Το Murray Edwards, ένα κολέγιο για γυναίκες με λαμπρές επιδόσεις από διάφορα υπόβαθρα που προσπαθούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους και να κάνουν τη διαφορά στον κόσμο, μοιάζει με φουτουριστικό κατασκεύασμα. Στο κέντρο του δεσπόζει ένας γιγάντιος θόλος και οι χώροι του θυμίζουν την ατμόσφαιρα της δεκαετίας του '60 στο design. Υποτονικά γκρίζα και ζωηρά πράσινα, κήποι και θερμοκήπια δίνουν φως στο οικοδόμημα από γυαλί, ακατέργαστο σκυρόδεμα και ατσάλι. Χτίστηκε το 1964 από τους αρχιτέκτονες Chamberlin, Powell and Bon, οι οποίοι σχεδίασαν και το συγκρότημα Barbican του Λονδίνου.

Rose Wylie (b. 1935), Billie Piper (A Combo Painting), 2014. Mixed media and collage. 24.7 x 25.5 cm.

Σε αντίθεση με άλλα κολέγια του Κέιμπριτζ, το Murray Edwards ενθαρρύνει ενεργά τους επισκέπτες να περιπλανηθούν στους διαδρόμους του, να απολαύσουν τους κήπους του και να θαυμάσουν τη βιβλιοθήκη του που μοιάζει με παρεκκλήσι. Είναι η απόλυτη έκφραση της ορθολογικής ιδεολογίας του μοντέρνου κινήματος: πολιτισμένο, ειρηνικό και ισότιμο.

Κεντρική θέση σε αυτή την ιδεολογία κατέχει η συλλογή έργων τέχνης του κολεγίου. Ιδρύθηκε το 1992 και θεωρείται η σημαντικότερη συλλογή γυναικείας τέχνης στην Ευρώπη. Τα έργα χρονολογούνται από το 1900 έως τις μέρες μας, ξεκινώντας από ένα σχέδιο της Αμερικανίδας ιμπρεσιονίστριας του 19ου αιώνα Mary Cassatt και φτάνοντας στο σήμερα με ένα πορτρέτο της τραγουδίστριας της όπερας Monir Vakili που φιλοτεχνήθηκε το 2022 από την ιρανικής καταγωγής καλλιτέχνιδα Soheila Sokhanvari.

Η επιμελήτρια Harriet Loffler εξηγεί ότι η συλλογή αντανακλά τη δημοκρατική φιλοσοφία του Murray Edwards. Ο πίνακας «Billie Piper» της Rose Wylie, σε μέγεθος διαφημιστικής πινακίδας, είναι αναρτημένος στον πίσω τοίχο μιας σκάλας, οι επισκέπτες της μεγάλης αίθουσας τρώνε κάτω από πίνακες των Paula Rego, Lubaina Himid και Maggie Hambling και η βιβλιοθήκη προωθεί το φεμινιστικό μήνυμα του κολεγίου μέσω αφισών των Guerrilla Girls. Στον εξωτερικό χώρο, τα σκληρά γλυπτά της Barbara Hepworth και της Naomi Press απαλύνονται από τους κήπους.

Η συλλογή ήταν ιδέα της πρώην προέδρου του κολεγίου Valerie Pearl και της επιμελήτριας Ann Jones μετά το residency που έκανε στο κολέγιο η πρωτοπόρος φεμινίστρια Mary Kelly. Η Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα ήρθε στο Murray Edwards στα μέσα της δεκαετίας του 1980, λίγο καιρό μετά την αμφιλεγόμενη έκθεσή της στο ICA του Λονδίνου, «Post-Partum Document», στην οποία ανέλυε σχολαστικά τη σχέση της με τον μικρό γιο της.

Η Harriet Loffler, επιμελήτρια της Συλλογής Γυναικείας Τέχνης, με το έργο "Sun Stars Dawn" (1996) της Gillian Ayres. Στο τζάκι βρίσκεται ο "Άγγελος του Ευαγγελισμού", ένα γλυπτό του 1930 της Renee Hetherington. Φωτ.: Lesley Lau

Το έργο της στο κολέγιο ήταν εξίσου φιλόδοξο, εξερευνώντας τις εμπειρίες της μεταμοντέρνας γυναίκας μέσα από το πρίσμα των πέντε παθιασμένων συμπεριφορών που αποδίδονται στις υστερικές γυναίκες από τον ψυχίατρο του 19ου αιώνα Jean-Martin Charcot. Δημιούργησε ένα προηγούμενο για το προκλητικό φεμινιστικό έργο.

Το 1992, η Pearl έγραψε σε 100 καλλιτέχνιδες ζητώντας τους να εξετάσουν το ενδεχόμενο να δωρίσουν έργα στο κολέγιο για μόνιμη έκθεση. Περίπου 75 απάντησαν, μεταξύ των οποίων οι Alexis Hunter, Maud Sulter και Paula Rego. Από τότε, η συλλογή έχει αυξηθεί σε 600 έργα, καταγράφοντας την ιστορία της γυναικείας τέχνης μέχρι και τον 20ό αιώνα. Πολλές από τις καλλιτέχνιδες προτάθηκαν από άλλες της συλλογής.

Η τέχνη μιλάει για την απουσία των γυναικών καλλιτεχνών στα βιβλία της ιστορίας. «Έχουμε πολλές που συνδέθηκαν με συγκεκριμένες σχολές και κινήματα κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, αλλά έκτοτε έχουν ξεχαστεί», λέει η επιμελήτρια. Μεταξύ αυτών είναι η αφηρημένη εξπρεσιονίστρια Anne Ryan, η οποία πρωτοστάτησε στη χρήση του κολάζ στα πρισματικά έργα της, η ζωγράφος E.Q. Nicholson, κουνιάδα του Ben Nicholson, και η Daphne Hardy Henrion, η οποία είναι σήμερα περισσότερο γνωστή για τη σχέση της με τον συγγραφέα Arthur Koestler παρά για τα οξυδερκή, παρατηρητικά γλυπτά πορτρέτα της.

Το 2018, η Συλλογή Γυναικείας Τέχνης έλαβε μουσειακή διαπίστευση. «Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή, επειδή αναγνωρίστηκε η ποιότητα της τέχνης και η σημασία της ως πηγή», λέει η Loffler. Επανεξετάζοντας τα κενά που υπάρχουν στη συλλογή σήμερα, οι υπεύθυνες προσπαθούν να βελτιώσουν την εκπροσώπηση των μη λευκών καλλιτέχνιδων, που σήμερα ανέρχονται σε περίπου 8%, δημιουργώντας ένα ειδικό ταμείο.

Οι επιμελητές εστιάζουν επίσης στο φύλο. «Το ζήτημα του πώς εκπροσωπούμε πλήρως τις γυναίκες είναι εξαιρετικά σημαντικό», λέει η Loffler. «Το κολέγιο καλωσορίζει και υποστηρίζει όλους τους φοιτητές που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες, και είναι σημαντικό η τέχνη να το αντανακλά αυτό».

Το κολέγιο σχεδιάζει να δημιουργήσει μια γκαλερί αφιερωμένη στη συλλογή. Μέχρι τότε θα δανείζει έργα τέχνης σε άλλα μουσεία και θα οργανώνει περιοδεύουσες εκθέσεις.

Paula Rego (1935-2022), "Inês de Castro", 2014. Oil on canvas. 122 x 145 cm.

Επί του παρόντος, η Συλλογή Γυναικείας Τέχνης συνεργάζεται με τη Συλλογή Σύγχρονης Βρετανικής και Σύγχρονης Τέχνης Ingram σε μια έκθεση στο The Lightbox στο Woking, η οποία διερευνά τον τρόπο με τον οποίο γυναίκες και μη δυαδικοί καλλιτέχνες έχουν απεικονίσει το γυναικείο πνεύμα. Η έκθεση εμπνέεται από ένα κολάζ της Dora Carrington με την ποιήτρια Iris Tree, η οποία απεικονίζεται ως Ιωάννα της Λωραίνης, να ιππεύει έναν λευκό επιβήτορα, με τα περίφημα κομμένα μαλλιά της να φιγουράρουν στον ουρανό του μεσονυκτίου.

Σύμφωνα με τη Loffler, η Tree λάτρευε το έργο και το κουβαλούσε μαζί της σαν φυλαχτό. «Είναι το τέλειο αντικείμενο για να μιλήσει για τα ευρύτερα θέματα γύρω από τη γυναικεία ανθεκτικότητα και την επανάσταση», λέει. «Θέματα που είναι πολύ έντονα στη συλλογή μας».

Mary Kelly, "Extase", 1986. Laminated photo positive, silkscreen and acrylic on Plexiglas. Two of six panels, 122 x 92 cm each

Η Συλλογή Γυναικείας Τέχνης του Murray Edwards College, Cambridge, είναι ανοικτή για το κοινό.