Από τη σειρά «Famagusta» στην ταινία «Farha». Και οι δύο παραγωγές μιλούν για μία δύσκολη περίοδο εκτοπισμού αφού η μία αφορά το 1974 και την Κύπρο και η άλλη το 1948 και την Παλαιστίνη. 

Με αφορμή τις αντιδράσεις γύρω από την κυπριακή δραματική σειρά, η οποία θα φιλοξενηθεί επίσης στην πλατφόρμα «Netflix», και την παρουσία της σκηνοθέτιδας της ταινίας στην Κύπρο, το «Π» επισκέφθηκε την πρεσβεία του κράτους της Παλαιστίνης στην Κύπρο και συνομίλησε μαζί με την Νταρίν Σαλάμ για το 14χρονο κορίτσι που κατάφερε να επιβιώσει, την Παλαιστίνη και την ανοιχτή πληγή της Νάκμπα, αλλά και για την ελπίδα ότι κάποτε θα γυρίσουν, όπως εδώ και 50 χρόνια επιθυμούν οι Κύπριοι πρόσφυγες. 

Πες μας λίγα λόγια την ιστορία της ταινίας.

Η «Farha» παρουσιάζει την ιστορία μιας 14χρονης Παλαιστίνιας κοπέλας που ζει σε ένα χωριό της Παλαιστίνης, το 1948. Το όνειρό της είναι να πάει σε σχολείο στην πόλη γιατί στο χωριό της υπάρχει μόνο σχολείο για αγόρια. Έτσι, όταν καταφέρνει να πλησιάσει το όνειρό της, γίνεται η εισβολή στο χωριό της και το όνειρό της αλλάζει και από την εκπαίδευση, ελπίζει στην επιβίωσή της από τη Νάκμπα. Βασικά, είναι μια ταινία ενηλικίωσης και πάντα λέω ότι αυτή η ταινία μιλά για τη φιλία, την αγάπη, τη σχέση κόρης - πατέρα, τη φιλοδοξία, τον χωρισμό και την απελευθέρωση μπροστά στην απώλεια. Όλα αυτά μέσα από τα μάτια της Παλαιστίνιας , της Φάρχα, η οποία γίνεται μάρτυρας της Νάκμπα. Μάλιστα, στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας συμβαίνει αυτό ακριβώς, αφού την βλέπουμε μέσ από τη σκοπιά της ντουλάπας της από την οποία παρακολουθεί η Φάρχα. Διότι, αυτό το κορίτσι, κλείνεται σε ένα δωμάτιο, σε ένα ντουλάπι, από τον πατέρα της για να την προστατεύσει από τα πολλά περιστατικά βιασμού που συνέβαιναν σε έφηβους τότε από τους στρατιώτες της Χαγκανά. Οπότε, φοβόταν ότι θα τη βιάσουν ή θα τη σκοτώσουν, έτσι τη βάζει σε αυτό το δωμάτιο και της υπόσχεται ότι θα επιστρέψει, αλλά δεν το κάνει ποτέ. Πρόκειται για το ταξίδι της μέσα σε αυτό το δωμάτιο.

Αναφέρεται ότι βασίζεται σε μία πραγματική ιστορία...

Ναι, είναι βασισμένο σε έναν πραγματικό χαρακτήρα και μια πραγματική ιστορία. Όλα τα γεγονότα της ταινίας συνέβησαν στην πραγματική ζωή, οπότε τα έβαλα όλα αυτά σε αυτήν την ταινία για να μοιραστώ το ταξίδι αυτού του κοριτσιού με τον κόσμο αλλά και να δείξω στον κόσμο την αλήθεια αυτού που παρακολουθούσαμε σήμερα στην Παλαιστίνη και της βασικής αιτίας που προκάλεσε τα δεινά των Παλαιστινίων.

Μπορείς να μας πεις περισσότερα γι' αυτό το κορίτσι; Πώς ήρθες σε επαφή με την ιστορία της;

Στην πραγματικότητα, η μητέρα μου συνάντησε, τη «Φάρχα» που δεν ήταν άλλη από τη Ροντίγια, στη Συρία. Και λέω στη Συρία, επειδή η Ροντίγια, το κορίτσι που παρακολουθούμε να βιώνει όλα αυτά στην Παλαιστίνη και σε αυτό το δωμάτιο κατά τη Νάκμπα, τελικά επέζησε διασχίζοντας με τα πόδια της τη Συρία. Εκεί, συνάντησε τη μητέρα μου και μοιράστηκε την ιστορία της μαζί της. Κι όταν η μητέρα μεγάλωσε, παντρεύτηκε και με γέννησε, μοιράστηκε την ιστορία της «Φάρχα» με εμένα. Η αλήθεια, όταν άκουσα την ιστορία, μου έμεινε στο μυαλό ότι ένα κορίτσι, 14 χρονών, ήταν κλεισμένο στο δωμάτιο. Μου δημιούργησε ερωτήματα για το πώς κατάφερε να ανταπεξέλθει. Για παράδειγμα, αναρωτήθηκα πώς βίωνε τις μέρες εκείνες ή τι ένιωθε μέσα στο δωμάτιο. Κουβαλούσα για χρόνια μέσα μου την ιστορία και ίσως και λόγω της κλειστοφοβίας που είχα. Έτσι, όταν έγινα σκηνοθέτιδα, έγραψα την ταινία και «έπιασα» τον εαυτό μου να περνάει μία διαδικασία μέσα από αυτό και να αντιλαμβάνεται πως δεν ήταν μόνο η κλειστοφοβία… αλλά και οι παλαιστίνιες ρίζες μου. Τα πολλά συναισθήματα που ένιωθα για την Παλαιστίνη, ειδικότερα την περίοδο της Δεύτερης Ιντιφάντα, οπότε και ήμουνα έφηβη. Ένιωθα, λοιπόν, ανήμπορη απέναντι σε αυτή την αδικία, ότι τίποτα δεν άλλαζε... η κατάσταση ήταν χειρότερη, όπως και σήμερα, το ξέρεις. Έτσι, αυτή η αδυναμία να συνεισφέρω και όλα όσα ένιωθα, νομίζω, ότι αυτά είναι τελικά που με ώθησαν να γράψω τη «Φάρχα». Ήταν ένας τρόπος για να συμβάλω σε αυτή την προσπάθεια και με κάποιο τρόπο να διορθώσω την αδικία. 

Με κάποιο τρόπο κατάφερες να συνεισφέρεις, αφού η ταινία, πια, βρίσκεται στο Netflix.

Ναι. Για να την παρακολουθήσει κάποιος, πρέπει να αλλάξει τις ρυθμίσεις στην αγγλική γλώσσα και να γράψει τη λέξη «Farha».

Ψάχνοντας για την ταινία, έπεσε στην αντίληψή μου πως υπήρχαν και εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές αντιδράσεις για την ένταξή της στο Netflix.

Ναι, ναι. Αλήθεια, συνέβη. Και πριν καν βγει η ταινία. Γνώρισα πολλούς Σιωνιστές, πριν γυρίσω την ταινία, όταν ήταν ακόμη ένα σενάριο. Και τότε, προσπαθώντας να κάνω μάρκετινγκ και να βρω κεφάλαια για να πραγματοποιηθεί η ταινία, αντιμετώπισα πολλούς ανθρώπους που προσπαθούσαν να με πείσουν να μην κάνω την ταινία ή να αφαιρέσω τη σκηνή του φόνου. Και αυτό, συνέβαινε καθ' όλη τη διάρκεια της παραγωγής. Για παράδειγμα, κάποιοι με ρώτησαν: Γιατί να ανοίξεις μια παλιά πληγή; Και πάντα έλεγα, γιατί η πληγή είναι ακόμα ανοιχτή από το 1948 και αιμορραγεί μέχρι σήμερα. Και μετά, όταν κυκλοφόρησε η ταινία, στην παγκόσμια πρεμιέρα, αντιμετωπίσαμε ας πούμε «κάποιες ενοχλήσεις». Στη συνέχεια, όταν μετά από έναν χρόνο, επρόκειτο να μεταδοθεί στο Netflix και ήταν υποψήφια για να εκπροσωπήσει την Ιορδανία στα Όσκαρ, έκαναν μια τεράστια επιθετική καμπάνια εναντίον μου και εναντίον της ταινίας. Ήταν, ουσιαστικά, μια πολύ οργανωμένη εκστρατεία για να αφαιρέσουν την ταινία από το Netflix. Υπάρχει, παρεμπιπτόντως, ένα διαδικτυακό υπόμνημα στο οποίο μαζεύουν υπογραφές για να αφαιρεθεί από το Netflix. Μέχρι και αυτή τη στιγμή, αν δεν κάνω λάθος, έχουν υπογράψει 2.600.000 άτομα. Είναι συνεχές, κάθε μέρα υπογράφουν, μπορεί τον περασμένο μήνα να ήταν 2 εκατομμύρια, τώρα είναι 2.600.000. Είναι κι αυτό μια πρόκληση που χρειάζεται να αντιμετωπίσω, όπως σε κάθε φάση αυτής της ταινίας. Την εκστρατεία για το Netflix, όμως, την ξεκίνησαν από τα τέλη Νοεμβρίου 2022, την περίοδο που ξεκίνησα κι εγώ το ταξίδι μου προς τις ΗΠΑ για να κάνω την καμπάνια των Όσκαρ, να προβάλω την ταινία και να μιλήσω με μέλη της ακαδημίας. Ήταν επίσης, έναν μήνα πριν η ταινία κάνει πρεμιέρα στην πλατφόρμα τον Δεκέμβρη. Το τηλέφωνό μου ήταν, επίσης, έτοιμο να εκραγεί από απειλητικά μηνύματα και emails μίσους. 

Πώς το αντιμετώπισες;

Ήταν πραγματικά άσχημο, αλλά για να είμαι ειλικρινής, συγκλονίστηκα από την επίθεση αγάπης των ανθρώπων που στήριξαν την ταινία και με στήριξαν. Πάντα λέω ότι ένιωσα σαν να βρέθηκα ξαφνικά από αυτή την έχθρα σε μία πολύ μεγάλη αγκαλιά από ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Και για να ειλικρινής, είμαι πολύ περήφανη. Διότι, τότε υπήρξαν ακόμη και υπουργοί κυβερνήσεων που απειλούσαν το Netflix. Οι άνθρωποι της πλατφόρμας μου έδειξαν μάλιστα μερικά από αυτά τα emails.

Την περασμένη εβδομάδα έγινε κάτι παρόμοιο με μία κυπριακή σειρά η οποία θα ενταχθεί στην πλατφόρμα και αφορά την περίοδο του 1974 και τον εκτοπισμό που θα μπορούσε να πει κανείς πως η Παλαιστίνη και η Κύπρος έχουν ως κοινό…

Η αλήθεια είναι πως δεν ήξερα πολλά πράγματα για την Κύπρο πριν φτιάξω τη «Farha». Διότι, στην παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο Τορόντο του Καναδά και μετά συνάντησα μια Κύπρια η οποία μου ανέφερε ότι ένιωσε μία οικειότητα με την ταινία και την έκανε να συγκινηθεί γιατί ένιωθε ότι είδε τον εαυτό της και τους ανθρώπους της σε αυτήν. Αυτό για μένα ήταν πραγματικά συγκινητικό και με άγγιξε, επειδή όταν έκανα την ταινία, είχα στο μυαλό μου πως ήθελα να δημιουργηθεί μια παγκόσμια και διαχρονική ιστορία. Πιστεύω στη δύναμη του κινηματογράφου, όχι μόνο ως προς τη δύναμή του να εκπαιδεύει και να ευαισθητοποιεί, αλλά και στη δύναμή του να θεραπεύει. Παρεμπιπτόντως, αυτό το έμαθα αφού έφτιαξα τη «Farha», ότι δηλαδή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία. Επικοινώνησε μαζί μου ένας θεραπευτής, ο οποίος μου μίλησε για το τραύμα που κουβαλάμε από γενιά σε γενιά, που κληρονομήσαμε από τους παππούδες μας, οι οποίοι έζησαν και επέζησαν από τη Νάκμπα. Κάτι που δεν ζήσαμε ποτέ, αλλά το ζούμε μέσα από τις αναμνήσεις τους και κάπως έτσι το κληρονομήσαμε.

Το περασμένο Σάββατο η ταινία προβλήθηκε στη Λάρνακα. Τι μοιράστηκε μαζί σου ο κόσμος;

Έλαβα μερικά πολύ καλά σχόλια, ειδικά μετά την προβολή. Μάλιστα, με προσέγγισε ένα ζευγάρι, το οποίο ζει εδώ. Ο άντρας είναι Παλαιστίνιος και η γυναίκα είναι Κύπρια, οι δύο τους μοιράστηκαν μαζί μου το πόσο συγκινήθηκαν και πως ένιωθαν το βίωμα της κοπέλας. Ήταν μια στιγμή που ένιωσα πολύ όμορφα και ελπίζω να έχουμε επίσης περισσότερες προβολές στην Κύπρο. Κάτι που ίσως υλοποιηθεί…  

Ετοιμάζει κάποια άλλη ταινία ή κάποια συνέχεια του ταξιδιού της «Farha»;

Κάτι ετοιμάζεται, αλλά δεν μπορώ να πω πολλά επειδή είναι στα σκαριά. Όσον αφορά το ταξίδι της «Farha», αυτό που θέλουμε όλοι οι Παλαιστίνιοι, όπως και η ίδια η Ροντίγια, πιστεύω, είναι να γυρίσουμε και να πεθάνουμε στον τόπο μας.