει, αλλιώς θα μπορούσε αυτός, να κάνει κάτι για σένα. Ίσως.

Μιλώντας με ανθρώπους πιο αρμόδιους από εμένα, έμαθα ότι το ποινικό δίκαιο, που πιστεύω ότι νοσεί σε κάποια ζητήματα, για να καταδικάσει μια τέτοια υπόθεση χρειάζεται στοιχεία αδιάσειστα, και όχι απλώς μαρτυρίες. Στοιχεία πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας. Στην Κύπρο, έμαθα ότι αν ο άλλος είναι “κουμπάρος” κάποιου, είναι πιο “δυνατός” από σένα, έχει θέση σε φορείς, κανάλια, κόμματα, οπουδήποτε, ενδεχομένως να καταφέρει, με δόλιο τρόπο να συγκαλύψει την υπόθεση και να μην αποδειχθεί ποτέ η πραγματική αλήθεια - και μη μου πείτε ότι δεν έχετε ακούσει ποτέ για ένα έγκλημα που δεν βρήκε δικαίωση, ανθρώπους που έχουν καταδικαστεί αδίκως, εγκληματίες που ακόμα κυκλοφορούν ανάμεσα μας για τον Α, Β, Χ, Ψ λόγο. Έχω άπειρες ιστορίες να σας πω. Και μετά, δε φτάνει όλη αυτή η οδυνηρή σου εμπειρία, και η ταπείνωση, θα πληρώνεις αποζημίωση μια ζωή. Έτσι μου είπαν. Φοβάσαι πως αν μιλήσεις, και πεις την αλήθεια, θα μείνεις μόνος σου. Και να σας πω κάτι; Έχω σταθεί κάποιες φορές να πω μια αλήθεια, μια οποιαδήποτε μικρή αλήθεια, να μιλήσω για πολύ πιο απλά ζητήματα στη δουλειά μου, να διεκδικήσω, και τελικά.... όντως έμεινα μόνη μου. Οι περισσότεροι, χάθηκαν στην πορεία, στο βωμό της προσωπικής φιλοδοξίας, του χρήματος, χάθηκαν στη σιωπή τους, στην ανάγκη για την επόμενη δουλειά, του προσωπικού συμφέροντος κτλ.

Έτσι σιώπησα, και ό,τι είναι να πω, το προσπαθώ μέσα από τη δουλειά μου. Μάλλον όμως σε μια κοινωνία τερατώδη, που ο πολιτισμός είναι θαμμένος, και το χώμα που τον σκεπάζει βαρύ, αυτό δεν είναι αρκετό. Τώρα, για πρώτη φορά, η προσπάθεια που γίνεται είναι πρωτόγνωρη, συγκινητική. Ελπίζω, και εύχομαι..

Δεν ξέρω. Τώρα είναι η ώρα. Τώρα μαθαίνουμε μαζί, πώς θα αντιμετωπιστεί. Μαζικά θα ήθελα. Αυτό που γίνεται τώρα, δεν έχει γίνει ξανά με αυτό τον τρόπο. Περιμένω, όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι να δώ πού θα οδηγήσει όλη αυτή μάχη του καθενός, η προσωπική, η κοινωνική, που ευτυχώς, βρήκε, έστω τώρα, χώρο να υπάρξει. Εγώ από μόνη μου δε μπορώ να κάνω πολλά. Κανένας μόνος του δεν μπορεί μάλλον. Γι᾽ αυτό η συσπείρωση. Και το θάρρος που βρήκε και παίρνει ο ένας άνθρωπος από τον άλλον.

Χρειαζόμαστε βοήθεια από μεγαλύτερους οργανισμούς, φορείς, που μπορούν να ψαξουν, να βρουν, να εξετάσουν, να απομακρύνουν, να εξαλείψουν, και κυρίως να προστατεύσουν σε όλα τα επίπεδα τα θύματα, τον κάθε ένα, από τέτοιους αρρώστους, τοξικούς, χειριστικούς και καλά δικτυωμένους. Να τους κρατήσουν μακριά, μη δίνοντας τους πια, άλλη θέση στον πολιτισμό (τουλάχιστον), γιατί ΔΕ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΧΟΥΝ. Η νοοτροπία να αλλάξει.

Και κάτι τελευταίο. Φυσικά και υπάρχει φως στο θέατρο. Το φως το βλέπουμε. Το σκοτάδι όχι. Γι᾽ αυτό μιλάμε γι᾽ αυτό. ΜΟΝΟ φως στο θέατρο. Γι᾽αυτό παραμένουμε, γι᾽αυτό υπομένουμε, γι᾽ αυτό συνεχίζουμε με όλο μας το είναι. Και ΜΟΝΟ αυτό να (υπο)στηρίζουμε. Το φως και την αλήθεια. Ό,τι χρειάζεσαι δηλαδή και πάνω στη σκηνή.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Από την παράσταση "Λέιλα και συνεργάτες"