Ποιες εκθέσεις τέχνης κυριαρχούν στους χώρους των κοινωνικών μέσων; Για πολλά χρόνια έκανα έρευνα για τους ακολούθους των κορυφαίων μουσείων του κόσμου στο πλαίσιο της ετήσιας έρευνας για τα στοιχεία επισκεπτών της Art Newspaper. Αλλά καθώς η μεγαλύτερη έκθεση τέχνης του κόσμου, η Art Basel, πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή, άρχισα να αναρωτιέμαι: πώς συγκρίνονται οι εκθέσεις στο διαδίκτυο;

Οι εκθέσεις είναι μοναδικές στον κόσμο της τέχνης επειδή περιστρέφονται γύρω από μία ή λίγες εκδηλώσεις τον χρόνο, σε σύγκριση με το συνεχιζόμενο πρόγραμμα ενός μουσείου. Ίσως για αυτόν τον λόγο το σύνολο των ακολούθων στις τέσσερις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων Instagram, X (πρώην Twitter), Facebook και TikTok για τις 138 εκθέσεις ή ομάδες εκθέσεων στην έρευνά μου είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό των μουσείων, τα οποία φτάνουν τα δέκα εκατομμύρια ο καθένας. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την πιο εμπορική και κάπως αποκλειστική φύση των εκθέσεων, μερικοί από τους ακολούθους τους είναι αρκετά ενδιαφέροντες.

Οι αριθμοί σε Instagram, Facebook & X

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το Instagram, όπως και για τα μουσεία, είναι η πιο δημοφιλής πλατφόρμα για τις εκθέσεις, με έναν συνολικό αριθμό σχεδόν 10 εκατομμυρίων ακολούθων. Το Facebook συγκέντρωσε σχεδόν 5 εκατομμύρια ακολούθους, το X (πρώην Twitter) περίπου 2 εκατομμύρια και το TikTok μόνο 65.000. (ενδιαφέρον το γεγονός ότι για τα μουσεία, το X είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής πλατφόρμα). Αυτό το αποτέλεσμα, λοιπόν, θα μπορούσε να αντανακλά πως στο Facebook βρίσκεται μία ομάδα χρηστών σε μεγαλύτερη ηλικία. Και όπως επισημαίνει η έρευνα παγκόσμιας συλλογής της Art Basel και της UBS για το 2023, «οι μεγαλύτεροι συλλέκτες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό τμήμα της αγοράς και έχουν μερικές από τις μεγαλύτερες συλλογές τέχνης και αντίκας παγκοσμίως».

Πρώτη η Art Basel

Επιπλέον, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ισχυρή έκθεση τέχνης Art Basel βρέθηκε στην κορυφή της λίστας δημοτικότητας με περισσότερους από 3,8 εκατομμύρια ακολούθους σε όλες τις πλατφόρμες (αυτό είναι σχεδόν το ένα τέταρτο όλων των ακολούθων των 138 εκθέσεων μαζί). Εκτός από τις τέσσερις εκδηλώσεις έκθεσης που ενισχύουν την παραγωγή της στα κοινωνικά μέσα, η εταιρεία παράγει επίσης το δικό της συντακτικό περιεχόμενο και έρευνες για την αγορά τέχνης. Η διευθύντρια κοινωνικών μέσων της Art Basel, Tatiana Berg, λέει ότι ένα μέρος του υψηλού αριθμού ακολούθων της έκθεσης μπορεί να αποδοθεί στην πρώιμη υιοθέτηση των πλατφορμών (εντάχθηκε στο Instagram το 2013, λίγα χρόνια μετά την κυκλοφορία της εφαρμογής). «Έκτοτε, λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη τη δύναμη των κοινωνικών μέσων», λέει η Berg, η οποία ηγείται μιας ομάδας τριών ατόμων, που εργάζονται στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ασία. «Με ένα κοινό στα κοινωνικά μέσα 40 φορές μεγαλύτερο από τη μέση προσέλευση των εκθέσεών μας, μας αρέσει να λέμε ότι έχουμε μια προσέγγιση "πάντα ενεργή", επικοινωνώντας με το κοινό μας 365 ημέρες τον χρόνο, κατά τη διάρκεια και πέρα από το ημερολόγιο των εκθέσεών μας στο Χονγκ Κονγκ, τη Βασιλεία (Ελβετία), το Παρίσι και το Μαϊάμι Μπιτς, και μέσω εξατομικευμένου περιεχομένου που απευθύνεται τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές κοινό».

H Frieze είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με σχεδόν 1,6 εκατομμύρια ακολούθους. Επίσης, μία έκθεσης τέχνης που διοργανώνει πολλές εκδηλώσεις μέσα στο έτος, η οποία όμως έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα της κοινής χρήσης του λογαριασμού με το δημοφιλές ομώνυμο περιοδικό. «Κάποτε είχαμε ξεχωριστές πλατφόρμες, αλλά τις ενοποιήσαμε για να παρέχουμε τον πιο αποτελεσματικό τρόπο προσέγγισης κοινού διαφορετικών φωνών σε όλο τον κόσμο της τέχνης», λέει ένας εκπρόσωπος της Frieze. «Το Frieze υπάρχει για να φέρει κοντά την καλλιτεχνική κοινότητα και οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων μας δεν διαφέρουν. Το μόνο όριο είναι ότι έχουμε πολλά να πούμε και μπορεί να είναι λίγο απασχολημένο μερικές φορές», προσθέτει.

Απήχηση σε εκθέσεις τέχνης κα design

Οι εκθέσεις που συνδυάζουν την τέχνη και το design έχουν μεγάλη απήχηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως διαφαίνεται από την πρώτη δεκάδα. Για παράδειγμα, το Salone Internazionale del Mobile στο Μιλάνο παίρνει την τρίτη θέση με σχεδόν 840.000 ακολούθους. Η έκθεση σύγχρονης τέχνης και design Collect, με έδρα το Λονδίνο, είναι πέμπτη με σχεδόν 400.000 ακολούθους, καθώς ο όμιλος Design Miami κατέλαβε τη δέκατη θέση με λίγο λιγότερο από 302.000. Ανεξάρτητες εκθέσεις τέχνης σε δύο από τα σημαντικότερα κέντρα τέχνης στον κόσμο κατατάσσονται επίσης στην πρώτη δεκάδα: το Armory Show στη Νέα Υόρκη (έβδομο με περισσότερους από 350.000 ακολούθους) και το London Art Fair (ένατο με λίγο λιγότερο από 303.000). Παραδόξως, το London Art Fair δεν διαθέτει ειδική ομάδα μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αν και αποτελεί μέρος του πολυεθνικού εκδοτικού οίκου Immediate Media, του οποίου οι ειδικοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μοιράζονται γνώσεις και βοηθούν στη διαμόρφωση της συνολικής στρατηγικής μάρκετινγκ της έκθεσης. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν βασικό μέρος της ευρύτερης στρατηγικής για την αναγνωρισιμότητα της επωνυμίας και την ανάπτυξη του κοινού, καθώς και ότι είναι όλο και πιο άμεσα υπεύθυνα για τις πωλήσεις εισιτηρίων εκδηλώσεων», λέει η διευθύντρια της εκδήλωσης Sally Bent.

Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των εκθέσεων με τους περισσότερους ακολούθους έχουν έδρα τη Δύση, το γεγονός ότι δύο είναι από τη Λατινική Αμερική, η SP-Arte (έκτη με λίγο πάνω από 382.000) και η Zona Maco (όγδοη με σχεδόν 337.000), φαίνεται πως αντανακλούν το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις αγορές τέχνης της Βραζιλία και του Μεξικό. Η άλλη μη δυτική έκθεση στην πρώτη δεκάδα είναι η Art Dubai, η οποία ήρθε στην τέταρτη θέση με σχεδόν 525.000 ακολούθους, παρ' όλο που έχει μόνο μία έκθεση ετησίως. Η διευθύντρια Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης της Art Dubai, Prerna Mishra, σημειώνει ότι η έκθεση χρησιμοποιεί το στοιχείο και τη διαφορετική της προσέγγιση -ως μία έκθεση που στηρίζει την τέχνη από τον Παγκόσμιο Νότο- για να προσφέρει αξία στους λογαριασμούς της στο διαδίκτυο. «Πάντα προσπαθούμε να λέμε ιστορίες που σχετίζονται με το κοινό και το πρόγραμμά μας, και που άλλοι οργανισμοί μπορεί να μην είναι», λέει. «Είμαστε περήφανοι που αποτελούμε πλατφόρμα για την ανακάλυψη νέων ιδεών, είτε οι άνθρωποι έχουν την έδρα τους στην περιοχή είτε όχι».

Και το TikTok στο παιχνίδι

Σε κάτι που ξεχωρίζει, επίσης, η Art Dubai είναι ότι αποτελεί μία από τις μόλις 35 εκθέσεις που διαθέτουν λογαριασμούς στο TikTok (μόνο οκτώ έχουν πάνω από 1.,000). Ο κόσμος της τέχνης γενικά φαίνεται πως επιδεικνύει μία πιο αργή αποδοχή και συμμετοχή της δημοφιλούς εφαρμογής, η οποία επικεντρώνεται σε βίντεο μικρής διάρκειας αντί για στατικές εικόνες. «Ένας από τους κύριους κινητήρες της ανάπτυξης του TikTok ήταν ο ρόλος του στην κοινοποίηση γνώσεων και στην εκπαιδευτική του λειτουργία, οπότε αισθανθήκαμε πως έχει φυσική σύνδεση με το πρόγραμμά μας, τις ιστορίες που διηγούμαστε, καθώς και τη νεότητα του πληθυσμού στα μέρη όπου επιθυμούμε να είμαστε πιο ενεργοί», λέει η Mishra. «Είμαστε μια σχετικά μικρή ομάδα, οπότε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί να μηΝ διασπείρουμε την προσοχή μας πολύ επιφανειακά, αλλά οραματιζόμαστε σίγουρα έναν ρόλο για το TikTok στην επίτευξη νέων, νεαρών κοινών με τρόπο δημιουργικό και διασκεδαστικό».

Μακράν η πιο δημοφιλής έκθεση στο TikTok, ωστόσο, είναι η UVNT Art Fair, η οποία λαμβάνει χώρα κάθε Φεβρουάριο/Μάρτιο στη Μαδρίτη και περιλαμβάνει περίπου 30 σύγχρονες γκαλερί. Διαθέτει 27.200 ακόλουθους στο TikTok και 620.000 likes. «Κάθε έκθεση έχει, φυσικά, εμπορικό στόχο για τις γκαλερί με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Στο TikTok, όμως, προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τη Γεν Z με έναΝ διαφορετικό στόχο, που έχει περισσότερο να κάνει με τη διάδοση και την εκπαίδευση», λέει η διευθύντρια Εκθεσιαστικών Σχέσεων και Επικοινωνιών της UVNT, Sara Coriat. «Δείχνουμε πιο αναλυτικά τους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργαζόμαστε, καλλιτέχνες που αγαπάμε, βιβλία που διαβάζουμε ή τη δουλειά πίσω από ένα μεγάλο γεγονός. Η σύνδεσή μας μαζί τους είναι σύνδεση με τα άτομα που θα διοικήσουν τον κόσμο της τέχνης στο μέλλον».

[Μεθοδολογία: Τα δεδομένα ακολούθων στα κοινωνικά δίκτυα καταγράφηκαν από το Facebook, το X, το Instagram και το TikTok στις 13 Μαΐου 2024 για όλες τις 138 εκθέσεις ή ομάδες εκθέσεων που αναφέρονται στο άρθρο της εφημερίδας The Art Newspaper με τίτλο «Η πλήρης λίστα των μεγάλων εκθέσεων τέχνης το 2024, από το Όστιν ώς τη Ζυρίχη».]

Πηγή: Art Newspaper/Του Aimee Dawson