Σ' ένα τραπέζι με ξένους δημοσιογράφους πριν από λίγες εβδομάδες οι περισσότεροι άκουγαν εμάς να κουβεντιάζουμε για το Predator, το λογισμικό παρακολούθησης και δεν καταλάβαιναν και πολλά. «Μα ποια είναι η διαφορά με το Pegasus;», ρωτούσαν οι περισσότεροι. Ένας Έλληνας δημοσιογράφος ανέλαβε να τους κατατοπίσει: «Το Predator είναι το Pegasus για τους φτωχούς, εμάς εδώ στα Βαλκάνια και την Κύπρο και τους Αφρικανούς». Όλοι γελάσαμε, αλλά κάπως μαγκωμένα, είναι αλήθεια.

Γιατί το κύριο διακύβευμα, «ο ελέφαντας στο δωμάτιο» -μια φράση που έχει γίνει του συρμού τελευταίως στα μίντια και τα social media-, είναι το τι κάνουν οι αρχές των εμπλεκόμενων χωρών γι' αυτό. Και όπως φαίνεται, όχι και πολλά. Στην Ελλάδα, οι εξελίξεις ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες το τελευταίο διάστημα. Εδώ και καιρό, οι πρωτοδίκες εισαγγελείς είχαν διαβιβάσει δύο φορές στην ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) αίτημα να διερευνήσει αν για τις διαπιστωμένες από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων 92 περιπτώσεις παρακολούθησης με Predator είχε κινηθεί διαδικασία και από την ΕΥΠ (Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών). Αν, δηλαδή, υπήρχε κοινό κέντρο παρακολουθήσεων. Η ΑΔΑΕ, όμως, αρνήθηκε να εκτελέσει την εισαγγελική παραγγελία κι έτσι, πριν από δέκα μέρες, οι εισαγγελείς επαναδιατύπωσαν το αίτημά τους. Την περασμένη Δευτέρα, τελικά, τους αφαιρέθηκε η υπόθεση.

Τρεις μέρες αργότερα, την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ, Χρήστος Ράμμος, ενημέρωσε τους ευρωβουλευτές για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με το σκάνδαλο Predator στην Ελλάδα καταθέτοντας στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ανέφερε ότι η νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε στα τέλη του 2022, η οποία στη συνέχεια ερμηνεύθηκε (λανθασμένα, σύμφωνα με τον ομιλητή) από τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, περιορίζει το δικαίωμα της Αρχής να ενημερώνει πρόσωπα ότι παρακολουθούνται. Μίλησε επίσης για προσωπική του στοχοποίηση από την κυβέρνηση και κορυφαίους πολιτικούς του κυβερνώντος κόμματος, και τόνισε την (συνταγματικά αμφιλεγόμενη) αλλαγή στη σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου της Αρχής, η οποία έχει εγείρει ανησυχίες για τη λειτουργία της. Υπερασπίστηκε επίσης τους πρώην συνεργάτες του στην Αρχή, οι οποίοι διώκονται δικαστικά κατά τα φαινόμενα επειδή έκαναν τη δουλειά τους. Οι ερωτήσεις των ευρωβουλευτών επικεντρώθηκαν στην αδύναμη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την ανάγκη εφαρμογής των συστάσεων της επιτροπής PEGA (της ειδικής επιτροπής για το θέμα) για τον περιορισμό της χρήσης και πώλησης λογισμικού κατασκοπείας, καθώς και στην ακεραιότητα των δικαστικών και των κοινοβουλευτικών διαδικασιών στην Ελλάδα.

Στην ίδια επιτροπή κατέθεσε επίσης ο Ντόντσα Ο'Τσερμπχάιλ, επικεφαλής του Εργαστηρίου Ασφάλειας της Διεθνούς Αμνηστίας. Δήλωσε ότι η χρήση spyware είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, με εργαλεία που παράγονται στην ΕΕ και εξάγονται αλλού. Αναφέρθηκε ακόμα σε «θρασείς» απόπειρες κατασκοπείας πολιτικών, συμπεριλαμβανομένων ευρωβουλευτών και αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και δημοσιογράφων, που ισοδυναμούν με επίθεση στη δημοκρατία. Ο κ. Ο'Τσερμπχάιλ κάλεσε τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να επιβάλουν τη σχετική νομοθεσία για τις εξαγωγές και να διασφαλίσουν ότι θα διεξαχθούν ανεξάρτητες έρευνες για καταγγελίες σχετικά με την παράνομη χρήση λογισμικών. Οι ευρωβουλευτές τον ρώτησαν πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η ισχύουσα νομοθεσία για τη βελτίωση της κατάστασης, ή αν θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί. Διερωτήθηκαν πόσο αποτελεσματικά ανταποκρίνονται οι εθνικές κυβερνήσεις σε καταγγελίες ή αν συνεργάζονται με έρευνες της διεθνούς αμνηστίας. Τόνισαν επίσης τη σημασία των υποθέσεων στη Λετονία και την Πολωνία και ρώτησαν για το ενδεχόμενο καταστροφής αποδεικτικών στοιχείων πριν από τη διεξαγωγή των ερευνών.

Παρ' όλο που η υπόθεση είναι καθαρά πολιτική, τα λογισμικά τύπου spyware είναι μια υπόθεση που αφορά κάθε πολίτη. Και όχι μόνο για την προάσπιση της δημοκρατίας. Συνεχώς δε εξελίσσονται και πλέον δεν υπάρχει καν η ανάγκη να «πατήσεις» ένα link για να εγκατασταθούν στο τηλέφωνό σου. Παρ' όλο που κανένας από εμάς τους κοινούς θνητούς δεν θεωρώ ότι είναι τόσο ξηπασμένος ώστε να πιστεύει ότι τον παρακολουθούν προσωπικά, όσο τα λογισμικά γίνονται και πιο σοφιστικέ τόσο και περισσότεροι από εμάς θα μπαίνουν στον κουβά.