Ένα ηλεκτροακουστικό επιτελεστικό δράμα παρουσιάζεται στις 13 και 14 Νοεμβρίου 2023 και δημιουργεί τις δικές του μορφές σωμάτων στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης - ΣΠΕΛ, τις οποίες εξελίσσει στις 17 Νοεμβρίου και καλεί το κοινό να παρέμβει με τον δικό του τρόπο, μέχρι τις 20 Νοεμβρίου 2023. Το «Παράθυρο» συνάντησε στην παλιά πόλη της Λευκωσίας τη συνθέτρια Στέλλα Ν. Χρίστου, η οποία μοιράζεται τις ιδέες της πίσω από την επταήμερη διαδραστική εγκατάσταση που αποτελεί το πρώτο δημόσιο βήμα του πρότζεκτ «Space of Tapes», καθώς μιλά για τη σημασία της υλοποίησής του στο πρόγραμμα των κουίρ δράσεων «Sessions».

Πώς προέκυψε η ανάγκη για δημιουργία αυτής της «φωνής χωρίς αβεβαιότητα» («Vox non incerta»);

«Πριν μερικά χρόνια, πέρασα μία περίοδο που σκεφτόμουν συνεχώς τον πόλεμο. Διάβαζα πάρα πολύ για τον 2ο Π.Π., είχα μία εμμονή και τότε έβλεπα και περίεργα όνειρα. Το έργο είναι μία σιδερένια κατασκευή, η οποία προέκυψε από το όνειρο που είχα δει. Είχα βρει ένα καταφύγιο στο οποίο κρύφτηκα και εκείνο έμοιαζε σαν να είχε και τη ζωή ενός έργου. Ενώ ήμουν κλεισμένη εκεί, έξω από αυτό συνέβαινε η ζωή και ο πόλεμος. Δεν μπορούσα να βγω από εκείνο το κτίσμα, κι όταν ηρέμησαν τα πάντα... τότε τόλμησα κι άνοιξα την πόρτα και βγήκα. Αυτή την κατάσταση την ερμηνεύει η Σαββίνα Γιαννάτου. Είχε επίσης πολύ έντονα το στοιχείο της φωνής, χωρίς να υπάρχει φωνή… Έτσι, άρχισα να ψάχνω λέξεις, οι οποίες να εμπεριέχουν ένα νόημα φωνής και πέτυχα τη λατινική φράση 'Vox non incerta'. Με τράβηξε πριν μάθω πώς χρησιμοποιείτο. Στη συνέχεια, το έψαξα και τελικά ήταν το μότο των πολεμικών πλοίων του βασιλικού στόλου της Αγγλίας στον 2ο Π.Π. Η ρίζα της φράσης προέρχεται από μία επιστολή του Παύλου 'Πρὸς Κορινθίους' που λέει (με δικά μου λόγια): 'κι αν δω τη σάλπιγγα να ηχεί αβέβαιη, ποιος θα προετοιμαστεί για τον πόλεμο;'. Και ακολούθησαν οι Άγγλοι, που τη χρησιμοποίησαν ως μότο για να πολεμούν χωρίς αβεβαιότητα».

Τι πραγματεύεται το έργο;

Η αλήθεια είναι πως δυσκολεύτηκα πολύ να επικοινωνήσω ένα έργο το οποίο χρησιμοποιεί τόσα σύμβολα πολέμου, σε μία περίοδο που παρακολουθούμε τον πόλεμο στην Παλαιστίνη. Έτσι, σκέφτηκα πως η συλλογή πολλών στοιχείων που σχετίζονται με τον πόλεμο, ίσως είναι μία προσπάθεια, εάν γίνεται, να προκύψει μία ελπίδα για τη συνέχεια. Να μην βυθιστώ δηλαδή, σε αυτό το πνεύμα που αρχικά φτιάχτηκε το έργο, ότι είμαστε σε πόλεμο και πρέπει να πολεμήσουμε. Βρήκα λεπτά σημεία ομορφιάς που έχουν ελπίδα, όχι με την έννοια της ως μία ιδέα, αλλά με την έννοια του αγώνα που πρέπει να κάνει ο καθένας μέσα μας. Μπορούμε να κάνουμε αυτόν τον αγώνα, ακόμη κι αν είναι όλα εναντίον μας. Δεν θα κρατηθούμε από κάτι αόριστο, θα κρατηθούμε ο ένας με τον άλλο. Η επόμενη μέρα είναι κάτι που θα κατακτηθεί.

​Πώς εξελίσσεται το έργο από την περφόρμανς;

«Όλα θα αρχίσουν από το ζωντανό περφόρμανς, το οποίο θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα και την Τρίτη (13-14/11) με κεντρική φωνή τη Σαββίνα Γιαννάτου και τους υπόλοιπους συντελεστές, την Ορχήστρα Bildakt, τις αλεξιπτωτίστριες και τα οπτικά σήματα. Στη συνέχεια, η περφόρμανς και τα στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν, θα δημιουργήσουν μία εγκατάσταση που θα παραμείνει στον χώρο. Συγκεκριμένα, θα αντληθεί ήχος από την επιτέλεση και υπάρχουν προβολές από τη ζωντανή περφόρμανς. Την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 2023, θα προστεθεί το 'Vox on Birthday Catch', δύο συγκρουσιακές φωνές, της μητρότητας και της νεανικής ορμής. Πρόκειται για μία σύνθεση από βίντεο και ήχο της ομάδας 'ΚΙΝΣ', ένα ντουέτο που αποτελείται από εμένα και μία αγαπημένη μου φίλη, την Εύη Ρουμάνη. Αυτά θα παραμείνουν μαζί με τα υπόλοιπα μέχρι και τις 20 Νοεμβρίου 2023».

Από πού πηγάζει το «Vox on Birthday Catch»;

«Το συγκεκριμένο έργο αφορά δύο φωνητικά σύμβολα τα οποία είναι πολύ έντονα και έκρινα πως είναι απαραίτητα για να συμπληρώσουν την εικόνα της αναζήτησης. Στόχος είναι να θυμηθούμε τι σημαίνει νεανική ορμή και τρυφερότητα της μάνας, το κομμάτι που έχουμε όλοι μέσα μας και θέλει να προστατέψει κάποιους άλλους. Όσον αφορά την ορμή της νεότητας, έχω επηρεαστεί από ένα σύγχρονο έργο στο οποίο πήραν παλιά σχολικά βιβλία (μερικά από το 1920) και τους 'άλλαξαν τα φώτα'. Εμείς, έχουμε βρει τη σειρά του αλφαβηταρίου που χρησιμοποιείτο, νομίζω, μέχρι το 1950 στα δημοτικά της Κύπρου και προτείνουμε στο κοινό να παρέμβει σε αυτά, να τα δει με μία πιο κριτική ματιά και να εντοπίσει κάποια κομμάτια που ίσως να κρύβουν προπαγάνδα ή στοιχεία διαχωρισμού, και να τα γράψει ξανά. Ψάχνω ακόμη κι άλλο υλικό, μέχρι τις 17 Νοεμβρίου που θα παρουσιαστεί. Έχω κι εγώ φυλάξει βιβλία από τα σχολικά μου χρόνια, τα οποία έχουν μερικά σύμβολα που ίσως χρειάζονται κάποια αναθεώρηση».

Μίλησε μας λίγο για τους συντελεστές.
«Πραγματικά θαυμάζω τον κάθε περφόρμερ που συμμετέχει στο έργο, τον καθένα προσωπικά, για ιδιαίτερους και μοναδικούς λόγους αλλά το γεγονός ότι η Σαβίνα θα γίνει το σώμα, το μέσο και το στόμα αυτού του έργου, θεωρώ ότι ήταν η πιο μεγάλη συγκίνηση που αισθάνθηκα ως παιδί της μουσικής και της τέχνης.

«Θεωρώ ότι είναι πολύ σπουδαία περφόρμερ και φωνή. Όλοι οι συντελεστές, για μένα, είναι πολύ σπουδαίοι και μοναδικά πρόσωπα της τέχνης και με τους περισσότερους δουλέψαμε ξανά μαζί. Δούλεψα με μερικούς/ες από τη ‘ΝΙΚΟ’, ένα άλμπουμ που έκανα πριν μερικά χρόνια, οπότε και στήθηκε μία σχέση μεταξύ μας. (Γιάννης Αναστασάκης, Άντρια Νικοδήμου, Αντώνης Αντωνίου). Με τον Δημήτρη Σιαμμάς, την Κασσιανή Κάπελου και την Έλενα Ξυδά και την Κρίστία Μιχαήλ είναι η πρώτη φορά που θα συνεργαστούμε. Όλοι τους όμως είναι πρόσωπα που θαυμάζω και είναι ανοιχτοί να πειραματιστούν, θέλουν να δοκιμάσουν και να εκφράσουν πράγματα. Και υπάρχει κι ένα άτομο που την πρώτη φορά που έπαιξα μουσική μπροστά σε κοινό ήταν μαζί μου και αυτός είναι ο Χάρης Παζαρούλας».

Γιατί συνεργάστηκες με το «Sessions»;

«Ζω στην Αθήνα αλλά έτυχε να έρθω στο περσινό closing party του 'sessions'. Ήταν μία γιορτή που έβγαινε ένας-ένας κι έλεγε μερικά πράγματα από αυτά που έκανε. Διαπίστωσα το έργο που συνέβη τους προηγούμενους μήνες. Εκεί είδα, για πρώτη φορά, την Κασσιανή Κάπελου να κάνει περφόρμανς… δεν την ήξερα προηγουμένως. Αυτό το συμβάν ήταν κι η αφορμή να συμμετάσχει στη δραματουργία αυτού του έργου. Επίσης, ήδη από την Αθήνα, τα περιβάλλοντα τα οποία κινούμουν και ένιωθα ο εαυτός μου ήταν περιβάλλοντα που είχαν κουίρ στοιχεία και ήταν χώροι που ήταν ανοιχτοί στη διαφορετικότητα. Εκεί νιώθω κι εγώ όμορφα. Πέρα από την ίδια την κοινότητα, είναι η πολιτική έκφανση του γεγονότος ότι αυτή η ομάδα 'κατέλαβε' την Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης - ΣΠΕΛ. Είναι πολύ κρίσιμα για την ιστορία των τεχνών της πόλης. Δούλεψαν πολύ για να την 'κατακτήσουν'. Μία ακόμη σύνδεση με τον αγώνα… ακόμη και μέσα στην κοινότητα κουίρ, πρέπει να κατακτήσουμε τη θέση μας, το ίδιο κι όποιος άνθρωπος είναι διαφορετικός. Κατά τη γνώμη μου, βέβαια, όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί απλώς δεν μάθανε να διεκδικούν τη διαφορετικότητά και τη μοναδικότητά τους. Κι επειδή λοιπόν, είχα πολύ έντονη συναισθηματική σχέση με αυτό το έργο, ήθελα να φιλοξενηθεί σε έναν χώρο με αποδοχή και συμπερίληψη».

Χρησιμοποιείς διαφορετικά είδη έργων. Γιατί συμβαίνει αυτό;

«Η συνολική σύνθεση γλυπτών, ηχητικών και οπτικών εγκαταστάσεων και περφόρμανς, δημιουργείται από τη διαπίστωση ότι, τη δεδομένη στιγμή που ζούμε, είναι σχεδόν αδύνατον να εστιάσουμε σε ένα πράγμα και μόνο. Είναι πάρα πολλές οι πληροφορίες και τα στοιχεία που μας περικλείουν και ζητούν, ταυτόχρονα, την προσοχή μας. Οπότε, η ανάγκη για τέτοιου είδους συνθέσεις προκύπτει από την ανάγκη να εκπαιδευτώ εγώ προσωπικά όσο γίνεται περισσότερο στη διαχείριση πολλών σωμάτων και στοιχείων ταυτοχρόνως. Έτσι καταλαβαίνω την πραγματικότητα, δεν μπορώ να την αντιληφθώ σε ένα απομονωμένο γεγονός με συγυρισμένο πλαίσιο και καθαρό τοίχο. Συμβαίνει το χάος, άρα δημιουργώ σε αυτό. Παρατηρώ και αρπάζω όλα τα στοιχεία του και δημιουργώ τη δική μου οργάνωση και σύνθεση στον χώρο. Αυτό ισχύει τόσο για τα ηχητικά έργα όσο και για τα γλυπτά. Π.χ. Ο ήχος έχει τη δική του δύναμη, φτιάχνει τον δικό του χώρο, ξεπερνά και τρυπάει το ορατό. Ταυτοχρόνως, ένα ζωγραφικό και γλυπτικό στοιχείο έχει μεγάλη δύναμη και κίνηση, κάτι που δεν επιτρέπει στο βλέμμα να το αποφύγει. Όλα αυτά δουλεύουν με τη συν-κίνηση, ακόμη και το σταθερό σώμα, όταν συνδέεται με πολλά στοιχεία μπορεί ξαφνικά και να 'περπατήσει'. Τα γλυπτά που φτιάχνω, εάν τα παρατηρήσεις, έχουν επιρροές από κυματομορφές. Επίσης, όλα αυτά κινούνται μέσα από το συναίσθημα, δεν μπορώ να φανταστώ τη δημιουργία χωρίς αυτό».

Λίγα λόγια για το «Space of Tapes»

Το «Space of Tapes», όπως αναφέρει η Στέλλα Ν. Χρίστου, είναι το ερευνητικό διεπιστημονικό πρότζεκτ, το οποίο δημιουργήθηκε από δύο φιλενάδες με τη πρόθεση να καταφέρουν να επιβιώσουν. Η Στέλλα Ν. Χρίστου και η Μαρία Κωνσταντή, είναι δύο Κύπριες, οι οποίες έχουν ως βάση τους το εξωτερικό αλλά πηγαινοέρχονται. Η Μαρία ζει στο Βερολίνο και η Στέλλα στην Αθήνα.

«Το ονομάσαμε από τη λέξη ο 'τάπης' που βρίσκεται στο έδαφος και τη λέξη 'tapes' η οποία αφορά τα πρώτα εργαλεία μέτρησης, τις κορδέλες που μετρούσαν αντικείμενα και αποστάσεις. Επίσης, η συγκεκριμένη λέξη χρησιμοποιείται στη μουσική για τις καταγραφές έργων και ηχογραφήσεων, ενώ, δίνει νόημα και στις αποστάσεις που διανύουμε ως Κύπριοι/ες καλλιτέχνες/ιδες που ζούμε μεταξύ Κύπρου και μίας άλλης χώρας αλλά πηγαινοερχόμαστε. Η ρίζα μας, ο τρόπος που δημιουργούμε κτίστηκε στην Κύπρο και είναι πάντα αναφορά στο πώς πράττουμε. Αυτά είναι τα ζητήματα που ερευνούμε και το πρώτο μας δημόσιο βήμα πραγματοποιείται με το 'Sessions' και το 'Vox non incerta'.

INFO:
«Vox non incerta», 20.30 | Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης - ΣΠΕΛ
Τιμή εισιτηρίου: Є12 κανονικό / Є5 μειωμένο
Προκρατήσεις στο 22479600 ή ηλεκτρονικά στο https://forms.gle/Wgtn5MjhdGDRqjnY7