Συχνά-πυκνά τα βάζουμε με τα social γιατί εκεί μέσα βλέπουμε και διαβάζουμε πράγματα που κάνουν τις τρίχες μας να σηκώνονται. Ιδιαίτερα τώρα με την πανδημία και τον διχασμό των κοινωνιών μας σε εμβολιασμένους και αντιεμβολιαστές, τα τερατουργήματα δίνουν και παίρνουν. Εύκολα λοιπόν βγαίνει το συμπέρασμα ότι φταίνε τα social γιατί από τις αναρτήσεις βγαίνει ο χειρότερος εαυτός μας, ιδιαίτερα όταν ασχολούμαστε με πολιτικά ή με κοινωνικά θέματα. Μία έρευνα όμως του Πανεπιστημίου του Άαρους στη Δανία καταρρίπτει την εντύπωση αυτή και πολύ απλά διαπιστώνει ότι είμαστε τρολ από μόνοι μας και απλώς στα social το δείχνουμε περισσότερο. Η έρευνα έγινε σε χρήστες τόσο στη Δανία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια, παρόλο που οι δύο χώρες έχουν εντελώς διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες και με διαφορετικά επίπεδα πόλωσης.

Η ερευνητική ομάδα εξέτασε την υπόθεση ότι άτομα που θα ήταν ευγενή το ένα απέναντι στο άλλο σε μία πολιτική συζήτηση, στο δίκτυο αλλάζουν χαρακτήρα και συμπεριφέρονται άσχημα ιδιαίτερα όταν κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα. Και βρήκε ότι κάτι τέτοιο δεν είναι αλήθεια. Αντίθετα, οι συμπεριφορές που παρατηρούνται στα social αντικατοπτρίζουν τη συμπεριφορά μας και στην πραγματική ζωή. Όσοι συμπεριφέρονται επιθετικά, άσχημα, υβριστικά πίσω από το πέπλο της ανωνυμίας στα social, το ίδιο ακριβώς κάνουν και στη ζωή. Οι επιστήμονες βρήκαν επίσης ενδείξεις ότι τα άτομα που δεν είναι από τη φύση τους τόσο εχθρικά, δεν ασχολούνται με την πολιτική στο διαδίκτυο.

Το τρίτο στοιχείο που αναδεικνύεται από την έρευνα αφορά την εντύπωση που έχουμε για τον πολιτικό διάλογο στα social και το πόσο τοξικός είναι. Και γι' αυτό φταίει ακριβώς το ότι είναι οι επιθετικότεροι χαρακτήρες που επιλέγουν να κάνουν πολιτική συζήτηση στα social. Ενώ για παράδειγμα σε μία συζήτηση στην πραγματική ζωή θα συμμετάσχουν όλοι.

Και τέλος ένα τρολ στα social είναι πολύ πιο ορατό από ό,τι στην πραγματική ζωή. Ένας άνθρωπος δηλαδή που πιθανόν να μην συναντούσαμε ποτέ μας, βρίσκεται μπροστά μας συνεχώς είτε σε δικές μας συζητήσεις είτε σε λογαριασμούς άλλων. Στη ζωή δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι πανταχού παρών. Αλλά και πάλι είναι τρολ από τη φύση του.

Εκεί που φταίνε όμως πραγματικά τα social είναι οι αλγόριθμοι που επιβραβεύουν τον αριθμό και όχι την ποιότητα. Και ο αριθμός της διάδρασης δεν μετριέται μόνο με τα likes αλλά και με τα dislikes, όχι μόνο με τη συμφωνία αλλά και τη διαφωνία. Με έναν εντελώς διεστραμμένο τρόπο κάθε φορά που θα σχολιάσουμε μία τοξική ανάρτηση της δίνουμε ακόμα μεγαλύτερο χώρο.

Αυτό που δεν μας λένε τέτοιες έρευνες είναι το πώς να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Γιατί και το αντίθετο να κάνεις, να αγνοήσεις δηλαδή τα τρολ, τότε χωρίς αντίλογο η τοξική άποψη αφήνεται να διαδοθεί και να κυριαρχήσει. Στο μόνο που θα μπορούσαμε να ποντάρουμε είναι να διαδώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ποιοτική ενημέρωση, ν' αποκτήσουμε αντανακλαστικά «επιβεβαίωσης», να συμβουλευόμαστε τους οργανισμούς που κάνουν «debug» τα ψεύδη.

Μπορούν οι αλγόριθμοι αν όχι να βασίζονται, τουλάχιστον, να συνυπολογίζουν την ποιότητα; Ναι μπορούν. Αλλά είναι πιο ακριβό. Κι άμα δεν έχει καβγά και χαβαλέ στο δίκτυο, οι πλατφόρμες βγάζουν λιγότερα χρήματα. Άρα τι τις συμφέρει να κάνουν;

Και για μια φορά ακόμα θα το πω κι ας γίνομαι κουραστική. Ο λόγος που πληρώνουμε την εφημερίδα μας είναι για να είμαστε σίγουροι γι' αυτά που διαβάζουμε και για να έχουμε κάποιον να μας ρίχνει γροθιά στο στομάχι, όχι να μας χαϊδεύει τ' αφτιά. Το κλικ μας στα social μας μοιάζει δωρεάν αλλά το πληρώνουμε ακριβότερα. Χαρίζοντας μέρος της δημοκρατίας μας.