[nearchos_k@rocketmail.com]

Αυλαία έριξε το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος με τελευταία παράσταση τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία – διασκευή Κατερίνας Ευαγγελάτου και μετάφραση Κώστα Τοπούζη.

Εν συντομία, το έργο παραστάθηκε για πρώτη φορά το 428 π.Χ. τρία έτη μετά την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη. Η Φαίδρα, η Κρητικιά γυναίκα του μυθικού Αθηναίου βασιλιά Θησέα, λιώνει κυριολεκτικά από ακατανίκητο πόθο για τον Ιππόλυτο, νόθο γιο του Θησέα και ορκισμένο εχθρό του σαρκικού έρωτα. Τον ανομολόγητο αυτόν έρωτα τον έχει προκαλέσει η θεά Αφροδίτη ως εκδίκηση προς τον Ιππόλυτο για την περιφρόνησή του προς τις σαρκικές απολαύσεις τις οποίες αυτή πρεσβεύει.

Δύο κεντρικοί και αλληλοσυγκρουόμενοι άξονες καθοδηγούν την πλοκή του έργου. Ο πρώτος αφορά στη σύγκρουση ανάμεσα στο νόμιμο και το παράνομο, τον εκτυφλωτικό και θανάσιμο έρωτα ο οποίος στο πέρασμά του δαμάζει ακόμα και την πιο σκληροπυρηνική οικογένεια. Ο δεύτερος άξονας –και εδώ είναι που αναδεικνύεται μια από τις καινοτομίες του Ευριπίδη- είναι το γεγονός ότι σε αυτά τα τραγικά συμφραζόμενα οι θεοί όχι μόνο δύνανται να κάνουν λάθη αλλά τα λάθη αυτά μετατοπίζουν πλέον το επίπεδο ευθύνης από το ανθρώπινο στο θείο. Όπως και στον Ίωνα, όπου ο θεός Απόλλωνας διαπράττει βιασμό ή την Ελένη, όπου η ηρωίδα αρπάχθηκε από την Ήρα με αποτέλεσμα οι Έλληνες να πολεμήσουν άδικα στην Τροία, έτσι και στον Ιππόλυτο η πρωταγωνίστρια θεά, η Αφροδίτη, μας δείχνει την αρνητική της πλευρά. Η Κύπριδα αυτή θεά δεν έχει μόνο τα καλά του έρωτα και της αγάπης, αλλά μπορεί να εμφυσήσει στα θύματά της την μανία, την τυφλή υπακοή στα ζωώδη ένστικτα του ανθρώπου ωθώντας τον στην απόλυτη καταστροφή. Σε μια, λοιπόν, αθηναϊκή κοινωνία που ήδη υπέφερε από τον εμφύλιο σπαραγμό, ο έστω και έμμεσος υπαινιγμός πως οι θεοί δεν ήταν αλάθητοι, πράγματι θα προξενούσε αναστάτωση στο ακροατήριο του ποιητή.

«Η γλώσσα μου ορκίστηκε αλλά ο νους μου δεν δεσμεύτηκε από τον όρκο»

Αναμφίβολα, η επαναδιαπραγμάτευση του ευριπίδειου σύμπαντος και δη του Ιππολύτου υπήρξε ένα ιδιαίτερα μεγάλο στοίχημα για την σκηνοθέτη. Ο Ευριπίδης εν γένει κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ ανθρώπινης και θείας δικαιοσύνης. Διαμέσου ενός φαινομενικού μισογυνισμού, αναδεικνύει τις τρωτές πλευρές των ανθρώπων, το αίσθημα της κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και τη ροπή των ανθρωπόμορφων θεών σε λάθη και αυθαίρετες παραλείψεις. Βάζοντας την θεά Αφροδίτη με μια κάμερα να μας δείχνει σε μονόπλανο την εξέλιξη της ιστορίας, η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατάφερε να μας εισαγάγει στο κέντρο της αφήγησης: ο μαγικός ιστός της πανούργας θεάς και το άυλο χέρι της κατευθύνουν πρόσωπα και καταστάσεις. Η Φαίδρα είναι υπό την επήρεια αυτού που ονομάζουμε ερωτική μανία η οποία την ωθεί στο να παραβιάσει κάθε συζυγική πίστη και να υποκύψει σ’ ένα παράνομο αλλά και ανήθικο σφάλμα, να ερωτευτεί όχι οποιονδήποτε αλλά τον νόθο υιό του συζύγου της. Αφετέρου, ο Ιππόλυτος εκπρόσωπος της αγνότητας και προστατευόμενος της θεάς Αρτέμιδος συγκρούεται εσωτερικά με το χρέος του να πει την αλήθεια αλλά και το καθήκον του να μην παραβιάσει τον όρκο που έδωσε να μην αποκαλύψει τα όσα ανήκουστα του ανακοίνωσε η παραμάνα – τροφός. Ο ευριπίδειος ήρωας είναι μεν θύμα ενός θεού, φέρει εντούτοις στο ακέραιο την ατομική ευθύνη να ζυγίσει ανάμεσα σε καταστάσεις και να αποφασίσει τι θα υπερισχύσει –εν προκειμένω να παραβιάσει τον όρκο του και να σώσει τη ζωή του αποκαθιστώντας συνάμα και την ομαλότητα. Το στοίχημα της Κατερίνας Ευαγγελάτου επετεύχθη σε μεγάλο βαθμό. Ο ακροατής ήρθε αντιμέτωπος με το δράμα που προκαλεί η παθολογική ερωτική έλξη αλλά και την απογύμνωση στην οποία αυτή οδηγεί, η οποία με τη σειρά της αποδομεί και εν τέλει σκοτώνει κυριολεκτικά.

«Θεωρούμαστε έξυπνοι μόνο και μόνο εξαιτίας της επιτυχίας μας»

Προχωρώντας, την κάστα των ηθοποιών αποτελούν η Κόρα Καρβούνη (Φαίδρα) η οποία δεν φοβάται να δοκιμαστεί σε κάθε δραματικό είδος και ο Δημήτρης Παπανικολάου (Εξάγγελος) με κομβικό ρόλο στο έργο. Ακολουθεί η Μαρία Σκουλά (Τροφός) η οποία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια, αν και στην αρχή ήταν νωχελική, και η Έλενα Τοπαλίδου στον διπλό ρόλο της Αφροδίτης/Αρτέμιδος, την οποία ομολογώ θα ήθελα περισσότερο επιβλητική. Ολοκληρώνουν έπειτα οι Γιάννης Τσορτέκης (Θησέας) και Ορέστης Χαλκιάς (Ιππόλυτος) οι οποίοι απέδωσαν με πιστή ακρίβεια. Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει για τον Ορέστη Χαλκιά, ο οποίος παρά το νεαρό της ηλικίας του αποδεικνύει ότι μπορεί να αναμετρηθεί με τον «γίγαντα» που ονομάζεται αρχαίο δράμα. Συγχαρητήρια αξίζουν επίσης και στον Χορό αλλά και τους μουσικούς επί σκηνής, ενώ τα εύσημα πρέπει να δοθούν και στην Εύα Μανιδάκη για το υπέροχο σκηνικό, την Ελίζα Αλεξανδροπούλου για τον φωτισμό, τον Αλέξανδρο-Δράκο Κτιστάκη για τη μουσική σύνθεση-ενορχήστρωση και την Εύα Γουλάκου για τα κοστούμια.

Οι παραστάσεις συνεχίζονται.

Το έργο περιέχει γυμνό και προτείνεται σε θεατές από 15 ετών και άνω.