Επιμέλεια: Χριστοθέα Ιακώβου

Η «Χερσόνησος η Ταυρική», στην Κριμαία, αυτή την περίοδο φαίνεται πως βρέθηκε στο στόχαστρο και τέθηκε σε λειτουργία με νέο όνομα και υπό τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ως μια πολιτική κίνηση ενάντια στην Ουκρανία, με την τελευταία να απευθύνει έκκληση στα Ηνωμένα Έθνη για να προστατεύσουν το μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, διότι η Ρωσία ολοκλήρωσε τις εργασίες μετατροπής της σε «ιστορικό και αρχαιολογικό πάρκο».

Ιδρύθηκε από Έλληνες τον 5ο αιώνα π.Χ.

Πρόκειται για μια αρχαία πόλη που ιδρύθηκε από Έλληνες τον 5ο αιώνα π.Χ. στις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Η τοποθεσία προστέθηκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2013 και το επόμενο έτος, η Ρωσία προσάρτησε παράνομα τη χερσόνησο της Κριμαίας. Σημειώνεται ότι, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της δεν αναγνωρίζουν τη ρωσική κυριαρχία στην Κριμαία και αγωνίζονται για την επανάκτησή της από την αρχή της κατοχής της.

«Νέα Χερσόνησος»

Το νέο πάρκο φέρει πια το όνομα «Νέα Χερσόνησος» και περιλαμβάνει ένα ρωσικό ορθόδοξο μοναστήρι, ένα Μουσείο Χριστιανισμού και το Μουσείο της Κριμαίας και της Νοβοροσίγια. (Νοβοροσίγια είναι ο όρος που χρησιμοποιεί η Ρωσία για τα προσαρτημένα εδάφη στην Κριμαία). Το πάρκο κατασκευάστηκε από το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας με πόρους από την Transneft, μια κρατική εταιρεία η οποία κατασκευάζει δίκτυα μεταφοράς ενέργειας. Την επίβλεψη του έργου και του νέου μοναστηριού όπως και γενικότερα τη διαχείρισή του, ο Πούτιν, την ανέθεσε σε έναν ανώτερο κληρικό, τον μητροπολίτη Tikhon Shevkunov, που έχει προωθήσει τη Χερσόνησο ως κληρονομιά του Βυζαντίου. Το πάρκο άνοιξε επίσημα στις 28 Ιουλίου φέτος.

Σημειώνεται ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει επισκεφθεί το μνημείο «Χερσόνησος η Ταυρική» στο παρελθόν και μίλησε για αυτήν και την Κριμαία, ευρύτερα, ως κεντρικής σημασίας για το ρωσικό κρατίδιο, προσθέτοντας ότι η απόφαση επαναπροσδιορισμού του μνημείου είναι μια περίτεχνη άσκηση προπαγάνδας. Ουκρανοί αναλυτές λένε ότι η «Ταυρική Χερσόνησος» δεν αναγνωρίζεται πια ως εκείνο το αρχαιολογικό ορόσημο που κάποτε μελετούσαν.

Έκκληση Ουκρανίας προς τον ΟΗΕ

Στις 24 Ιουλίου, ο επίτροπος του ουκρανικού Κοινοβουλίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Dmytro Lubinets, έκανε έκκληση στον ΟΗΕ να παρέμβει, λέγοντας ότι η ζημιά στην Ταυρική Χερσόνησο ήταν μέρος μιας ρωσικής πολιτικής για τη διαγραφή της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στη δήλωσή του, την οποία ανάρτησε στο κανάλι του στο Telegram, ο Lubinets είπε ότι «οι Ρώσοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το αυθεντικό μνημείο», προσθέτοντας ότι «στην πραγματικότητα χτίζουν μια νέα πόλη - το λεγόμενο ιστορικό και αρχαιολογικό πάρκο». Ο Lubinets σημείωσε ότι «πολλά αρχαιολογικά ευρήματα» είχαν επίσης «κλαπεί από τη Ρωσική Ομοσπονδία και μεταφέρθηκαν σε ρωσικά μουσεία».

Αποκόλληση και ζημιές σε αρχαιότητες

Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση, η Evelina Kravchenko του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας της Ουκρανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, περιέγραψε τις ζημιές στον χώρο, ενώ αναφέρθηκε και στην αφαίρεση και πιθανή απώλεια αντικειμένων.

«Οι κατασκευαστικές εργασίες κατέστρεψαν το πολιτιστικό στρώμα, το οποίο σε ορισμένα σημεία έφτανε πάνω από 10 μέτρα, τα ερείπια ενός αρχαίου ναού, τη νεκρόπολη της πόλης με μοναδικές ταφικές και μνημειακές κατασκευές, στρώματα στάχτης και σκουπίδια, ερείπια προαστιακών συγκροτημάτων της παγκόσμιας κληρονομιάς», έγραψε η Kravchenko.

«Εκτός από το γεγονός ότι διαταράχθηκε η γενική εμφάνιση του χώρου, γεγονός που οδήγησε στην παραμόρφωση του αρχαίου τοπίου, δεκάδες χιλιάδες ευρήματα που ανασκάφηκαν από εδαφικά έργα από κατεστραμμένα προαστιακά συγκροτήματα απομακρύνθηκαν από την Κριμαία, καθώς δεκάδες χιλιάδες κατέληξαν στους σύγχρονους χώρους υγειονομικής ταφής της Σεβαστούπολης [μια μεγάλη πόλη της Κριμαίας], όπου μεταφέρθηκαν με φορτηγά φωτοεκφόρτωσης από τη ζώνη κατασκευής». Η ίδια επισήμανε: «Μερικά από αυτά περισυλλέγονται από εκείνες τις χωματερές από τους ντόπιους, τόσο για προσωπική αποθήκευση όσο και για πώληση στη μαύρη αγορά. Έτσι, σύντομα, υπάρχει πιθανότητα μπορούμε να δούμε πράγματα από τη Χερσόνησο σε διαδικτυακές δημοπρασίες».

Θύμα γεωπολιτικών εξελίξεων;

Η Yevheniya Kravchuk, μια Ουκρανή βουλεύτρια που είναι πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού, Επιστήμης, Παιδείας και Μέσων Ενημέρωσης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE), μίλησε στην εφημερίδα The Art «για τα κίνητρα της Ρωσίας», όπως αναφέρεται στην εφημερίδα. Η ίδια δήλωσε πως «η Κριμαία είναι για αυτούς πολύ σημαντική, επειδή περιέχει τις παλαιότερες τοποθεσίες, τις παλαιότερες πόλεις στην επικράτεια της Ουκρανίας».

Στη «Νέα Χερσόνησο» -όπως ονομάζεται πια- «η στρατηγική από τη Ρωσία ήταν να ανασκάψει όλα τα παλιά θεμέλια, να τα πετάξει και να χτίσει κάτι που να μεταφέρει την ιδέα ότι χτίζουν καλύτερα από τους αρχαίους Έλληνες», τόνισε.

Η Kravchuk ήταν η συντάκτρια ενός ψηφίσματος που εγκρίθηκε τον Ιούνιο από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης που κατηγορούσε τη Ρωσία για «διαγραφή της πολιτιστικής ταυτότητας» στην Ουκρανία.

Το έργο «Νέα Χερσόνησο» ακολουθεί άλλες εργασίες στην «Ταυρική Χερσόνησο», συμπεριλαμβανομένης της ανακαίνισης του καθεδρικού ναού του Αγίου Βλαδίμηρου, που πιστεύεται ότι ήταν στο σημείο όπου ο πρίγκιπας Βολοντίμιρ του Κιέβου βαφτίστηκε στην Ορθοδοξία το 988, και η κατασκευή ενός υπαίθριου θεάτρου στα ερείπια ρωμαϊκής ακρόπολης.

Στην 46η Σύνοδο της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς στο Νέο Δελχί της Ινδίας τον περασμένο μήνα, η Anastasiya Bondar, επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας και αναπληρώτρια της υπουργού Πολιτισμού και Πολιτικής Πληροφοριών της Ουκρανίας, ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ένταξη του μνημείου «Χερσόνησος η Ταυρική» στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO που αφορά τα μνημεία που βρίσκονται «Σε κίνδυνο», ανέφερε το ουκρανικό υπουργείο την 1η Αυγούστου.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, δεν υπάρχουν νέα σχετικά με τα σχέδια να συμπεριληφθεί ο ιστότοπος στη λίστα «Σε  κίνδυνο» της UNESCO και ο ιστότοπος δεν αναφέρθηκε στις περιλήψεις της UNESCO για τις αποφάσεις της που ελήφθησαν στη σύνοδο. Η Art Newspaper επικοινώνησε με την οργάνωση για σχόλια.

Την 1η Αυγούστου, πάντως, ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως «εάν το επιθυμούν, οι εκπρόσωποι της UNESCO μπορούν να επισκεφθούν, στην Κριμαία, την Ταυρική Χερσόνησο, και να θαυμάσουν αυτό που έχει γίνει».

Πηγή: The Art Newspaper / ARTnews.com