H γκαλερί «Stand in Line» προσκαλεί το κοινό στην παρουσίαση της πρόσφατης δουλειάς της καταξιωμένης Ελληνίδας ζωγράφου Άννας Μαρίας Τσακάλη. Τα εγκαίνεια θα τελέσει ο Πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος και βουλευτής Λευκωσίας κ. Νικόλας Παπαδόπουλος.

«Η αιωνιότητα των λουλουδιών»

Στην παρθενική έκθεση της Άννας Μαρίας Τσακάλη στην Κύπρο, η αίθουσα της Stand in Line – Art Space αποκτά το ιδιαίτερο «μικροκλίμα» της ζωγράφου. Η παρουσία της δημιουργού στον σύγχρονο εικαστικό κόσμο μοιράζεται ανάμεσα στο Παρίσι και την Αθήνα όπου ζει και εργάζεται, υπηρετώντας με σύγχρονη ματιά μια ζωγραφική παράδοση με βαθιές ρίζες. Από τη θητεία της στο εργαστήριο της École des Beaux-Arts, κοντά στον φημισμένο δάσκαλο Λεονάρντο Κρεμονίνι, πρωτοδιαμόρφωσε τα βασικά στοιχεία της ζωγραφικής της αντίληψης κι οπλίστηκε με την αναγκαία αυτοπεποίθηση σε μια εποχή που η ζωγραφική κινδύνευε να υποσκελιστεί από τις εγκαταστάσεις και τις εικόνες των media. «Αν η Ελλάδα υπήρξε μάνα, το Παρίσι στάθηκε πατέρας μου. Με μεγάλωσαν και οι δύο. Στο Παρίσι, έβαλα σε φόρμα την ελληνική ευαισθησία μου, γνωρίζοντας εκ νέου και αγαπώντας την Ελλάδα πιο βαθιά. Είναι ο τόπος που αγάπησα τη ζωγραφική, που ξεπέρασα τις συνήθειές μου και άνοιξα το βλέμμα μου στον κόσμο. Στο Παρίσι έγινα ζωγράφος» εξηγεί.

Δεν γνωρίζω αν έχει επισημανθεί από ξένους μελετητές του έργου της, ούτε κι αν είναι συνειδητό από την ίδια, αλλά στις αίθουσες των μεγάλων μουσείων του Παρισιού η Τσακάλη είχε και μια άλλη, βραδυφλεγή όσο και γόνιμη θητεία. Στα έργα των μεγάλων αλλά και των ανώνυμων μαστόρων της τοπιογραφίας με έμφαση στη φύση, βρήκε, έξω από εποχές και τεχνοτροπικά ρεύματα, ένα θεματικό πλούτο που καλλιεργεί συστηματικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες: το άνθος.

Στην ιστορία των έργων, εάν αυτά είναι πράγματι μεγάλα έργα τέχνης, το νόημα το οποίο τους προσδίδεται αργότερα προέρχεται απ’ αυτά τα ίδια. Είναι το ίδιο το έργο εκείνο το οποίο έχει διανοίξει τον ορίζοντα σαν σπόρος, μέσα από τον οποίο θα εμφανιστεί σε κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον· αυτό το ίδιο το έργο μεταμορφώνεται και γίνεται η συνέχειά του. Στο ζωγραφικό άνθος αυτό δε συμβαίνει. Έξι αιώνες μετά τις «λύσεις» που έδωσε η Αναγέννηση, παραμένει πάντα νέο στα μάτια μας και απαιτεί από μας να το αναζητήσουμε όχι μια φορά στη διάρκεια της ζωής μας, αλλά μια ολόκληρη ζωή. Κάθε λουλούδι «ιδεαλίζει» άθελά του μια εποχή και με αυτήν του τη λειτουργία συμμετέχει, στη συνέχεια, στην αισθητικοποίηση όχι μόνο του «τότε» καιρού, αλλά και του «παρόντος» χρόνου.

Το παράδοξο είναι ότι στα λουλούδια η Τσακάλη έλκεται από το εφήμερο της ζωής. Όχι μόνο επειδή προκαλούν τον χρόνο, αλλά εξαιτίας των σκέψεων και των αντιδράσεων που ενεργοποιούν, τα λουλούδια από τη φύση τους εμπεριέχουν το τραγικό, μια ομορφιά που συνδιαλέγεται με τον θάνατο. Στην εύθραυστη συνθήκη του άνθους – στη ζωή και την αναπόφευκτη φθορά που την ακολουθεί - η Τσακάλη βλέπει μια μεταφορά της ανθρώπινης ύπαρξης, την οποία πασχίζει να «σώσει» στη γη της ζωγραφικής. Για τη ζωγράφο τα λουλούδια μιλούν για τη μάχη με τον θάνατο, κρατώντας την ομορφιά τους. Είναι ο δικός της τρόπος να μιλήσει για τη δύναμη της ζωής. Από την άποψη αυτή, το άνθος γίνεται ένα «memento mori», αφού η υπόμνηση του οριστικού τέλους του, όσο και να αποδιώκεται, υφέρπει ως αναπόδραστη. Είτε, όμως, ανάλογα με τις εποχές και τις διαφορετικές σχολές, προσκολλάται κανείς περισσότερο στην εμφανή κίνηση, είτε στο μνημειώδες, η ζωγραφική όταν είναι μεγάλη δεν αναζητά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της κίνησης, αλλά τα μυστικά της κρυπτογραφικά σημεία. Κι αυτό είναι που δένει τη Τσακάλη με τους μεγάλους δασκάλους.

Η σύνθεση των έργων της ζωγράφου βασίζεται σε ένα πλάνο (ανθοδοχεία), ενώ συναντούμε έργα όπου ένα τμήμα της ζωγραφικής ανατρέπει την αίσθηση του πραγματικού (λόγου χάρη, το παρτέρι). Η ζωγραφική τους ερμηνεία δεν στοχεύει στην πιστή ρεαλιστική απεικόνιση ούτε στη στείρα απόδοση της ομορφιάς των λουλουδιών. Δεν πρόκειται δηλαδή για μεταφορά μιας «Εδέμ» ή κάτι ιδεατού. Η προσπάθεια οργάνωσης του έργου, μέχρι την τελική φόρμα, είναι που δίνει τη δυνατότητα, πέρα από τις αρχικές προθέσεις ή τις ιδέες, να εμφανιστούν πιο βαθιά, αθέατα στοιχεία. Την επιθυμία ομορφιάς, την αντιλαμβάνεται όχι ως κάτι δεδομένο αλλά ως διαδρομή, ως αποτύπωμα μιας ψυχικής κατάστασης που διαμορφώνεται προοδευτικά, ως την ολοκλήρωση το έργου. Είναι κι αυτό μια «φύση» που περιέχει τις εντάσεις, τις επιλογές, την επιθυμία. «Είναι το δικό μου πεδίο ελευθέριας» ομολογεί. Κι εξηγεί ότι «θέλω να έρθει στο φως αυτό που δεν περιγράφεται, που είναι άγνωστο ακόμη και σε μένα». Το ζωγραφικό βάθος (όπως επίσης και το ζωγραφισμένο ύψος και μήκος) έρχονται από το άγνωστο να τεθούν, να βλαστήσουν επάνω στο στήριγμα του πίνακα. Η όραση της ζωγράφου δεν είναι πλέον βλέμμα στραμμένο προς ένα «έξω». Ο κόσμος δεν βρίσκεται πια μπροστά της μέσω αναπαράστασης: είναι μάλλον η ζωγράφος αυτή που γεννιέται μέσα στα πράγματα σαν μέσα από μια συμπύκνωση και συγκέντρωση του ορατού στον εαυτό του.

Το χρώμα είναι «ο τόπος όπου ο νους μας και το σύμπαν συναντιούνται», έλεγε ο Κλέε χρησιμοποιώντας αυτήν τη θαυμαστή γλώσσα ενός τεχνίτη του Είναι, στην οποία αρεσκόταν τόσο να παραπέμπει. Και ο Ανρί Μισώ έλεγε με τη σειρά του ότι, μερικές φορές, τα χρώματα του Κλέε μοιάζουν σαν να έχουν γεννηθεί αργά πάνω στο μουσαμά, σαν να πηγάζουν από ένα πρωτοταγές βάθος, σαν να «αναδύονται στο κατάλληλο μέρος», όπως η μούχλα ή η σκουριά στην επιφάνεια των πραγμάτων. Παρόμοια στη Τσακάλη η ζωγραφική δεν είναι κατασκευή, τεχνούργημα ή επιδέξια σχέση με έναν εξωτερικό χώρο και κόσμο. Οι χειρονομίες της πάνω στον πίνακα δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μετατρέπουν την εξπρεσιονιστική ασάφεια σε φόρμες αναγνωρίσιμες, τις χειρονομιακές πινελιές, ακόμη και τη, σε σημεία, άτυπη (informel) χρήση των χρωματικών υλικών, σε πρόταση ευμορφίας, αρμονίας. Η ζωγράφος λοιπόν, κάτω από τα ονόματα του βάθους, του χώρου και του χρώματος, αποζητά αυτήν ακριβώς την εσωτερική ζωογόνηση, αυτή την ακτινοβολία του ορατού.

Ο Σεζάν ζωγραφίζοντας τα πεύκα, ήθελε να αιχμαλωτίσει το θόρυβο όταν χορεύουν στον άνεμο, το άρωμα που αναδεύουν· ήθελε να αποδώσει πράγματα αόρατα, αλλά διά της ορατής οδού. Στον κόσμο της ψηφιακής εποχής που παραμορφώνει με ευκολία το πρόσωπό μας και κατευθύνει το βλέμμα στις εικόνες της Τεχνητής Νοημοσύνης, η προσπάθεια της Τσακάλη να απελευθερωθεί από την κυριαρχία της δημιουργίας ψευδαισθήσεων και να κατακτήσει τις δικές της διαστάσεις, έχουν μια σημασία μεταφυσική. Και τολμώ να πω, ηρωισμό. Μιλάω για την ανθρώπινη περιπέτεια όπου το χαμένο πρόσωπο πρέπει να ξαναβρεθεί. Το βλέμμα του καλλιτέχνη μπορεί να δώσει τη δυνατότητα συγκίνησης και επαφής με τα θεμελιώδη. Ο Ροντέν λέει κάτι πολύ σημαντικό σχετικά: «Αυτός που λέει την αλήθεια είναι ο ζωγράφος, ενώ η φωτογραφία ψεύδεται, γιατί, στην πραγματικότητα, ο χρόνος δεν σταματά».

Η Άννα Μαρία Τσακάλη έχει τιμηθεί με το βραβείο της Fondation Colas και το βραβείο ACAM στο Παρίσι. Υπήρξε η μόνη Ελληνίδα ζωγράφος που επιλέχτηκε από το δήμο των Βερσαλλιών και έλαβε μέρος στις εκδηλώσεις για τα 400 χρόνια από τη γέννηση του André Le Nôtre, αρχιτέκτονα των κήπων του παλατιού. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε στις Βερσαλλίες, στο Musée Lambinet, αναδρομική έκθεση έργων της με θέματα εμπνευσμένα από το φυτικό βασίλειο, με τίτλο Infini Vegetal. Στην Ελλάδα έργα της κοσμούν τα μεγάλα μουσεία και σημαντικές συλλογές. [Γιώργος Μυλωνάς / Ιστορικός τέχνης].

Το βιογραφικό της εικαστικού

Η Άννα Μαρία Τσακάλη γεννήθηκε στον Πειραιά το 1959. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι με δάσκαλο τον LeonardoCremonini, την περίοδο 1983-1987. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και το Παρίσι.

Το 2000 έλαβε το βραβείο ζωγραφικής στο Salon de l’ ACAM à Brécey, Γαλλία και το 2005 το βραβείο ζωγραφικής της Fondation Colas.

Έργα της Άννας Μαρίας Τσακάλη βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, στο Μουσείο Γουλανδρή, στο Ίδρυμα Σωτήρη Φέλιου «Η νέα Αρκαδία», στο Μουσείο Φρυσσίρα, στο Μουσείο Κουβουτσάκη, στις συλλογές της Εθνικής Τράπεζας, ΕΤΕΒΑ, στην Πινακοθήκη της Φλώρινας, στη συλλογή του Υπουργείου Οικονομικών της Γαλλίας, στη συλλογή του Ιδρύματος Colas, στον Δήμο των Βερσαλλιών και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ατομικές εκθέσεις:​

1989 Γκαλερί Ώρα, Αθήνα
1991 Γκαλερί Eonnet-Dupuis, Παρίσι
1993 Γκαλερί Τερρακότα, Θεσσαλονίκη
1996 Γκαλερί Titanium, Αθήνα
1999 Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα
2001 Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας, «15 χρόνια ζωγραφικής»
2003 Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Αθήνα
2005 Γκαλερί Visconti, Παρίσι
2007 «As an antidote» Kalfayan Galleries, Αθήνα, «Πορτραίτα φυτών» Kalfayan Galleries, Θεσσαλονίκη
2012 «Labyrinthes Végéteaux» Γκαλερί Lefor – Openo, Παρίσι
2013 Αναδρομική έκθεση «Infini Végétale» σε επιμέλεια Françoise Roussel-Leriche, musée Lambinet Versailles
2016 «Transfigurations» Γκαλερί Lefor Openo, Παρίσι
2018 «Le chant de Flore» Γκαλερί Minsky, Παρίσι
2018 «Αύγουστος» Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας, Αίθουσα Θεόδωρος Στάμος, Λευκάδα
2022 «Μυστικοί Κήποι» Αναδρομική, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., σε επιμέλεια Αλεξάνδρα Βουτυρά, Χριστίνα Τσαγκάλια, Θεσσαλονίκη
2022 «Τέσσερις Εποχές» Kalfayan Galleries, Αθήνα

Αναδρομικές εκθέσεις:

2013 «Infini Végétale», Musée Lambinet Versailles
2018 «Αύγουστος» Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας
2022 «Μυστικοί Κήποι» Αναδρομική, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ, Θεσσαλονίκη
2023 « Το σώμα του χρόνου » Πινακοθήκη Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας , επιμέλεια Ροζαλία Αδαμοπούλου

Λίγα λόγια για τη γκαλερί

Η γκαλερί η Stand in Line - Art Space ιδρύθηκε το 2021και έκτοτε είναι μια από τις πιο δημοφιλείς γκαλερί της Λευκωσίας. Η Stand in Line - Art Space παρουσιάζει το έργο σύγχρονων Ελλήνων, Κυπρίων και ξένων καλλιτεχνών μέσα από εκθέσεις και εγκαταστάσεις.

Πληροφορίες
Άννα Μαρία Τσακάλη | Γκαλερί «Stand in Line»
Εγκαίνια: Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2024, ώρα 19.00
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 10.30-13.00, 16.30-18.30 & Σάββατο: 10.30-13.00.
Διάρκεια: Μέχρι 1 Μαρτίου 2024
Διεύθυνση: 26A Οδός Μετοχίου, Άγιος Ανδρέας, Λευκωσία, 1101
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε στα: ~standinlineartspace@gmail.com / Τηλ. (+357) 99 412 000.