Γράφει η Κατερίνα Νικολάου
'Όχι, όχι, όχι! Και ξανά ΟΧΙ! Για να το πω και στην γλώσσα του Μυλωνά, του Κουλία και του ΕΛΑΜ και του κάθε φορέα «πολιτισμού», που αγρυπνά να μην κουνηθεί (ρούπι) και κανένας από το αφήγημα, το εθνικό, το αφήγημα το σωστό, το μονοπωλιακό, το επίσημο, τον νυν και αεί απορριπτικό.
Καταρχάς όχι! Δεν έπρεπε να αποσυρθεί η έκδοση της εκπροσώπησης της Κύπρου στη 19η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής της Biennale Βενετίας 2025 «Στις πέτρες» – «Εδώκαμεν σας την αναπνοή μας τζαι εψιθυρίσετε την πίσω στο χώμα της Σεβίνας Φλωρίδου» και των συνεργατών της διότι δεν βρισκόμαστε στην Σαουδική Αραβία.
Η έκδοση και σε επέκταση η ματιά της αρχιτεκτόνισσας δεν δυσφημεί, δεν θίγει, δεν παραβιάζει τη νομοθεσία, δεν βρίζει χυδαία, δεν απειλεί την σωματική ακεραιότητα του οποιουδήποτε και δεν υποκινεί τη βία, όπως για παράδειγμα πολλάκις είδαμε να συμβαίνει από τους θιγμένους και ως εκ τούτου εμπίπτει στην ελευθερία του λόγου. Είναι ατομικό δικαίωμα και θεμελιώδης προϋπόθεση της δημοκρατίας να εκφράζεις ελεύθερα τις ιδέες και τις σκέψεις. Ελεύθερα. Ειδικά αν είσαι καλλιτέχνης, πνεύμα ανήσυχο και ελεύθερο. Όχι, δεν εργαζόμαστε όλοι στην ομάδα Κυπριακού για να έχουμε το γλωσσάρι και το καλούπι, τι δεν καταλαβαίνεις;
Συνεπώς όχι. Δεν ήταν γκάφα η επιλογή. Ήταν ένα καθόλα υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό έργο. Και η απόσυρση ήταν επιβεβλημένη για να κατευνάσουν οι κυβερνώντες το λαϊκό -λαϊκίστικο για την ακρίβεια- και εθνικιστικό συναίσθημα. Είναι ξεκάθαρο πως η «γραμμή» της απόφασης και απόσυρσης μιας αξιόλογης έκδοσης ήρθε δια ροπάλου από την «μούττην του δκυόσμη» στα πιο υψηλά στρώματα, εκεί που ενώ δεν τα γαϊζουν όλα, μόλις τους λάξουν τα κομματικά ροντβάιλερ, λαμβάνουν αυταρχικές αποφάσεις και δεν επιτρέπουν στους Υπουργούς να σταθούν στον πούντο τους. Αντί οι κυβερνώντες να αγνοήσουν τον λαϊκισμό άφησαν για άλλη μια φορά τον κάθε ακραίο να τους πάρει με τις… πέτρες.
Ας είναι, κάποιες μάχες κερδίζονται, κάποιες χάνονται για να συνεχίσουμε τις δουλειές μας. Γιατί πραγματικά θα ήταν πολύ λυπηρό η Λίνα Κασσιανίδου να έχανε τη δουλειά της. Διότι εκτός από επιστήμονας, η Υφυπουργός Πολιτισμού είναι άνθρωπος που κατέχει σε βάθος την Τέχνη, που μεγάλωσε ανάμεσα σε ανθρώπους του πολιτισμού, που χαίρει εκτίμησης από διανοούμενους και διεθνούς φήμης καλλιτέχνες. Κρύψετε να περάσουμε, όπως λέμε και στη γλώσσα μας, συγγνώμη στη διάλεκτό μας. Άλλωστε δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που γίναμε ρεζίλι διεθνώς και αφήσαμε εκτεθειμένους ανθρώπους σοβαρούς και ταλαντούχους.
Επί της ουσίας όμως, όχι της ουσιαστικής αλλά εκείνης του επίσημου αφηγήματος που σκέπασε τα πάντα και πάλι όχι! Ποιος είπε ότι δεν υπάρχει δικαίωμα στην «παραχάραξη» της Ιστορίας; Και ειδικά αυτής της κοντόφθαλμης Ιστορίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία διδάσκεται στα σχολεία και δεν διαθέτει ούτε ίχνος αυτοκριτικής κι ας τα έκανε μπάχαλο εν της γενέσει της. Άσε που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πρόκειται για παραχάραξη, μιλάμε για τον λόγο έκφρασης των δημιουργών. Που είπαν την ελληνοκυπριακή, γλώσσα αντί διάλεκτο, που είπαν σύρραξη αντί εισβολή, που είπαν πολιτική αντί πολεμική. Ε και; Κάποιοι σιχαίνονται να βλέπουν κυπριακά στο χαρτί κάποιοι γουστάρουν. Η αλήθεια είναι πως τα ελληνικά πολλοί μίσησαν την σωστή επικοινωνία ουδείς. Τα δε βλαστάρια μας, γράφουν Greeklish και μια χαρά τα βρίσκουν. Μήπως να συλληφθούν για ανυπακοή; Δεν έχουμε κάτι πιο σοβαρό να ασχοληθούμε σ’ αυτό τον τόπο;
Αφού κι εγώ που είμαι πρόσφυγας πολλές φορές διερωτώμαι αν έγινε πόλεμος στην Κύπρο αφού το μόνο που επιτρέπεται είναι ο όρος «εισβολή», μόνο Τουρκική εισβολή, τίποτε άλλο δεν συνέβη στον τόπο μας. Όχι, όχι αυτό δεν είναι παραχάραξη της ιστορίας είναι χάρη, ω ναι χάρη σας κάνει όποιος καταφέρει να κερδίσει την προσοχή των ξένων αλλά και των νέων επειδή τους μίλησε με μια γλώσσα διαφορετική. Διότι οποιοσδήποτε νοήμων Έλλην – Κύπριος καταδέχεται να συνομιλεί με βάρβαρους θα συνειδητοποιήσει ότι οι ξένοι έχουν κουραστεί με το ληγμένο μάρκετινγκ του Κυπριακού. Διαφωνεί κανείς;
Πριν τριάντα χρόνια οι δημοσιογράφοι έπρεπε να γράφουν «λεγόμενος» όταν έκαναν αναφορά στους απέναντι, να βάζουν σε εισαγωγικά στους απέναντι και να χρησιμοποιούν τις λέξεις «κατεχόμενα» και «ψευδοκράτος». Ενίοτε ήταν όλα στην ίδια πρόταση π.χ. ο ούτω καλούμενος «υπουργός εξωτερικών» του κατοχικού ηγέτη του παράνομου ψευδοκράτους, που μεταξύ μας δεν ήταν ούτε σωστά ελληνικά αφού τόσοι πλεονασμοί στη σειρά δημιουργούσαν μαθηματικές εξισώσεις με αρνητικούς αριθμούς που αναιρούσαν την ουσία αυτού που θέλαμε να πούμε. Εθνική αδεία λειτουργούσαμε σαν φερέφωνα του επίσημου αφηγήματος, δημοσιογραφούσαμε αγνοώντας κάθε αντίθετη άποψη θεωρώντας πως κάναμε το πατριωτικό μας καθήκον.
Πόσες και πόσες φορές κατηγορήσαμε ως τουρκόφιλο ή ανθέλληνα ένα ξένο αξιωματούχο με το καλημέρα του διορισμού του επειδή έκανε το λάθος να πει τον Πρόεδρο μας «ηγέτη των ΕΚ» ή πετάξαμε στα σκουπίδια ένα καλό ψήφισμα για την πλευρά μας επειδή έγραφε «κυβέρνηση» αντί «καθεστώς» για τους άλλους. Η κρίση μας για τις απόψεις των ξένων πέρναγε όχι μέσα από την πολιτική ανάλυση αλλά μέσα από το ναρκοπέδιο των λέξεων και της τελευταίας λεπτομέρειας. Μέσα από το συναίσθημα που όταν φτάνει στο σημείο να κατηγορεί με τόση ευκολία αρχιτέκτονες ότι εξυπηρετούν τουρκικά συμφέροντα δεν είναι μόνο επικίνδυνο είναι και εγκληματικό διότι μας καθηλώνει σαν λαό.
Λες και αν ρωτήσεις κάποιον Κύπριο για την εχθρότητα μεταξύ Γαλλόφωνων στη Φλάνδρα με τους Φλαμανδούς θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τις ευαισθησίες των Βέλγων. Ίσως επίτηδες να μην ξεκολλούμε, ίσως αν επιβάλλουμε την ορολογία αντί να την συζητάμε για να την καταλάβουμε να βολεύει. Πάντως αυτό που είναι σίγουρο είναι πως οι περισσότεροι, οι εκτός των κομμάτων, δεν μπορούν να αντιληφθούν τι σημασία έχει όλο αυτό το εμμονικό ξεψείρισμα της γλώσσας.
Επί της ουσιαστικής ουσίας του θέματος, η Υφυπουργός στις δηλώσεις της κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή αλλά και μετά προς τα ΜΜΕ είπε κάτι πολύ σημαντικό. Αυτό που χάθηκε μέσα στον κυκεώνα των αντιδράσεων ήταν το ίδιο το έργο που μας εκπροσώπησε στην Μπιενάλε. Δεν καταλάβαμε την πρόθεση των δημιουργών να φέρουν στο προσκήνιο χειρωνακτικές μεθόδους δόμησης, ξεχασμένες και παραγνωρισμένες, του τόπου μας, να θυμίσουν τη σοφία αρχέγονων τρόπων αειφόρου και βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων. Ψιλά γράμματα διότι το μπετόν που θα χύσεις πάνω στη θαλασσινή σπηλιά θα αποφέρει εκατομμύρια στην πατρίδα που τόσο αγαπάμε. Ξερολιθκιές τζιαι πελλάρες!
Αυτές τις μέρες διαβάσαμε πως ο ηθοποιός Μάριος Αθανασίου δούλεψε σε οικοδομή τον φετινό χειμώνα για να επιβιώσει. Στην Ελλάδα μας, που επίσης διώχνει τα ταλέντα της στο εξωτερικό. Το έλεγε και ο αγαπημένος Σπύρος Σταυρινίδης και συγγνώμη για τη διάλεκτο «για πράττε για μετάπραττε για που την Κύπρο φέφκε» τουτέστιν μόνο οι έμποροι επιβιώνουν εδώ, οι κάθε λογής έμποροι.
Σκέφτομαι λοιπόν κι εγώ πότε ήταν η τελευταία φορά που ασχολήθηκαν ο Μυλωνάς, ο Κουλίας, το ΕΛΑΜ και η ΕΔΕΚ πραγματικά με τον Πολιτισμό (και δεν εννοώ μόνο της Καρυάτιδες). Πότε έσκισαν τα ιμάτιά τους επειδή π.χ. τα κονδύλια του πολιτισμού, του θεάτρου και του κινηματογράφου είναι τόσο μικρά. Πότε ασχολήθηκαν με τους χώρους τέχνης, με το πώς και εάν επιβιώνουν οι καλλιτέχνες, πότε νοιάστηκαν για την αγορά εργασίας των καλλιτεχνών, με τι επιλογές έχουν και σε τι συνθήκες όταν δεν πάρουν ένα ρόλο, τους μισθούς τους. Σε τελική ανάλυση πότε ασχολήθηκαν με το αν θέλουμε ή όχι τέχνη και πολιτισμό σε αυτό τον τόπο. Με το αν θέλουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από Κυπριακό πρόβλημα…
Φωτογραφία: Δημήτρης Λούτσιος
