Μεγάλη αναστάτωση προκάλεσαν οι δηλώσεις του Μουσταφά Σουλεϊμάν, του επικεφαλής του τμήματος Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) της Microsoft, σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο. Σε συνέντευξή του στο CNBC, ερωτώμενος εάν οι εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης έχουν ουσιαστικά κλέψει την παγκόσμια πνευματική ιδιοκτησία απάντησε ότι υπάρχει ένα κοινωνικό συμβόλαιο από τη δεκαετία του '90 για το περιεχόμενο στο διαδίκτυο, το οποίο ο καθένας μπορεί να το αντιγράψει, να το αναδημιουργήσει, να το αναπαραγάγει. Αυτή είναι η αντίληψη της «ελεύθερης χρήσης» (freeware), μας είπε.

Οι δημιουργοί περιεχομένου, ωστόσο, δεν το βλέπουν καθόλου έτσι. Η Microsoft είναι επί του παρόντος στόχος πολλαπλών αγωγών που ισχυρίζονται ότι η ίδια -και η OpenAI (της οποίας είναι ο βασικός μέτοχος)- κλέβουν περιεχόμενο από το διαδίκτυο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα για να εκπαιδεύσουν μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης.

Αυτή τη φορά είναι το Center for Investigative Reporting (CIR), ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παράγει τους ενημερωτικούς ιστότοπους Mother Jones (motherjones.com) και Reveal (revealnews.org), που ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι μηνύει τη Microsoft και την OpenAI για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.

«Η OpenAI και η Microsoft άρχισαν να απορροφούν τα ρεπορτάζ μας για να κάνουν το προϊόν τους πιο ισχυρό, αλλά ποτέ δεν ζήτησαν άδεια ή δεν προσέφεραν αποζημίωση, σε αντίθεση με άλλους οργανισμούς που αδειοδοτούν το υλικό μας», ανέφερε σε δήλωσή της η Μόνικα Μπάουερλαϊν, διευθύνουσα σύμβουλος του CIR. «Αυτή η συμπεριφορά τύπου 'κάνω ότι μ' αρέσει' δεν είναι μόνο άδικη, αλλά αποτελεί παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Η δουλειά των δημοσιογράφων, στο CIR και παντού, είναι πολύτιμη και η OpenAI και η Microsoft το γνωρίζουν». Οι δικηγόροι της CIR υποστηρίζουν στην αγωγή ότι η OpenAI και η Microsoft αντέγραψαν το περιεχόμενό της, υπονόμευσαν τις σχέσεις της με τους αναγνώστες και τους συνεργάτες της και της στέρησαν έσοδα.

Η CIR ενώνεται με πολλούς άλλους που επιδιώκουν νομική δράση κατά της OpenAI και της Microsoft. Οι New York Times έχουν ήδη δαπανήσει ένα εκατομμύριο δολάρια για την αγωγή τους. Μια ομάδα οκτώ εκδόσεων που ανήκουν στο hedge fund Alden Global Capital, μεταξύ των οποίων η New York Daily News και η Chicago Tribune, έχει επίσης υποβάλλει αγωγή, όπως και οι The Intercept, Raw Story, AlterNet και The Denver Post.

Από την άλλη, κάποιοι άλλοι εκδοτικοί οργανισμοί έχουν υπογράψει συμφωνίες αδειοδότησης με την OpenAI, συμπεριλαμβανομένων των The Associated Press, AxelSpringer, Financial Times, Dotdash Meredith, News Corp, Vox Media, The Atlantic και Time. Αυτό φυσικά δημιουργεί δύο μέτρα και δύο σταθμά, σε μια αγορά που ήδη τα βγάζει δύσκολα πέρα.

Το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων όπως και το θέμα της δίκαιης και ηθικής χρήσης των αλγορίθμων είναι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας τόσο ως ζητήματα ηθικής αλλά και ως οικονομικά διακυβεύματα. Το πρόβλημα είναι ότι μέχρι να ξυπνήσουμε εμείς οι υπόλοιποι οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας (οι big tech) μας έχουν ήδη ξεπουπουλιάσει και μετά τρέχουμε να περισώσουμε ό,τι μπορούμε. Το σκηνικό το έχουμε ζήσει στο παρελθόν και θα το δούμε και στο μέλλον.

Από εκεί μέχρι τις θρασύτατες δηλώσεις του Σουλεϊμάν όμως ο δρόμος είναι μεγάλος. Συνήθως αυτά γίνονται εν κρυπτώ και μετά ακολουθούν τα «συγνώμη, ο νόμος δεν ήταν ξεκάθαρος». Ωστόσο, ακόμα και οι άδειες creative commons προστατεύουν τα πνευματικά δικαιώματα του κάθε πολίτη που θέλει να δημοσιεύσει κάτι στο blog του, πολλώ δε μάλλον τα δικαιώματα εκδοτικών οργανισμών.

Δύσκολο επίσης να καταλάβεις τι εννοεί με το «κοινωνικό συμβόλαιο». Από τον 16ο αιώνα και μετά, θεωρητικοί όπως ο Χομπς, ο Λοκ και ο Ρουσώ, χρησιμοποίησαν τον όρο για να περιγράψουν την παραχώρηση μέρος της ατομικής ελευθερίας του ατόμου στην κυβέρνηση ώστε να μπορεί μια κοινωνία να λειτουργεί. Άραγε ο Σουλεϊμάν δεν έχει καταλάβει τι είναι το κοινωνικό συμβόλαιο ή μήπως θεωρεί ότι οι big tech κατέχουν υπερεξουσίες; Είναι δηλαδή αμαθής ή επικίνδυνος;