«Πού τον θυμήθηκες τον Κασσελάκη;» θα με ρωτήσετε. Μια φοιτήτριά μου τελείωσε μόλις τη διπλωματική της πάνω στο θέμα και στοχάζομαι αν μπορεί να γίνει κάποιος πολιτικός ηγέτης το 2025 μόνο μ' ένα λογαριασμό στα social. Ναι, και δεν είναι μόνο ένας, είναι πια πολλοί. Αν κάποτε το κομματικό ένσημο ήταν απαραίτητο για την πολιτική ανάδειξη, σήμερα αρκεί ένα ring light, ένα κινητό και μερικά hashtags. Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι η πρώτη και η πιο χαρακτηριστική ενσάρκωση αυτού του μετασχηματισμού ενός πολιτικού που δεν έρχεται από τα κομματικά γραφεία, αλλά από το timeline. Οι υπόλοιποι, φίλες και φίλοι μου, απλώς ακολούθησαν. Με μεγάλη επιτυχία επίσης. Μου λέτε ότι ο Φειδίας άνοιξε δρόμο. Όχι, ο Κασσελάκης άνοιξε δρόμο και ο Φειδίας τον έστρωσε, για να γεμίσουμε influencers στην πολιτική.
Όταν η αυθεντικότητα γίνεται στρατηγική και η αφήγηση υποκαθιστά την πολιτική, η περίπτωση Κασσελάκη αποδεικνύει κάτι πολύ απλό: το πρόσωπο προηγείται της ιδεολογίας και το Μέσο γίνεται το ίδιο μήνυμα. Με λίγα λόγια, η εικόνα κερδίζει την ουσία, αν φυσικά προλάβει να γίνει retweet ή share.
Όταν ο Κασσελάκης εμφανίστηκε στην κούρσα για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ, η κεντρική του πρόταση δεν ήταν πολιτική. Ήταν αισθητική. Το προφίλ του στο X λειτουργούσε σαν επιμελημένη ψηφιακή μάρκα: πατριωτισμός μέσα από φίλτρα καλλωπισμού, προοδευτική queer ορατότητα, συναισθηματικός τόνος και συνθήματα με προσωπικό ύφος.
Το σύνθημα #ΕΙΜΑΙΕΔΩ έγινε viral και όχι τυχαία. Δεν ήταν μήνυμα πολιτικής θέσης, αλλά ύπαρξης. Δεν έλεγε «τι θα κάνω», αλλά «ποιος είμαι». Και αυτό αρκούσε. Όχι μόνο γιατί η εποχή του πολιτικού περιεχομένου έχει παραχωρήσει τη θέση της στην εποχή της «προσωπικότητας» (είχε χτιστεί προσεκτικά προηγουμένως από άλλους, από τους «παλιούς» η λογική του «σήμερα δεν υπάρχουν πια ηγέτες»), αλλά γιατί ο ίδιος ο δημόσιος διάλογος στα social media δεν ευνοεί τη σύνθετη σκέψη.
Παλιά, η πολιτική ταυτότητα διαμορφωνόταν μέσα από σταδιακή κομματική ένταξη, θεσμική εμπειρία, δημόσια δοκιμασία, ακόμα παλιότερα γραπτές θέσεις κατατεθειμένες σε βιβλία. Τώρα, η πολιτική ταυτότητα συγκροτείται όπως το προφίλ σου στο Instagram με εικόνες, προσωπικές ιστορίες και στρατηγικά hashtags. Δεν είναι δεδομένη· είναι υπό συνεχή κατασκευή και κρίση.
Στην περίπτωση Κασσελάκη, η πολιτική του ταυτότητα δημιουργήθηκε κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια των χρηστών. Μέσα από χαρακτηριστικές αναρτήσεις του στο X, μπορεί κανείς να διακρίνει μοτίβα: μια διαρκής προσπάθεια αυθεντικότητας (όχι απαραίτητα ειλικρίνειας), μια θεματολογία που εναλλάσσεται ανάμεσα σε κρίσεις και εξομολογήσεις, μια χρήση του Μέσου ως εργαλείου πλαισίωσης όχι των ιδεών, αλλά της προσωπικής του εικόνας. Η πολιτική του πρόταση δεν ξεδιπλώθηκε μέσα από προγράμματα, αλλά μέσα από hashtags. Το X έγινε το ψηφιακό θέατρο όπου ο ίδιος υποδύθηκε τον ρόλο του «αντισυστημικού insider», ενός προσώπου που ήρθε απ' έξω, αλλά λειτούργησε σαν να ήταν πάντα μέσα.
Στο X, ο πολιτικός δεν μιλά. Παρουσιάζεται. Ηγεσία δεν σημαίνει πια θεσμική βαρύτητα· σημαίνει παρουσία: στυλ, ύφος, προσωποκεντρικό αφήγημα. Ο Κασσελάκης το αντιλήφθηκε νωρίς και αξιοποίησε πλήρως την πλατφόρμα, τόσο για να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του, όσο και για να διαχειριστεί την αποπομπή του. Η διαχείριση κρίσης έγινε με όρους storytelling. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ τον παραμέρισε, εκείνος απάντησε με συναισθηματική αποδραματοποίηση, δεν αποπέμφθηκε από ένα κόμμα· προδόθηκε από ένα «παλιό σύστημα». Η «επικοινωνία της ήττας» μετατράπηκε σε αφήγηση αντίστασης.
Η περίπτωση Κασσελάκη δεν είναι μοναδική. Είναι όμως ενδεικτική μιας μετάβασης από την πολιτική της πρότασης στην πολιτική της προβολής. Από τον λόγο στη σχέση. Από την ιδεολογία στο bio. Στα social media, οι πολιτικοί δεν απευθύνονται στους πολίτες ως ψηφοφόρους· απευθύνονται σε αυτούς ως ακολούθους. Σε έναν βαθμό, ο Πρόεδρος Τραμπ ήταν ο πρώτος διδάξας. Αν δούμε και τους υπόλοιπους, μετά τον Κασσελάκη στη γειτονιά μας, ο μηχανισμός είναι ο ίδιος, η κατασκευή της αυθεντικότητας. Στα social, η αυθεντικότητα αυτή δεν είναι απλώς πλεονέκτημα, είναι προαπαιτούμενο. Η πολιτική γίνεται προσωπική. Και ο πολιτικός μετατρέπεται σε σύμβολο ή μιμίδιο.
Μπορεί άραγε ένας σοβαρός πολιτικός λόγος να κερδίσει στη μάχη μια καλοστημένη εικόνα; Αν μπορέσουμε να τεκμηριώσουμε το «ναι», τότε θα κρατήσουμε και την ελπίδα για μια πολιτική αξιών ζωντανή.
