Οι αιγυπτιακοί ναοί δεν ήταν μόνο πολύχρωμοι, αλλά έλαμπαν από αστραφτερό χρυσό. Κίονες, πύλες και οβελίσκοι, ήταν όλα καλυμμένα με χρυσό, από τις αρχές της Φαραωνικής Περιόδου. Οι ερευνητές γνωρίζουν επιπλέον, από γραπτές πηγές, ότι ορισμένα από τα κτίρια ήταν επιχρυσωμένα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, επρόκειτο για επικαλύψεις παχύτερων μεταλλικών φύλλων από επιχρυσωμένο χαλκό. Τα ίχνη τους φαίνονται σήμερα μόνο ως τρύπες στους τοίχους.

Οι λεπτές διακοσμήσεις με φύλλα χρυσού, ωστόσο, είναι σπάνια τεκμηριωμένες λόγω της μεγάλης ευθραυστότητάς τους. Στον ναό Έντφου, σωματίδια αυτού του τύπου επιχρύσωσης έχουν τώρα ανακαλυφθεί σε πολλά σημεία στις υψηλότερες περιοχές των τοίχων ενός ιερού.

Αποκατάσταση των ανάγλυφων. Φωτογραφία: Ministry of Tourism & Antiquities

Έγχρωμα ανάγλυφα

Σε συνεργασία με το αιγυπτιακό Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, μια ομάδα του πανεπιστημίου Julius-Maximilians-Universität (JMU) στο Βύρτσμπουργκ, ερεύνησε την άλλοτε χρωματιστή ζωγραφική των πέτρινων ανάγλυφων στον ναό Έντφου, ο οποίος είναι αφιερωμένος στον αιγυπτιακό θεό Ώρος, που απεικονιζόταν με την μορφή γερακιού.

Τα ανάγλυφα και οι ζωγραφιές, καθαρίστηκαν και σταθεροποιήθηκαν από μια αιγυπτιακή ομάδα συντηρητών έργων τέχνης, με επικεφαλής τον Ahmed Abdel Naby. Το έργο χρηματοδοτεί το ίδρυμα Gerda Henkel.

«Η επιχρύσωση των μορφών πιθανώς όχι μόνο χρησίμευε για τη συμβολική αθανασία τους και τη θεοποίησή τους, αλλά συνέβαλε επίσης στη μυστικιστική αύρα του δωματίου. Πρέπει να ήταν πολύ εντυπωσιακό, ειδικά όταν έμπαινε μέσα το φως του ήλιου», λέει η Victoria Altmann-Wendling, υπεύθυνη του έργου και ερευνήτρια στο πρόγραμμα Horus Beḥedety του JMU.

Οι ζωγράφοι διόρθωναν τα λάθη στα ιερογλυφικά

Οι Αιγύπτιοι συντηρητές αφαίρεσαν σκόνη, περιττώματα πουλιών και άλλες εναποθέσεις, όπως αιθάλη, από τα ανάγλυφα από ψαμμίτη.

Κατά τη διαδικασία, οι ερευνητές αποκάλυψαν τα υπολείμματα της βαφής που κάποτε κάλυπτε ολόκληρο το ανάγλυφο. Στους περισσότερους αρχαίους αιγυπτιακούς ναούς, η ζωγραφική δεν σώζεται καθόλου ή μόνο σε λίγους εσωτερικούς χώρους. Οι εργασίες στο ιερό του ναού ολοκληρώθηκαν αυτή την άνοιξη. Σχεδιάζονται περαιτέρω αναλύσεις των χρωστικών ουσιών και της επιχρύσωσης.

Οι πολύχρωμες ζωγραφιές μπορούν τώρα να παρέχουν περαιτέρω λεπτομέρειες των σκηνών και των ιερογλυφικών που δεν θα μπορούσαν να αναγνωριστούν μόνο στο ανάγλυφο, π.χ. στοιχεία της ενδυμασίας ή των προσφορών.

Οι τεχνίτες χρησιμοποιούσαν χρώμα για να διορθώσουν τα ιερογλυφικά που ήταν λαξευμένα στην πέτρα: «Στις ζωγραφιές, παρατηρείται μια αρχαία διαχείριση ποιότητας», εξηγεί ο καθηγητής Martin A. Stadler, διευθυντής του προγράμματος Horus Beḥedety στο Βύρτσμπουργκ.

«Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι οι θεοί ήταν εντελώς επιχρυσωμένοι. Αυτό το συναντούμε σε πηγές κειμένων που περιγράφουν ότι η σάρκα των θεών αποτελείται από χρυσό», σημειώνει η Victoria Altmann-Wendling.

Γκράφιτι με μελάνι

Ένα ακόμη αποτέλεσμα είναι το εύρημα των ζωγραφισμένων έργων με μελάνι στη δημοτική. Αυτά αποτελούν άμεση μαρτυρία της εισόδου των ιερέων στο ναό. Τέτοιου είδους προσωπικές επιγραφές, είναι κυρίως γνωστές από υπαίθριες τοποθεσίες ναών ή κατώφλια και όχι από το ιερό ή το «ιερό των ιερών» όπου βρίσκονταν το άγαλμα του θεού.

Οι προσευχές που αφιέρωναν στον Ώρο, γνωστές ως προσκυνήματα, προσφέρουν στοιχεία σχετικά με τη «χωροταξική βιογραφία» της αίθουσας, όπως και σχετικά με τις πεποιθήσεις και τις λατρευτικές πρακτικές των ιερέων.

Εκτός του ότι είναι το καλύτερα διατηρημένο ιερό της Αιγύπτου, ο ναός Έντφου αποτελεί ένα θαύμα αρχαίου δομικού σχεδίου, με μήκος 137 μέτρων, πλάτος 76 μέτρων στον πυλώνα και ύψη που κυμαίνονται από 15 έως 35 μέτρα.

Με τις μεγαλειώδεις διαστάσεις και με τις επιφάνειες των τοίχων του εντελώς καλυμμένες με επιγραφές και εικονογραφικά ανάγλυφα, αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο αρχαίας θρησκείας και αρχιτεκτονικής. Χτισμένος και διακοσμημένος μεταξύ του 237 και του 57 π.Χ., υπό τον βασιλιά τον Πτολεμαίο ΙΙΙ-ΧΙΙ, περιέχει τα περισσότερα θρησκευτικά κείμενα και τελετουργικές σκηνές από σχεδόν κάθε άλλον αιγυπτιακό ναό, ορισμένα από τα οποία ανάγονται στην 3η χιλιετία π.Χ.

Το πρόγραμμα Horus Beḥedety από το πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ, με επικεφαλής τον καθηγητή Δρ. Martin A. Stadler, χρηματοδοτείται από το γερμανικό ίδρυμα μελετών (DFG) και από το 2016, μελετά τον ναό του Edfu.

Σκοπός του προγράμματος είναι η ψηφιακή καταγραφή του κτιρίου και η δημιουργία μιας νέας επιγραφικής έκδοσης και σχολιασμένες μεταφράσεις των κειμένων του ναού.

Επίσης, αναλύονται οι επιγραφές, οι χωροταξικές λειτουργίες και οι λατρευτικές πρακτικές που σχετίζονται με τον ναό.

Ένα ακόμη έργο της Δρ. Victoria Altmann-Wendling, είναι η έρευνα των δύο κεντρικών δωματίων, του ιερού και του δωματίου από πίσω του.

Πηγή: enikos.gr