Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Μια μικρή νίκη κέρδισε η Ευρώπη έναντι του μεγάλου της γείτονα, αφού κατάφερε να ολοκληρωθεί η συμφωνία-ομπρέλα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Με δύο λόγια, ο Ευρωπαίος πολίτης -και αντίστοιχα ο Αμερικανός, αλλά μάλλον δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα- θα μπορεί να προσφεύγει στο δικαστήριο της χώρας "που τον αδίκησε" και να ζητά επανόρθωση. Ήδη από το 2010, πολύ πριν το ζήτημα γίνει ιδιαίτερα πιεστικό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη μιας συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας.

Και πράγματι οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2011. Επιτεύχθηκε συμφωνία στις 8 Σεπτεμβρίου 2015, ωστόσο υπήρχε ένα σημαντικό πρόβλημα. Η νομοθεσία των ΗΠΑ δεν προέβλεπε αντίστοιχη προστασία του πολίτη. Βέβαια το κλίμα ήταν ώριμο μετά από τις τόσες και τόσες αποκαλύψεις για το πώς χρησιμοποιούνται τα δεδομένα των πολιτών. Έτσι μπήκε μπροστά και η νέα νομοθεσία -ο νόμος περί δικαστικής προσφυγής-*, ο οποίος ψηφίστηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ και έτσι η τελική συμφωνία υπεγράφη από την Επιτροπή και τις αρχές των ΗΠΑ στις 2 Ιουνίου 2016.
Στις 18 Ιουλίου 2016 το Συμβούλιο ζήτησε από το Ευρωκοινοβούλιο να δώσει την έγκρισή του στη συμφωνία. Η ψηφοφορία έγινε τελικά την 1η Δεκεμβρίου και το Ευρωκοινοβούλιο την ενέκρινε με 481 ψήφους υπέρ, 75 κατά και 88 αποχές. Τώρα δεν απομένει πια παρά να την εγκρίνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για να τεθεί σε ισχύ.

Η συμφωνία καλύπτει όλα τα προσωπικά δεδομένα, όπως ονόματα, διευθύνσεις ή ποινικά μητρώα, που ανταλλάσσονται μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ με σκοπό την πρόληψη, ανίχνευση, διερεύνηση και δίωξη ποινικών αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας.

Πιο συγκεκριμένα, η συμφωνία κατοχυρώνει για τους πολίτες της ΕΕ και των ΗΠΑ:

• το δικαίωμα διοικητικής και δικαστικής προσφυγής
• το δικαίωμα να ενημερώνονται σε περίπτωση παραβίασης της ασφάλειας των δεδομένων τους
• το δικαίωμα να ζητούν διόρθωση των προσωπικών τους δεδομένων σε περίπτωση ανακριβών πληροφοριών

Καθορίζει επίσης συγκεκριμένα όρια για τη διαβίβαση δεδομένων και τις περιόδους διατήρησης των στοιχείων.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο κιόλας, ο συγκεκριμένος αμερικανικός νόμος μπήκε σε δοκιμασία, σε μια ιστορία που όπως εξηγεί το αμερικανικό "Τhe national law journal" έχει "όλα τα χαρακτηριστικά ενός διεθνούς πολιτικού θρίλερ". Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν βίζα στον Τζίλμπερτ Τσαγκούρι, έναν Βρετανό νιγηριανής καταγωγής εκατομμυριούχο και φιλάνθρωπο. Το όνομa του Τσαγκούρι βρίσκεται στο Λούβρο, σε ένα πανεπιστήμιο, είναι πρεσβευτής της νήσου Σάντα Λουτσία στο Βατικανό και έχει δώσει και ένα "γερό πακέτο" στο Ίδρυμα Κλίντον. Θεωρήθηκε ύποπτος για υποστήριξη της τρομοκρατίας, αφού ήταν χρηματοδότης της Χεσμπολάχ. Ο Τσαγκούρι έκπληκτος αρνήθηκε τα πάντα και υποστήριξε ότι οι πληροφορίες των Αμερικανών ήταν λανθασμένες. Με βάση τον νέο νόμο, μήνυσε τις ομοσπονδιακές αρχές και θα είναι η πρώτη περίπτωση που θα εκδικαστεί δοκιμάζοντας τις "αντοχές" του νόμου.

Πέρα όμως από το νομικό θέμα, υπάρχει κυρίως το πολιτικό. Εκφράζονται ήδη ανησυχίες γιατί ο Τραμπ κατά την προεκλογική του εκστρατεία είχε υποσχεθεί ότι η κυβέρνηση θα μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα. Και παρ' όλο που η συμφωνία ΗΠΑ - ΕΕ περιορίζεται σε ανταλλαγή δεδομένων μόνο όταν διακυβεύονται θέματα δημόσιας τάξης, είναι λογικό να χρησιμοποιηθεί και ως crash test για το πώς οι δύο εταίροι θα συνεργαστούν και σε άλλους τομείς όπως, για παράδειγμα, η ανταλλαγή εταιρικών δεδομένων και τα θέματα ψηφιακού εμπορίου.

Το κείμενο της συμφωνίας βρίσκεται στη διεύθυνση: http://bit.ly/2h9K8f1

*Judicial Redress Act: Ο Πρόεδρος Ομπάμα υπέγραψε στις 24 Φεβρουαρίου 2016 τον νόμο περί δικαστικής προσφυγής με τον οποίο παραχωρείται στους πολίτες της ΕΕ το δικαίωμα της επιβολής των δικαιωμάτων προστασίας των δεδομένων στα δικαστήρια των ΗΠΑ.