Η 22α Οκτωβρίου κάθε έτους έχει οριστεί ως η Διεθνής Ημέρα Διαφώτισης για τον Τραυλισμό (International Stuttering Awareness Day). Ο στόχος αυτής της ημέρας είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού διεθνώς γύρω από θέματα ροής της ομιλίας. Το θέμα της φετινής ημέρας είναι «Being seen, being heard - Representation and normalization of stuttering in the mainstream». Γι' αυτόν τον σκοπό, όπως και τις προηγούμενες χρονιές, διοργανώνεται ένα διαδικτυακό συνέδριο το οποίο είναι ανοικτό για το κοινό από 1η μέχρι 31η Οκτωβρίου (επισκεφθείτε: www.isad.live).

Τι είναι ακριβώς ο τραυλισμός;

Ο τραυλισμός είναι μια πολύπλοκη διαταραχή επικοινωνίας. Οι περισσότεροι από εμάς αντιλαμβανόμαστε ότι ένα άτομο τραυλίζει όταν υπάρχει συχνή διακοπή στην ομαλή ροή της ομιλίας. Ο έναρθρος λόγος όλων μας διακόπτεται αρκετά συχνά από τις λεγόμενες δυσροές, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι τραυλίζουμε. Ο λόγος είναι διότι υπάρχουν δύο είδη δυσροών: (α) οι μη ομοιάζουσες τραυλισμού και (β) οι ομοιάζουσες τραυλισμού. Στην πρώτη περίπτωση, αναφερόμαστε στις αναθεωρήσεις, στις επαναλήψεις πολυσύλλαβων λέξεων ή τμήματος μιας πρότασης. Στη δεύτερη περίπτωση, αναφερόμαστε στις επαναλήψεις μονοσύλλαβων λέξεων, τμήματος μιας λέξης (δηλαδή, ήχου ή συλλαβής). Επίσης, αναφερόμαστε στα λεγόμενα «μπλοκαρίσματα», κατά τη διάρκεια των οποίων το άτομο που τραυλίζει νιώθει ότι ο ήχος κολλάει, με αποτέλεσμα να αδυνατεί, για κάποιο χρονικό διάστημα, να τον αρθρώσει. Τέλος, αναφερόμαστε στις «σπασμένες» λέξεις και στις επιμηκύνσεις ήχων.

Βέβαια, όλα αυτά είναι μόνο τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά του τραυλισμού, δηλαδή όλα όσα ακούμε. Πολλές φορές ο τραυλισμός συνοδεύεται και από τα λεγόμενα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά, δηλαδή όλα αυτά που βλέπουμε. Συχνά, τυχαίνει το άτομο που τραυλίζει, στην προσπάθειά του να ξεπεράσει τη δυσκολία για να μιλήσει, να δημιουργεί δικές του «τεχνικές», οι οποίες όμως έχουν αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή ενισχύουν την αύξηση της σοβαρότητας του τραυλισμού. Συγκεκριμένα, μπορεί να δούμε ένα άτομο που τραυλίζει να κάνει κάποιες κινήσεις με τα άκρα του, με τα δάχτυλά του, με το σώμα του ή μορφασμούς καθώς μιλάει. Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία αλλά και τον βαθμό επίγνωσης και ανησυχίας για το γεγονός ότι τραυλίζει κάποιος, μπορεί να αναπτύξει και τις λεγόμενες συγκεκαλυμμένες προεκτάσεις, δηλαδή να αποφεύγει συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας λόγω φόβου ότι αυτά που θα πει δεν θα έχουν λεχθεί με καλή ροή. Οι συγκεκαλυμμένες προεκτάσεις του τραυλισμού είναι το πιο σοβαρό σύμπτωμα, διότι βάζει φραγμούς στην επικοινωνία του ατόμου. Το άτομο μπορεί να αποφεύγει να μιλήσει στην τάξη ή σε κοινωνικές συνευρέσεις, να αποφεύγει τις τηλεφωνικές συνομιλίες ή να επιλέξει μια δουλειά όπου δεν χρειάζεται να μιλάει.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ο τραυλισμός;

Το φετινό θέμα του διεθνούς συνεδρίου του ISAD εκφράζει ακριβώς το γεγονός ότι τόσο τα άτομα που τραυλίζουν όσο και οι θεραπευτές/ερευνητές επιθυμούν να στείλουν το μήνυμα στο ευρύ κοινό ότι ο τραυλισμός θα πρέπει να γίνει αποδεκτός. Ο τραυλισμός είναι διαφορετικότητα. Τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπευτική παρέμβαση γίνονται από λογοπαθολόγους με εξειδικευμένες γνώσεις σε θέματα ροής της ομιλίας. Στη θεραπεία το άτομο που τραυλίζει καλείται να αποδεχθεί τον τραυλισμό ως μέρος του εαυτού του. Να μπορεί δηλαδή να μιλάει ανοιχτά γι' αυτό και να μην βιώνει τις συγκεκαλυμμένες προεκτάσεις, δηλαδή π.χ. το αίσθημα της ντροπής, της απομόνωσης, του φόβου. Μόνο μέσα από την αποδοχή το άτομο που τραυλίζει θα μπορέσει να εκφράσει αυτά που πραγματικά θέλει σε όλες τις περιστάσεις επικοινωνίας του, χωρίς φραγμούς. Όσον αφορά όλους εμάς τους ακροατές, οφείλουμε να δίνουμε τον απαιτούμενο χρόνο, να διατηρούμε βλεμματική επαφή ακόμη και κατά τη διάρκεια στιγμών τραυλισμού, να ακροαζόμαστε το μήνυμα και να μην εστιάζουμε στο αν αυτό έχει λεχθεί με καλή ροή.

Μαρία Παφίτη, PhD cand., CCC-SLP, EFS | Εγγεγραμμένη λογοπαθολόγος | Εξειδικευμένη θεραπεύτρια σε θέματα ροής της ομιλίας