Δύο ακόμη μεγάλα μουσεία, πέραν του Louvre Abu Dhabi, άνοιξαν στο Άμπου Ντάμπι, ενισχύοντας σημαντικά τη θέση του εμιράτου ως διεθνούς πολιτιστικού προορισμού. Η πιο πρόσφατη προσθήκη είναι το Zayed National Museum (ZNM), το οποίο εγκαινιάστηκε στις 3 Δεκεμβρίου, ενώ στο ίδιο νησί, το Saadiyat, τέθηκε σε λειτουργία νωρίτερα, στις 22 Νοεμβρίου, και το Natural History Museum Abu Dhabi.

Τα δύο αυτά νέα ιδρύματα σηματοδοτούν την ολοκλήρωση μιας χρονιάς σημαντικών πολιτιστικών ανακοινώσεων, καθώς ακολουθούν την είδηση ότι η Frieze Abu Dhabi θα διοργανωθεί για πρώτη φορά του χρόνου, επίσης στο Saadiyat, και θα συμπέσει με τις πρώτες δημοπρασίες στο εμιράτο από τον οίκο Sotheby’s, στον οποίον το κρατικό επενδυτικό ταμείο ADQ κατέχει πλέον μειοψηφικό μερίδιο.

Από το πάγωμα στη νέα δυναμική

Το ZNM ήταν ένα από τα πέντε ιδρύματα που είχαν προταθεί το 2007 για τη Saadiyat Cultural District. Από αυτά, τρία έχουν πλέον ανοίξει: το Zayed National Museum, το Louvre Abu Dhabi και το Natural History Museum Abu Dhabi, ενώ το Guggenheim Abu Dhabi προβλέπεται να εγκαινιαστεί το 2026.

Ένα ναυτικό μουσείο είχε επίσης αρχικά σχεδιαστεί από τον Tadao Ando και μέρος του υλικού του ενσωματώθηκε στα δύο πρόσφατα εγκαίνια. Η εκλιπούσα αρχιτέκτονας Zaha Hadid επρόκειτο να σχεδιάσει ένα συγκρότημα παραστατικών τεχνών. Και τα δύο έργα τέθηκαν αθόρυβα σε επ’ αόριστον αναστολή γύρω στο 2016 και 2017, όταν η κατασκευή όλων των μουσείων, εκτός από το Louvre Abu Dhabi, είχε παγώσει.

Το 2009 το ZNM υπέγραψε δεκαετή σύμβαση με το British Museum για συμβουλευτική, ανάπτυξη δυναμικού και ανταλλαγές δανείων αλλά η συνεργασία τερματίστηκε πρόωρα το 2017. Τότε, οι αναφορές απέδιδαν τη λύση της συνεργασίας στις καθυστερήσεις της κατασκευής. Σήμερα το ZNM δεν έχει μεγάλους διεθνείς εταίρους αλλά νωρίτερα φέτος υπέγραψε νέα συμφωνία ανταλλαγής δανείων με το British Museum και άλλα ιδρύματα διεθνώς.

Η κατασκευή του ZNM επιταχύνθηκε γύρω στο 2019, εν μέρει λόγω της επιτυχίας του Louvre Abu Dhabi. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του μουσείου να χτιστεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, γεγονός που πρόσθεσε στις ήδη απαιτητικές υλικοτεχνικές προκλήσεις του αρχιτεκτονικά φιλόδοξου έργου.

Αρχιτεκτονικό ορόσημο

Το κτήριο του μουσείου είναι στεφανωμένο από πέντε τεράστιες γλυπτικές «πτέρυγες» που παραπέμπουν στα φτερά γερακιού. Στο εσωτερικό, οργανώνεται ως μια σειρά από «θήκες». Κάθε μία από τις τέσσερις επάνω γκαλερί αιωρείται μέσα στους καμπύλους κυλίνδρους του κτηρίου, αγκυρωμένη σε ορισμένα σημεία.

Η τεχνολογία του κτηρίου επιτρέπει στο φυσικό φως να εισέρχεται από τούς φεγγίτες και να ρέει γύρω από αυτές τις δομές, ενώ υποστηρίζει ένα καινοτόμο σύστημα ψύξης. Οι χαρακτηριστικές καμπύλες πτέρυγες λειτουργούν και ως ηλιακές καμινάδες, απομακρύνοντας τον θερμό αέρα από το εσωτερικό, ενώ υπόγειοι σωλήνες από τον κήπο διοχετεύουν ψυχρότερο αέρα στον χώρο.

ΖΝΜ: Ένα ταξίδι 300.000 χρόνων στα ΗΑΕ

Το ZNM, έκτασης 56.000 τ.μ., αφηγείται την ιστορία των ΗΑΕ, τόσο των αρχαίων πολιτισμών της Αραβικής Χερσονήσου όσο και της πιο πρόσφατης πορείας μέχρι την ίδρυση του κράτους. «Η σημασία του να γνωρίζεις την κουλτούρα σου, την ιστορία σου, και η ιδέα ότι ο πολιτισμός αποτελεί το πραγματικό θεμέλιο κάθε προοδευτικής κοινωνίας βρίσκεται βαθιά ενσωματωμένη στο dna κάθε μουσείου που έχουμε εδώ στο Άμπου Ντάμπι», δηλώνει ο Mohamed Khalifa Al Mubarak, πρόεδρος του Τμήματος Πολιτισμού και Τουρισμού του Άμπου Ντάμπι, σε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας στο ZNM. «Αυτό το εθνικό μουσείο σε ταξιδεύει 300.000 χρόνια πίσω, από τις πρώτες ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις με τη γη μέχρι το ποιοι είμαστε σήμερα και προς τα πού πορευόμαστε στο μέλλον».

Στο κεντρικό αίθριο, οι επισκέπτες συναντούν μια εντυπωσιακή ανακατασκευή ενός εμπορικού πλοίου της Εποχής του Χαλκού από τον πολιτισμό Magan, μήκους 18 μέτρων. Το πλοίο αυτό ταξίδευε δυτικά προς τη Μεσοποταμία και ανατολικά προς την κοιλάδα του Ινδού. Κατασκευάστηκε με ακρίβεια βάσει πληροφοριών από μια πινακίδα σφηνοειδούς γραφής, η οποία εκτίθεται επίσης στο ZNM.

Όπως πολλά από τα 1.500 αρχαιολογικά αντικείμενα που παρουσιάζονται, η πινακίδα προέρχεται από ανασκαφές στα ΗΑΕ, ορισμένες από τις οποίες διηύθυνε ο διευθυντής του μουσείου, Peter Magee, αρχαιολόγος που εργάζεται στο εμιράτο επί δεκαετίες. Άλλα αντικείμενα είναι δάνεια από διεθνείς συλλογές, ενώ φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό αναδεικνύουν το πώς πολλές παραδόσεις παραμένουν ζωντανές μέχρι σήμερα.

«Τα μουσεία μας είναι ζωντανά περιουσιακά στοιχεία και αυτό είναι κρίσιμο», σημειώνει ο Al Mubarak. «Δεν είναι απλώς όμορφα μαυσωλεία που αποθηκεύουν αρχαιολογία και τέχνη. Είναι χώροι που αφηγούνται ιστορίες, είτε πρόκειται για την ιστορία της τέχνης είτε για την ιστορία πολιτισμών και κληρονομιών».

Το μουσείο πήρε το όνομά του από τον σεΐχη Zayed bin Sultan Al Nahyan, που γεννήθηκε το 1918 στο Al Ain, την αρχική πρωτεύουσα του Άμπου Ντάμπι, και πέθανε το 2004. Η οικογένεια Nahyan, σήμερα η ηγετική οικογένεια των ΗΑΕ, κυβερνούσε ήδη το Άμπου Ντάμπι από τον 19ο αιώνα, έχοντας ενώσει τις γύρω φυλές στην ομοσπονδία Bani Yas. Μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1966, ο σεΐχης Zayed διαπραγματεύτηκε την αποχώρηση των Βρετανών από την Αραβική Χερσόνησο το 1971, οι οποίοι είχαν προτεκτοράτο πάνω στα τότε γνωστά ως Trucial States, και στη συνέχεια ένωσε επτά από τα υπάρχοντα εμιράτα.

Αποκαλούμενος συχνά «πατέρας των ΗΑΕ», ο σεΐχης Zayed παραμένει εμβληματική μορφή σε όλα τα εμιράτα, ίσως η μοναδική φυσιογνωμία που εξακολουθεί να τα ενώνει. Η συνομοσπονδία των επτά εμιράτων παραμένει χαλαρή. Το Άμπου Ντάμπι, ως πρωτεύουσα και πλουσιότερο εμιράτο, κατέχει τη μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική δύναμη. Ωστόσο, κάθε εμιράτο διατηρεί τις δικές του ιστορίες, όπως εκείνες των Qawasim, ηγετικής οικογένειας της Sharjah και του Ras al-Khaimah, και των Al Maktoum, ηγετικής οικογένειας του Ντουμπάι, που ήταν επίσης μέλη της ομοσπονδίας Bani Yas.

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για το ZNM, ως το πρώτο μεγάλο εθνικό μουσείο της χώρας, ήταν να ισορροπήσει ανάμεσα στο να τιμήσει τον σεΐχη Zayed και την οικογένεια Nahyan και στο να ενσωματώσει παράλληλα τις ιστορίες των υπολοίπων εμιράτων.

Το ZNM φέρνει τη Saadiyat Cultural District πιο κοντά στην ολοκλήρωσή της. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το Louvre Abu Dhabi, το teamLab Abu Dhabi, που άνοιξε τον Μάρτιο, και το Natural History Museum Abu Dhabi που άνοιξε στα τέλη Νοεμβρίου.

Η «Λούσι» στο Saadiyat

Το Natural History Museum Abu Dhabi, επίσης υπό την εποπτεία του Τμήματος Πολιτισμού και Τουρισμού, επικεντρώνεται στη θάλασσα, τη γη και την πανίδα τόσο διεθνώς όσο και στην Αραβική Χερσόνησο. Σχεδιασμένο από το ολλανδικό γραφείο Mecanoo, διαθέτει στο φουαγιέ του τεράστιους σκελετούς νέων ειδών δεινοσαύρων.

Στο κάτω επίπεδο, οι επισκέπτες ταξιδεύουν μέσα στον χρόνο, από μετεωρίτες και σκελετούς έως το σήμερα. Κορυφαίο έκθεμα είναι η «Λούσι», ένας από τους αρχαιότερους ανθρώπινους σκελετούς, δάνειο από την πολιτιστική Αρχή της Αιθιοπίας. Το όνομά της στα αμχαρικά σημαίνει «είσαι υπέροχη» και η παρουσίαση του μουσείου δείχνει τόσο τον πραγματικό σκελετό όσο και μια ανακατασκευή της μικροκαμωμένης μορφής της.

«Η μουσειογραφία και η επιμελητική προσέγγιση στο Natural History Museum είναι αρκετά διαφορετικές από οτιδήποτε άλλο», σημειώνει ο Al Mubarak. «Ήταν σημαντικό για εμάς να συλλάβουμε τον θαυμασμό, την περιέργεια και τη φαντασία της επόμενης γενιάς».

Με πληροφορίες από Art Newspaper