Παράθυρο logo
Ιφιγένεια εν Λευκωσία
Δημοσιεύθηκε 25.09.2017
Ιφιγένεια εν Λευκωσία

Στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, ανεβασμένη από το Φανταστικό Θέατρο σε σκηνοθεσία και διασκευή της Μαγαδαλένας Ζήρα, οι μυθικοί ήρωες είναι φιλόδοξοι, φθαρτοί, ηθικά αβέβαιοι, άνθρωποι αιχμάλωτοι στη στιγμή της δημιουργίας ενός θρύλου. Το βάρος των ιστοριών που έφεραν τις οικογένειες, τις φυλές και τους λαούς τους μέχρι την Αυλίδα, οι προφητείες και οι πολιτικές αναγκαιότητες της θυσίας της Ιφιγένειας δημιουργούν με τη σειρά τους και άλλες ιστορίες και άλλα ψέματα και αφηγήσεις.

Αφήνουν τον εαυτό τους να άγεται και να φέρεται από τις δικές τους ιστορίες και των άλλων. Είτε γιατί δεν μπορούν να αντισταθούν ή γιατί πείθονται πως αυτές συνάδουν με το προσωπικό τους συμφέρον [όπως ο Μενέλαος, ο Αγαμέμνονας και ο Αχιλλέας] είτε γιατί λυγίζουν και παραδίδονται [όπως η ίδια η Ιφιγένεια]. Αν αντισταθούν, τα κύματα και τα ρεύματα του μύθου και της ιστορίας που θρέφονται από την ανάγκη του πλήθους για μεγάλα, απλά και επικά συναισθήματα και χαρακτήρες, τους φθείρουν και τους βγάζουν στο σήμερα δαιμονοποιημένους [όπως η Κλυταιμνήστρα].

Η αποδόμηση των αφηγημάτων και της έννοιας του ηρωισμού δεν είναι κάτι που πρόσθεσε η σκηνοθέτιδα στο έργο, αλλά κάτι που ανέδειξε με εργαλείο τη συχνά πολιτική γλώσσα της μετάφρασης και τις φυσικές ερμηνείες των ηθοποιών. Πρόθεση του Ευριπίδη ήταν να χρησιμοποιήσει τους χαρακτήρες που ήταν ήδη μυθικοί την εποχή του, για να μιλήσει για τους μηχανισμούς της παραγωγής των μύθων και του πώς η προφητεία και το συλλογικό καθήκον [λέγε με θρησκεία και έθνος σήμερα] αιτιολογούν τα όσα που ούτε τα άτομα τα οποία εξουσιάζουν δεν θέλουν να παραδεχθούν πως διαπράττουν.

Δεν είναι τυχαίο που η παράσταση του Φανταστικού Θεάτρου ξεκίνησε στην νεκρή ζώνη δίπλα από το Λήδρα Πάλας και έκτοτε παρουσιάστηκε στο Αρχοντικό Αξιοθέα και στο Πολιτιστικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου στη Φανερωμένη. Όλες, τοποθεσίες στη Λευκωσία που βρίσκονται κοντά στη γραμμή αντιπαράταξης, όχι μόνο στρατών αλλά και ρευμάτων ιστορίας και μύθων.

Η ιστορία της Ιφιγένειας ταιριάζει στην πράσινη γραμμή γιατί έχει ως αντικείμενό της τη μετάβαση από την ιστορία στον μύθο, από την ηθική στην πολιτική αναγκαιότητα και του ενδιάμεσου μεταξύ εκδοχών της ιστορίας. Και ήταν μια παράσταση που χρειάζεται στη σημερινή φάση της η κυπριακή ιστορία.