Την αυλαία του Φεστιβάλ Τεχνών Φανερωμένη 2023 θα κλείσει στις 14 Σεπτεμβρίου η μουσική παράσταση «Κόρη, αρφή, μάνα, στετέ», με αφετηρία τη μουσική παράδοση του τόπου μας. Η ομάδα της μουσικής παράστασης μιλά για τη συμβολή των γυναικών στη διάσωση και μετάδοση της παράδοσης της Κύπρου μέσα από το τραγούδι.

Ποια η αφετηρία για τη δημιουργία της παράστασης;

Εδώ και μερικά χρόνια μελετάμε την ελληνική και κυπριακή παραδοσιακή μουσική με μεγάλη αγάπη και αμείωτο ενδιαφέρον. Αισθανθήκαμε αυτή τη φορά την ανάγκη να εστιάσουμε στην Κύπρο και να παρουσιάσουμε ένα project το οποίο αναδεικνύει την πλούσια παράδοση του τόπου μας μέσα από τη δική μας ματιά και με τον τρόπο που αυτή «μιλά» σε εμάς σήμερα. Λόγω των πολυάριθμων τραγουδιών και σκοπών που υπάρχουν, έπρεπε να γίνει μια πολύ συγκεκριμένη επιλογή. Διαλέξαμε λοιπόν τον άξονα «η γυναίκα στα κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια» και κινηθήκαμε βάσει εκείνου. Οι γυναίκες θα τραγουδήσουν τη γυναίκα της Κύπρου.

Ποιο είναι το προφίλ της γυναίκας για την οποία τραγουδάτε;

Κατ' αρχάς, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα παραδοσιακά τραγούδια διασώθηκαν μέσω των αιώνων κυρίως από τις γυναίκες. Αυτές ήταν που τραγουδούσαν στα παιδιά τους και παρέδιδαν, χωρίς να το γνωρίζουν, τη σκυτάλη. Αυτές ήταν που νανούριζαν, ταχτάριζαν, τραγουδούσαν τη χαρά τους και στο τέλος μοιρολογούσαν. Οι κλειστές όμως κοινωνίες των παλαιότερων χρόνων δεν τους επέτρεπαν να τραγουδούν δημόσια, με πολύ σπάνιες εξαιρέσεις που φυσικά ήταν υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το τραγούδι λοιπόν της Κύπρου έγινε ανδροκρατούμενο αντικείμενο. Η γυναίκα ναι μεν τραγουδούσε αλλά στο σπίτι της μόνο. Μέσα από αυτά τα τραγούδια σκιαγραφείται πολύ καθαρά η διαμόρφωση της καθημερινότητάς της, σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα του παρελθόντος: οι δουλειές του σπιτιού, τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσε, οι χαρές της, οι συνήθειές της.

Κάπου εδώ πρέπει να πούμε ότι λόγω του ότι πολλά τραγούδια τραγουδιούνταν ή και γράφονταν από άντρες, έχουμε στα χέρια μας πανέμορφους στίχους οι οποίοι υμνούν τα κάλλη της γυναίκας, τις χάρες της, τον έρωτα προς αυτήν. Υπάρχουν όμως και πολλά τραγούδια που μιλούν πολύ μειονεκτικά για τη γυναίκα και τον ρόλο της στην κοινωνία, τον γάμο, την οικογένεια. Παρουσιάζουν ένα πρότυπο γυναίκας που υπηρετεί τον άντρα σε μια σχέση κτητικότητας και αλαζονείας. Μια σχέση που τις περισσότερες φορές δεν έπαιρνε η ίδια την απόφαση για τη δημιουργία της.

Τι συνδέει αυτές τις γυναίκες στο πέρασμα των χρονών;

Αυτό που νιώθουμε ότι συνδέει τις γυναίκες αυτές, στο πέρασμα των χρόνων, είναι οι πανανθρώπινες αξίες και τα πολύ ισχυρά ένστικτα που υπάρχουν στη φύση τους. Για παράδειγμα, ο έρωτας, η αγάπη μεταξύ φίλων, αδερφών, συγγενών, η μητρότητα και φυσικά το κλείσιμο του κύκλου της ζωής. Όλα αυτά, όσα χρόνια κι αν περάσουν, παραμένουν αναλλοίωτα. Κάτι ακόμα πολύ σημαντικό που μας συνδέει είναι η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Βλέπουμε ότι η γυναίκα σήμερα ακόμα παλεύει να αποτινάξει από πάνω τις παθογένειες της πατριαρχικής κοινωνίας που έχουν πολύ βαθιές ρίζες στο παρελθόν. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να γίνονται κάποια θαρραλέα βήματα. Έχουμε όμως ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.

Μπορεί να υπάρξει γέφυρα στην παράδοση με το σήμερα; Με ποιο τρόπο;

Η παράδοση είναι οι ρίζες μας. Είναι οι πρόγονοί μας. Είναι μια αλυσίδα που όπως είπαμε και πριν μας συνδέει με το παρελθόν. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή όμως γιατί αυτή η αλυσίδα μπορεί είτε να μας κρατήσει δέσμιούς της είτε να αποτελέσει μια φωτεινή γραμμή σύνδεσης με το πριν. Αντλούμε από τους προγόνους μας όλα αυτά που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους και προχωράμε. Γέφυρα υπάρχει με την παράδοση και πιο συγκεκριμένα με την παραδοσιακή μουσική και θα συνεχίσει να υπάρχει γιατί η μουσική αυτή είναι πολύ δυνατή. Έχει επιβιώσει μέσα στους αιώνες και μπορεί ακόμη και σήμερα να μας συγκινεί, να μας ψυχαγωγεί, να μας λυτρώνει. Κουβαλάει μια αμεσότητα πηγαία, καθαρή, μια βροντερή αλήθεια θα μπορούσαμε να πούμε που αναπόφευκτα μας ταρακουνά.

Συντελεστές
Τραγούδι: Κωνσταντίνα Ξενοφώντος/Έλενα Ξυδά
Μουσικοί: Βερόνικα Αλωνεύτου/Χαράλαμπος Παντελή/Γιώργος Λάμπρου/Παναγιώτης Στυλιανίδης

Έλενα Ξυδά

Κωνσταντίνα Ξενοφώντος

Γιώργος Λάμπρου

Χαράλαμπος Παντελή

Παναγιώτης Στυλιανίδης

Βερόνικα Αλωνεύτου

Πληροφορίες:

Η συναυλία παραδοσιακής μουσικής «Κόρη, αφρή μάνα, στετέ» πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Τεχνών «Fameromeni '23». Στις 14 Σεπτεμβρίου 2023, η ώρα 8.30 μ.μ., θα κάνουν τη μουσική τους εμφάνιση στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, στη Λευκωσία. Είσοδος Ελεύθερη.

Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου
Φανερωμένης 86-90, Λευκωσία
Για πληροφορίες: 22128157
www.boccf.org