Περπατώντας αυτές τις μέρες στην οδό Λήδρας, λίγο πριν το οδόφραγμα συναντάς τον γλύπτη Θεόδουλο να διορθώνει το έργο του, το οποίο ήδη μετρά 24 χρόνια παρουσίας. Πρόκειται για το «Ψήφισμα», μια τσιμεντένια κατασκευή πάνω στην οποία αναγράφονται με μεταλλικά γράμματα τα άρθρα της διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. To έργο έχει υποστεί φθορές. Εκτός του ότι κάποιοι επιχείρησαν να ξεκολλήσουν γράμματα που είναι τοποθετημένα μέσα στο τσιμέντο, τα σκουπίδια αποτελούν καθημερινό μέρος της εγκατάστασης [χαρτιά, αποτσίγαρα, κουτάκια αναψυκτικών]. Και δεν είναι η πρώτη φορά, καθώς αποκατάσταση του έργου έγινε και πριν δέκα χρόνια.

Το καίριο ερώτημα που δημιουργείται έχει να κάνει με τη σχέση μας με τη δημόσια τέχνη. Τη σχέση εμάς των ίδιων των πολιτών με την αισθητική του δημόσιου χώρου, αλλά και αρμοδίων κρατικών ή δημοτικών φορέων. Τι είναι δημόσια τέχνη, ποια ήταν η σχέση μας και ποια θα πρέπει να είναι από τώρα και στο εξής;

Δημόσια τέχνη είναι κάθε μορφή τέχνης που οικειοποιείται τον υπαίθριο χώρο των πόλεων προς όφελος των πολιτών; Ή μήπως δημόσια τέχνη σημαίνει πολιτική τέχνη από τη στιγμή που ο δημόσιος χώρος συνιστά τον φυσικό χώρο πάνω στον οποίο οικοδομείται η κοινωνία; Ή μήπως τα συνδυάζει και τα δύο; Ερωτήματα που απασχολούν τις πλείστες χώρες στο γενικότερο πλαίσιο συζήτησης και διαλόγου για τις σχέσεις της σύγχρονης τέχνης με την καθημερινότητα. Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο ζήτημα που άπτεται μιας προωθημένης σχέσης με τον πολιτισμό, η οποία δυστυχώς μας διαφεύγει.

Τα έργα τέχνης στον δημόσιο αστικό χώρο και η συμπεριφορά μας απέναντι σ’ αυτά, αντικατοπτρίζουν τον χαρακτήρα της πόλης

Το σίγουρο είναι ότι τα έργα τέχνης στον δημόσιο αστικό χώρο αντικατοπτρίζουν τον χαρακτήρα της πόλης. Είναι ένας δείκτης της κοινωνίας που τον διαμόρφωσε και τον χρησιμοποιεί, προβάλλοντας ταυτόχρονα τα οράματα των κατοίκων της αλλά και τον πολιτισμό της. Οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, οι κήποι με τη μορφή τους, τις αναλογίες τους, τα γλυπτά τους σε συνδυασμό πάντα με τα κτήρια που τα περιβάλλουν, συνθέτουν την εικόνα της ίδιας της πόλης που ο καθένας προσλαμβάνει. Χώροι στους οποίους αποτυπώνεται διαφορετικά κάθε φορά η αισθητική της εποχής, η ευαισθησία και η ιστορική της μνήμη. Ανακαλύπτουμε ακόμα, μέσα από την ανυπαρξία φροντίδας των έργων αυτών, τον χαρακτήρα των ανθρώπων που συνιστούν μια πόλη. Είναι γεγονός ότι ανακαλύπτοντας την αξία των όσων υπάρχουν στους δρόμους μας, ανακαλύπτουμε και την αξία της πόλης μας γιατί κάθε συζήτηση για τη δημόσια τέχνη αφορά και την ποιότητα της δημοκρατίας που βιώνουμε.

Το έργο του Θεόδουλου δεν είναι το μοναδικό έλλειμμα της δικής μας δημοκρατίας. Είναι αρκετή μια περιδιάβαση ή έστω βόλτα στους δρόμους των πόλεων για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η διαμόρφωση του αστικού χώρου δεν έχει καμιά σχέση με τα πιο πάνω. Είτε η απουσία δημόσιων έργων τέχνης, είτε η ύπαρξη έργων αμφισβητούμενης προέλευσης, είτε η ίδια η φροντίδα αυτών που έχουμε, συνιστά το προφίλ της σχέσης μας με αυτά. Ενδεικτικά να αναφέρω το Πάρκο Γλυπτικής στην Τάφρο το οποίο έγινε τη δεκαετία του ‘80, ‘90 αλλά αφέθηκε, με αποτέλεσμα πολλά έργα να καταστραφούν. Όπως και την εγκατάσταση έξι μέτρων «Ουράνιο τόξο» του Νίκου Κουρούσιη, που στήθηκε τον Μάρτιο του 1976 στον κυκλοφοριακό κόμβο του αεροδρομίου Λευκωσίας, απέναντι από τα τουρκικά φυλάκια.

Μια τέτοια συζήτηση όμως δεν πρέπει να συντηρείται μόνο όταν έχει να κάνει με την καταστροφή της υπάρχουσας αλλά και με την ανανέωσή της. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όταν προκύπτουν συζητήσεις που στηρίζονται σε όρους πολιτιστικούς και πολιτισμικούς καταλήγουμε μόνο σε ελλείψεις, όχι σε πλεονάσματα.