Η Φινλανδή συγγραφέας, ζωγράφος και εικονογράφος Τούβε Γιάνσον, περισσότερο γνωστή ως δημιουργός των Μούμιν, «επέστρεψε» στο Παρίσι. Η πρώτη και η μεγαλύτερη έκθεση στην Κεντρική Ευρώπη και τη Γαλλία, με τίτλο «Houses of Tove Jansson», είναι αφιερωμένη στη ζωή και την καριέρα της Φινλανδής καλλιτέχνιδας.

Πρόκειται ουσιαστικά για μία περιεκτική αναδρομή της πορείας της Γιάνσον, η οποία φωτίζει την ιστορία της ζωής της, το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό της έργο και αναδεικνύει τα παγκόσμια και διαχρονικά θέματα του έργου της. Ξεκινά με την πρώιμη ανάπτυξη της οπτικής γλώσσας και του αφηγηματικού στυλ της Γιάνσον και συγκεντρώνει βασικά έργα που αποτέλεσαν σημεία καμπής στην καριέρα της. Αυτό περιλαμβάνει μια επιλογή από πίνακες, σχέδια, εικονογραφήσεις και κείμενά της, καθώς και σχέδια για κοστούμια και σκηνικά. Πολλά από τα οποία είναι ιδιόρρυθμες εκφράσεις της για ειρήνη, ανεκτικότητα και αρμονία ή θα εκτεθούν για πρώτη φορά. Για παράδειγμα, οι επισκέπτες θα έχουν ένα παράθυρο στον κόσμο της Γιάνσον, με πρώιμα υλικά και εικονογραφήσεις Μούμιν από κλασικά βιβλία, όπως η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων και το Χόμπιτ. Για πρώτη φορά, επίσης, το έργο της αντιπαρατίθεται με έργα σύγχρονων καλλιτεχνών (όπως τις Emma Kohlmann, Ida Ekblad και Vidya Gastaldon), προσφέροντας νέες προοπτικές για την κληρονομιά της, μετά από πρόσκληση των επιμελητών «The Community», «Jansson’s Estate» και «Moomin Characters» να δημιουργήσουν νέα έργα τα οποία θα εμπνέονται από τον καλλιτεχνικό κόσμο και ήθος της. Η έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, μια συλλογή κάψουλα από τους «Ana Kraš x cc-tapis», «D’heygere», «Sabine Marcelis» και «Vitelli», οι οποίοι δημιούργησαν μοναδικά αντικείμενα για τα εγκαίνια της έκθεσης, εμπνευσμένα από τη ζωή και το έργο της καλλιτέχνιδας με έναν ποικίλο συνδυασμό ρούχων, κοσμημάτων και οικιακών ειδών.

Προσεγγίζοντας το έργο της

Μέσα από τον φακό της «Houses of Tove Jansson», η ίδια δεν είναι πλέον μόνο η συγγραφέας των «Μούμιν». Με στόχο, λοιπόν, να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε ολόκληρο το έργο της και στο πώς αυτό διαμορφώθηκε από το ουτοπικό της όραμα, οι επιμελητές εξερευνούν τη ζωή και το έργο της εστιάζοντας στην πολυπλοκότητα μιας γυναίκας και κουίαρ καλλιτέχνιδας που δρούσε σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο στα μέσα του 20ού αιώνα. Στη βάση αυτού, οι επισκέπτες μπορούν να ενημερωθούν με βιογραφικές πληροφορίες για τα νεανικά της χρόνια, τις οικογενειακές της σχέσεις, συμπεριλαμβανομένου της συντρόφου της ζωής της, Τουλίκι Πιετίλα.

Μία θέση στην έκθεση παίρνει και η αγάπη της Γιάνσον για τη φύση, η οποία ήταν ένα βασικό στοιχείο στη ζωή και το έργο της, ειδικά η θάλασσα του φινλανδικού νησιού Klovharum όπου περνούσε επί 30 χρόνια τα καλοκαίρια της. Μέσα από το αρχιπέλαγος λοιπόν, ξεπηδάει το δεύτερο σπίτι της Γιάνσον, το οποίο ήταν μια συνεχής πηγή έμπνευσης για εκείνη και το σκηνικό για το κλασικό σκανδιναβικό μυθιστόρημά της, «The Summer Book». Στη συγκεκριμένη ενότητα εκθέτονται αντικείμενα από την καθημερινότητά της, συμπεριλαμβανομένης και της χειροποίητης σημαίας Μούμιν, η οποία κυμάτιζε πάνω από την αγροικία της στο συγκεκριμένο νησί. Φανερώνονται, ακόμη, μικρά έργα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα από τα προσωπικά της ταξίδια, όπως σχέδια σε σημειωματάρια ξενοδοχείων. «Θέτουμε επί τάπητος τη σημασία που διάφορα μέρη είχαν για την Τούβε Γιάνσον, μέρη όπου αισθανόταν σαν στο σπίτι της, όπως στο νησί», δήλωσαν η επιμελήτρια Sini Rinne-Kanto και ο επιμελητής Tuukka Laurila της έκθεσης. Ως η δημιουργός των Μουμίνς, δε θα μπορούσαν να λείπουν από την έκθεση. Έτσι, μία άλλη θεματική της έκθεσης εξερευνά τις πολλαπλές επαναλήψεις ιστοριών Μουμίν, οι οποίες προέρχονται από το πεδίο του θεάτρου, των κόμικς και της διαφήμισης.

Μια ματιά στην πορεία της

Η Τούβε (Μαρίκα) Γιάνσον γεννήθηκε το 1914 στο Ελσίνκι. Η μητέρα της ήταν η γραφίστρια Σίνγκε Χαμαρστεν και ο πατέρας της ήταν ο γλύπτης Βίκτορ Γιάνσον. Σπούδασε στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Τέχνης, Γραφιστικής και Σχεδίου στη Στοκχόλμη, στη Φινλανδική Ακαδημία Καλών Τεχνών και, τέλος, στη Σχολή του Αντριάν Χολί και στη Σχολή Καλών Τεχνών της Λυών, την οποία αναφέρεται πως εγκατέλειψε για ένα μικρό στούντιο, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να πετύχει και να αναγνωριστεί ως ζωγράφος. Ήταν μία πολυγραφότατη καλλιτέχνιδα, που κατάφερε εν τέλει να γνωρίσει από νωρίς τη φήμη ως ζωγράφος και εικονογράφος, και αργότερα ως συγγραφέας μυθιστορημάτων, διηγημάτων, ποιημάτων και θεατρικών έργων για το ραδιόφωνο και το θέατρο. Στα 15 της δημιούργησε την πρώτη της εικονογράφηση για το σουηδικό περιοδικό πολιτικής σάτιρας «Garm», το οποίο ασκούσε ανοιχτή κριτική στα ανερχόμενα φασιστικά και κομουνιστικά κινήματα της εποχής. Την πρώτη της ιστορία «Μουμίν», τη σχεδίασε όταν η Ευρώπη βρισκόταν στα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, το μισογραμμένο προσχέδιο ξεχάστηκε μέχρι το τέλος του πολέμου και εκδόθηκε το 1945 ως «Τα μικρά τρολ και η μεγάλη πλημμύρα», το πρώτο από μια σειρά εννέα βιβλίων «Μούμιν», που έγιναν κλασικά βιβλία της φινλανδικής λογοτεχνίας. Οι χαρακτήρες των Μούμιν, η αξιολάτρευτη Μικρή Μι, η θρασύτατη Σνορκ Μάιντεν και ο κυκλοθυμικός Σνάφκιν, απέκτησαν διεθνή φήμη το 1954, όταν η Γιάνσον τους έκανε πρωταγωνιστές κόμικ για την «The Evening News» του Λονδίνου. Τη δεκαετία του ‘90, τα «Μούμινς» γνώρισαν ένα δεύτερο κύμα δημοτικότητας, όταν μια ιαπωνική και ολλανδική συνεργασία δημιούργησε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα κινουμένων σχεδίων και μια ταινία μεγάλου μήκους. Σήμερα, τα «Μούμινς» είναι ίσως το πιο αγαπημένο πολιτιστικό προϊόν της Φινλανδίας και τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 50 γλώσσες.

INFO:

«House of Tove Jansson» | Διάρκεια: 29 Οκτωβρίου | Εκθεσιακός χώρος: Espace Mont-Louis, Παρίσι

Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ/Designboom