"Ο παππούς μου καυχιόταν συνεχώς ότι είχε διαβάσει τη Βίβλο ολόκληρη πέντε φορές, από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα. Εγώ σκεφτόμουν 'Γιατί διαβάζει εκείνο το βιβλίο'; Μετά συνειδητοποίησα πως δεν υπήρχαν άλλα βιβλία και πως όταν ο παππούς μου ζούσε ήταν παράνομο να διαβάζει, όπως ήταν παράνομο επίσης οι λευκοί να διδάσκουν ανάγνωση στα μαύρα παιδιά".

Αυτά είναι τα λόγια της Τόνι Μόρισον με τα οποία ξεκινά το The Pieces I Am, το ντοκιμαντέρ του Τίμοθι Γκρίνφιλντ Σάντερς για τη ζωή και το έργο της μεγάλης αυτής συγγραφέως που βραβεύθηκε, μεταξύ άλλων, με το βραβείο Πούλιτζερ για το μυθιστόρημά της Αγαπημένη το 1988 και με το Νόμπελ το 1993, και που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Αύγουστο. Η αναδρομή της Μόρισον στον παππού της δεν είναι απλώς μια νοσταλγική αναπόληση, και η επιλογή του σκηνοθέτη να ξεκινήσει το ντοκιμαντέρ με την αναφορά αυτή δείχνει αμέσως την ευρηματικότητα με την οποία θα προσεγγίσει το έργο του.

"Κατάλαβα, στην τελική, ότι οι λέξεις έχουν δύναμη" θα πει η Μόρισον λίγο μετά. Η αντίληψη της έμφυτης αυτής δύναμης της γλώσσας που έχει η Μόρισον είναι ξεκάθαρη σε όποια και όποιον έχει διαβάσει έστω και ένα από τα βιβλία της. Μπορούμε να σταθούμε βεβαίως σε πολλά από τα σημαντικά πράγματα που η Μόρισον κάνει μέσα στη δουλειά της: τις θεματικές που επιλέγει, την πολιτική της αξία, την επίδραση που είχε στην αμερικανική λογοτεχνία, την προοπτική της ("σε όλη τη συγγραφική μου ζωή φρόντιζα έτσι ώστε το λευκό βλέμμα να μην είναι το κυρίαρχο βλέμμα σε κανένα από τα βιβλία μου", λέει η ίδια). Η αξιοπρόσεκτη δύναμη της γλώσσας της όμως, η προσοχή που έχει για τις λέξεις, η μαεστρία με την οποία τις χειρίζεται (μια μαεστρία που προέρχεται ακριβώς από την κατανόηση της δύναμης της γλώσσας) είναι ένα από τα μεγαλύτερα γνωρίσματα της δουλειάς της.

Αν το ντοκιμαντέρ ξεκινά δίνοντας έμφαση στη δύναμη της γλώσσας, ο Σάντερς επιστρατεύει αυτήν τη δύναμη καθ' όλη τη διάρκεια του έργου του, βάζοντας την ίδια τη Μόρισον στο κέντρο της αφήγησης. Είναι ο λόγος της που μας δείχνει πώς να ενώσουμε τα κομμάτια που μας δίνει μιλώντας στην κάμερα με την χαρακτηριστική της αυτοπεποίθηση και το φανταστικό της χιούμορ, ή άλλοτε μέσα από παλαιότερές της τηλεοπτικές συνεντεύξεις και αναγνώσματα της δουλειάς της. Οι διάφορες άλλες φωνές που πλαισιώνουν την εξιστόρησή της, αν και προέρχονται από επιβλητικά ονόματα του κόσμου της αμερικανικής διανόησης (Άντζελα Ντέιβις, Χίλτον Αλς, Φραν Λέμποβιτζ, Σόνια Σάντσεζ κ.ά.), προσθέτουν πινελιές που την εντείνουν και την πλαισιώνουν. Παρόμοια, και με θαυμάσιο αποτέλεσμα, λειτουργεί η χρήση του αρχειακού υλικού και των εικαστικών έργων που ο Σάντερς ενσωματώνει στο ντοκιμαντέρ, με τρόπο που να ενισχύει την ιστορία - χωρίς ποτέ τη βαραίνει.

Ξεκινώντας και τελειώνοντας με τις λέξεις της Μόρισον, το Τhe Pieces I Αm καταφέρνει να ζωγραφίσει ένα όμορφο και συγκινητικό πορτρέτο της σπουδαίας αυτής διανοούμενης. Είναι ένας φόρος τιμής και μαζί ένα δώρο σε όλους εμάς. Κρατάω με ευγνωμοσύνη (εκτός από όλα τα άλλα), έτσι όπως αποτυπώνονται στον φακό, το διαπεραστικό της -άλλοτε αυστηρό και άλλοτε σκερτσόζικο- βλέμμα, τη μελωδική της φωνή και το αφοπλιστικό της χαμόγελο.